5. ชิณฺณสุตฺตวณฺณนา

[148] ฉินฺนภินฺนฏฺฐาเน ฉิทฺทสฺส อปุถุลตฺตา อคฺคฬํ อทตฺวาว สุตฺเตน สํสิพฺพนมตฺเตน อคฺคฬทาเนน จ ฉิทฺเท ปุถุเลฯ นิพฺพสนานีติ จิรนิเสวิตวสนกิจฺจานิ, ปริโภคชิณฺณานีติ อตฺโถฯ เตนาห ‘‘ปุพฺเพ…เป.… ลทฺธนามานี’’ติ, สญฺญาปุพฺพโก วิธิ อนิจฺโจติ ‘‘คหปตานี’’ติ วุตฺตํ ยถา ‘‘วีริย’’นฺติฯ

เสนาปตินฺติ เสนาปติภาวินํ, เสนาปจฺจารหนฺติ อตฺโถฯ อตฺตโน กมฺเมนาติ อตฺตนา กาตพฺพกมฺเมนฯ โสติ สตฺถาฯ ตสฺมินฺติ มหากสฺสปตฺเถเร กโรตีติ สมฺพนฺโธฯ น กโรตีติ วุตฺตมตฺถํ วิวรนฺโต ‘‘กสฺมา’’ติอาทิมาหฯ ยทิ สตฺถา ธุตงฺคานิ น วิสฺสชฺชาเปตุกาโม, อถ กสฺมา ‘‘ชิณฺโณสิ ทานิ ตฺว’’นฺติอาทิมโวจาติ อาห ‘‘ยถา ปนา’’ติอาทิฯ

ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารนฺติ อิมสฺมิํเยว อตฺตภาเว ผาสุวิหารํฯ อมานุสิกา สวนรตีติ อติกฺกนฺตมานุสิกาย อรญฺญสทฺทุปฺปตฺติยา อรญฺเญหํ วสามีติ วิเวกวาสูปนิสฺสยาธีนสทฺทสวนปจฺจยา ธมฺมรติ อุปฺปชฺชติฯ อปโรติ อญฺโญ, ทุติโยติ อตฺโถฯ ตตฺเถวาติ ตสฺมิํเยว เอกสฺส วิหรณฏฺฐาเน วิหรณสมเย จ ผาสุ ภวติ จิตฺตวิเวกสมฺภวโตฯ เตนาห ‘‘เอกสฺส รมโต วเน’’ติฯ

ตถาติ ยถา อารญฺญิกสฺส รติ, ตถา ปิณฺฑปาติกสฺส ลพฺภติ ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหาโรฯ เอส นโย เสเสสุฯ อปิณฺฑปาติกาธีโน อิตรสฺส วิเสสโชตโกติ ตเมวสฺส วิเสสํ ทสฺเสตุํ ‘‘อกาลจารี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ

อมฺหากํ สลากํ คเหตฺวา ภตฺตตฺถาย เคหํ อนาคจฺฉนฺตสฺส สตฺตาหํ น ปาเตตพฺพนฺติ สามิเกหิ ทินฺนตฺตา สตฺตาหํ สลากํ น ลภติ, น กติกวเสนฯ ปิณฺฑจาริกวตฺเต อวตฺตนโต ‘‘ยสฺส เจสา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ

ปฐมตรํ กาตพฺพํ ยํ, ตํ วตฺตํ, อิตรํ ปฏิวตฺตํฯ มหนฺตํ วา วตฺตํ, ขุทฺทกํ ปฏิวตฺตํฯ เกจิ ‘‘วตฺตปฏิปตฺติ’’นฺติ ปฐนฺติ, วตฺตสฺส กรณนฺติ อตฺโถฯ

อุทฺธรณ-อติหรณ-วีติหรณโวสฺสชฺชน-สนฺนิกฺเขปน-สนฺนิรุมฺภนานํ วเสน ฉ โกฏฺฐาเสฯ ครุภาเวนาติ ถิรภาเวนฯ

‘‘อมุกสฺมิํ เสนาสเน วสนฺตา พหุํ วสฺสวาสิกํ ลภนฺตี’’ติ ตถา น วสฺสวาสิกํ ปริเยสนฺโต จรติ วสฺสวาสิกสฺเสว อคฺคหณโตฯ ตสฺมา เสนาสนผาสุกํเยว จินฺเตติฯ เตน พหุปริกฺขารภาเวน ผาสุวิหาโร นตฺถิ ปริกฺขารานํ รกฺขณปฏิชคฺคนาทิทุกฺขพหุลตายฯ อปฺปิจฺฉาทีนนฺติ อปฺปิจฺฉสนฺตุฏฺฐาทีนํเยว ลพฺภติ ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหาโรฯ

ชิณฺณสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. โอวาทสุตฺตวณฺณนา

[149] อตฺตโน ฐาเนติ สพฺรหฺมจารีนํ โอวาทกวิญฺญาปกภาเวน อตฺตโน มหาสาวกฏฺฐาเน ฐปนตฺถํฯ อถ วา ยสฺมา ‘‘อหํ ทานิ น จิรํ ฐสฺสามิ, ตถา สาริปุตฺตโมคฺคลฺลานา, อยํ ปน วีสํวสฺสตายุโก, โอวทนฺโต อนุสาสนฺโต มมจฺจเยน ภิกฺขูนํ มยา กาตพฺพกิจฺจํ กริสฺสตี’’ติ อธิปฺปาเยน ภควา อิมํ เทสนํ อารภิฯ ตสฺมา อตฺตโน ฐาเนติ สตฺถารา กาตพฺพโอวาททายกฏฺฐาเนฯ เตนาห ‘‘เอวํ ปนสฺสา’’ติอาทิฯ ยถาห ภควา ‘‘โอวท, กสฺสป…เป.… ตฺวํ วา’’ติฯ ทุกฺเขน วตฺตพฺพา อปฺปทกฺขิณคฺคาหิภาวโตฯ ทุพฺพจภาวกรเณหีติ โกธูปนาหาทีหิฯ อนุสาสนิยา ปทกฺขิณคฺคหณํ นาม อนุธมฺมจรณํ, ฉินฺนปฏิปตฺติ กตา วามคฺคาโห นามาติ อาห ‘‘อนุสาสนิ’’นฺติอาทิฯ อติกฺกมฺม วทนฺเตติ อญฺญมญฺญํ อติกฺกมิตฺวา อติมญฺญิตฺวา วทนฺเตฯ พหุํ ภาสิสฺสตีติ ธมฺมํ กเถนฺโต โก วิปุลํ กตฺวา กเถสฺสติฯ อสหิตนฺติ ปุพฺเพนาปรํ นสหิตํ เหตุปมาวิรหิตํฯ อมธุรนฺติ น มธุรํ น กณฺณสุขํ น เปมนียํฯ ลหุญฺเญว อุฏฺฐาติ อปฺปวตฺตเนน กูลฏฺฐานํ วิย ตสฺส กถนํฯ

โอวาทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ