เมนู

4. นวสุตฺตวณฺณนา

[238] อภิเจตสิ นิสฺสิตา อาภิเจตสิกาฯ ปฏิปกฺขวิธมเนน อภิวิสิฏฺฐํ จิตฺตํ อภิจิตฺตํฯ ยสฺมา ฌานานํ ตํสมฺปยุตฺตํ จิตฺตํ นิสฺสาย ปจฺจโย โหติเยว, ตสฺมา ‘‘นิสฺสิตาน’’นฺติ วุตฺตํฯ นิกามลาภีติ ยถิจฺฉิตลาภี ยถาปริจฺเฉเทนาติ ยถากเตน กาลปริจฺเฉเทนฯ วิปุลลาภีติ อปฺปมาณลาภีฯ ‘‘กสิร’’นฺติ หิ ปริตฺตํ วุจฺจติ, ตปฺปฏิปกฺเขน อกสิรํ อปฺปมาณํฯ เตนาห ‘‘ปคุณชฺฌาโนติ อตฺโถ’’ติฯ สิถิลมารพฺภาติ สิถิลํ วีริยารมฺภํ กตฺวาติ อตฺโถติ อาห ‘‘สิถิลํ วีริยํ ปวตฺเตตฺวา’’ติฯ

นวสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. สุชาตสุตฺตวณฺณนา

[239] อญฺญานิ รูปานีติ ปเรสํ รูปานิฯ อติกฺกนฺตรูโปติ อตฺตโน รูปสมฺปตฺติยา รูปโสภาย อติกฺกมิตฺวา ฐิตรูโป, สุจิรมฺปิ เวลํ โอโลเกนฺตสฺส ตุฏฺฐิอาวโหฯ ทสฺสนสฺส จกฺขุสฺส หิโตติ ทสฺสนีโยฯ ปสาทํ อาวหตีติ ปาสาทิโกฯ ฉวิวณฺณสุนฺทรตายาติ ฉวิวณฺณสฺส เจว สรีรสณฺฐานสฺส จ โสภนภาเวนฯ

สุชาตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. ลกุณฺฑกภทฺทิยสุตฺตวณฺณนา

[240] วิรูปสรีรวณฺณนฺติ อสุนฺทรฉวิวณฺณญฺเจว อสุนฺทรสณฺฐานญฺจฯ ปมาณวเสนาติ สรีรปฺปมาณวเสนฯ อิจฺฉิติจฺฉิตนฺติ อตฺตนา อิจฺฉิติจฺฉิตํฯ มหาสารชฺชนฺติ มหนฺโต มงฺกุภาโวฯ

คุเณ อาวชฺเชตฺวาติ อตฺตนา ชานนกนิยาเมน สตฺถุโน กายคุเณ จ จาริตฺตคุเณ จ อาวชฺเชตฺวา มนสิ กตฺวาฯ

โยชนาวฏฺฏนฺติ โยชนปริกฺเขปํฯ

‘‘กายสฺมี’’ติ คาถาสุขตฺถํ นิรนุนาสิกํ กตฺวา นิทฺเทโสติ วุตฺตํ ‘‘กายสฺมิ’’นฺติฯ อการณํ กายปฺปมาณนฺติ สรีรปฺปมาณํ นาม อปฺปมาณํ, สีลาทิคุณาว ปมาณนฺติ อธิปฺปาโยฯ

ลกุณฺฑกภทฺทิยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. วิสาขสุตฺตวณฺณนา

[241] ปุรสฺส เอสาติ โปรี, จาตุริยยุตฺตตาฯ เตนาห ‘‘ปุรวาสีน’’นฺติอาทิฯ สา ปน ทุตวิลมฺพิตขลิตวเสน อปฺปสนฺนลูขตาทิโทสรหิตา โหตีติ อาห ‘‘ปุร…เป.… วาจายา’’ติฯ อสนฺทิทฺธายาติ มุตฺตวาจายฯ เตนาห ‘‘อปลิพุทฺธายา’’ติอาทิฯ น เอลํ โทสํ คเลตีติ อเนลคลา, อวิรุชฺฌนวาจาฯ เตนาห ‘‘นิทฺโทสายา’’ติฯ จตุสจฺจสฺส ปกาสกา, น กทาจิ สจฺจวิมุตฺตาติ อาห ‘‘จตุสจฺจปริยาปนฺนายา’’ติฯ ตา หิ จตฺตาริ สจฺจานิ ปริจฺฉิชฺช อาปาเทนฺติ ปฏิปาเทนฺติ ปวตฺเตนฺติฯ เตนาห ‘‘จตฺตาริ สจฺจานิ อมุญฺจิตฺวา ปวตฺตายา’’ติฯ ธโช นาม สพฺพธมฺเมหิ สมุสฺสิตฏฺเฐนฯ

วิสาขสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. นนฺทสุตฺตวณฺณฺณนา

[242] อารญฺญิโกติอาทีสุ อรญฺญกถาสีเสน เสนาสนปฏิสํยุตฺตานํ ธุตงฺคานํ, ปิณฺฑปาตกถาสีเสน ปิณฺฑปาตปฏิสํยุตฺตานํ, ปํสุกูลิกสีเสน จีวรปฏิสํยุตฺตานํ, ตคฺคหเณเนว วีริยนิสฺสิตธุตงฺคสฺส จ สมาทาย วตฺตนํ ทีปิตนฺติ เวทิตพฺพํฯ อาคเตน ภควตา อปรภาเค กถิตํ

นนฺทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. ติสฺสสุตฺตวณฺณนา

[243] ภณฺฑกนฺติ ปตฺตจีวรํฯ นิสีทิเยว วตฺตสฺส อสิกฺขิตตฺตาฯ ตุชฺชนตฺเถน วาจา เอว สตฺติโยติ อาห ‘‘วาจาสตฺตีหี’’ติฯ

วาจาย สนฺนิโตทเกนาติ วจนสงฺขาเตน สมนฺตโต นิจฺจํ กตฺวา อุปตุทนโต สนฺนิตุทเกนฯ วิภตฺติอโลเปน โส นิทฺเทโสฯ เตนาห ‘‘วจนปโตเทนา’’ติฯ

อุจฺจกุเล ชาติ เอตสฺสาติ ชาติมา, พฺรหฺมชาติโก อิสิฯ มาตงฺโคติ จณฺฑาโลฯ ตตฺถาติ กุมฺภการสาลายํฯ