เมนู

5. กสฺสปสํยุตฺตํ

1. สนฺตุฏฺฐสุตฺตวณฺณนา

[144] สนฺตุฏฺโฐติ สเกน อุจฺจาวเจน ปจฺจเยน สมเมว จ ตุสฺสนโกฯ เตนาห ‘‘อิตรีตเรนา’’ติอาทิฯ ตตฺถ ทุวิธํ อิตรีตรํ – ปากติกํ, ญาณสญฺชนิตญฺจาติฯ ตตฺถ ปากติกํ ปฏิกฺขิปิตฺวา ญาณสญฺชนิตเมว ทสฺเสนฺโต ‘‘ถูลสุขุมา’’ติอาทิมาหฯ อิตรํ วุจฺจติ หีนํ ปณีตโต อญฺญตฺตาฯ ตถา ปณีตมฺปิ อิตรํ หีนโต อญฺญตฺตาฯ อเปกฺขาสทฺทา หิ อิตรีตราติฯ อิติ เยน เกนจิ หีเนน วา ปณีเตน วา จีวราทิปจฺจเยน สนฺตุสฺสิโต ตถาปวตฺโต อโลโภ อิตรีตรปจฺจยสนฺโตโส, ตํสมงฺคิตาย สนฺตุฏฺโฐฯ ยถาลาภํ อตฺตโน ลาภานุรูปํ สนฺโตโส ยถาลาภสนฺโตโสฯ เสสปททฺวเยปิ เอเสว นโยฯ ลพฺภตีติ วา ลาโภ, โย โย ลาโภ ยถาลาโภ, เตน สนฺโตโส ยถาลาภสนฺโตโสฯ พลนฺติ กายพลํฯ สารุปฺปนฺติ ภิกฺขุโน อนุจฺฉวิกตาฯ

ยถาลทฺธโต อญฺญสฺส อปตฺถนา นาม สิยา อปฺปิจฺฉตาย ปวตฺติอากาโรติ ตโต วินิวตฺติตเมว สนฺโตสสฺส สรูปํ ทสฺเสนฺโต ‘‘ลภนฺโตปิ น คณฺหาตี’’ติ อาหฯ ตํ ปริวตฺเตตฺวาติ ปกติทุพฺพลาทีนํ ครุจีวรํ น ผาสุภาวาวหํ สรีรพาธาวหญฺจ โหตีติ ปโยชนวเสน, นาตฺริจฺฉตาทิวเสน ปริวตฺเตตฺวาฯ ลหุกจีวรปริโภเค สนฺโตสวิโรธิ น โหตีติ อาห ‘‘ลหุเกน ยาเปนฺโตปิ สนฺตุฏฺโฐว โหตี’’ติฯ มหคฺฆจีวรํ พหูนิ วา จีวรานิ ลภิตฺวา ตานิ วิสฺสชฺเชตฺวา อญฺญสฺส คหณํ ยถาสารุปฺปนเย ฐิตตฺตา น สนฺโตสวิโรธีติ อาห ‘‘เตสํ…เป.… ธาเรนฺโตปิ สนฺตุฏฺโฐว โหตี’’ติฯ เอวํ เสสปจฺจเยสุ ยถาพลยถาสารุปฺปนิทฺเทเสสุ อปิ-สทฺทคฺคหเณ อธิปฺปาโย เวทิตพฺโพฯ

ปกตีติ วาจาปกติอาทิกาฯ อวเสสนิทฺทาย อภิภูตตฺตา ปฏิพุชฺฌโต สหสา ปาปกา วิตกฺกา ปาตุภวนฺตีติฯ

มุตฺตหรีตกนฺติ โคมุตฺตปริภาวิตํ, ปูติภาเวน วา ฉฑฺฑิตตฺตา มุตฺตหรีตกํฯ พุทฺธาทีหิ วณฺณิตนฺติ ‘‘ปูติมุตฺตเภสชฺชํ นิสฺสาย ยา ปพฺพชฺชา’’ติอาทินา สมฺมาสมฺพุทฺธาทีหิ ปสตฺถํฯ

เอโก เอกจฺโจ สนฺตุฏฺโฐ โหติ, สนฺโตสสฺส วณฺณํ น กเถติ เสยฺยถาปิ อายสฺมา พากุลตฺเถโรฯ น สนฺตุฏฺโฏ โหติ, สนฺโตสสฺส วณฺณํ กเถติ เสยฺยถาปิ เถโร อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโตฯ เนว สนฺตุฏฺโฐ โหติ, น สนฺโตสสฺส วณฺณํ กเถติ เสยฺยถาปิ เถโร ลาฬุทายีฯ อยนฺติ อายสฺมา มหากสฺสโปฯ อเนสนนฺติ อโยนิโส มิจฺฉาชีววเสน ปจฺจยปริเยสนํฯ อุตฺตสตีติ ‘‘กถํ นุ โข ลเภยฺย’’นฺติ ชาตุตฺตาเสน อุตฺตสติฯ ตถา ปริตสฺสติอยนฺติ มหากสฺสปตฺเถโรฯ เอวํ ยถาวุตฺตเอกจฺจภิกฺขุ วิย น ปริตสฺสติ, อลาภปริตฺตาเสน วิฆาตปฺปตฺติยา น ปริตฺตาสํ อาปชฺชติฯ โลโภเยว อารมฺมเณน สทฺธิํ คนฺถนฏฺเฐน พชฺฌนฏฺเฐน เคโธ โลภเคโธฯ มุจฺฉนฺติ เคธํ โมมูหตฺตภาวํฯ อาทีนวนฺติ โทสํฯ นิสฺสรณเมวาติ จีวเร อิทมตฺถิตาทสฺสนปุพฺพกํ อลคฺคภาวสงฺขาตนิยฺยานเมว ปชานนฺโตฯ ยถาลทฺธาทีนนฺติ ยถาลทฺธปิณฺฑปาตาทีนํฯ นิทฺธารเณ เจตํ สามิวจนํฯ

ยถา มหากสฺสปตฺเถโรติ อตฺตนา วตฺตพฺพนิยาเมน วทติ, ภควตา ปน วตฺตพฺพนิยาเมน ‘‘ยถา กสฺสโป ภิกฺขู’’ติ ภวิตพฺพํฯ กสฺสเปน นิทสฺสนภูเตนฯ กถนํ นาม ภาโร ‘‘มุตฺโต โมเจยฺย’’นฺติ ปฏิญฺญานุรูปตฺตาฯ ปฏิปตฺติํ ปริปูรํ กตฺวา ปูรณํ ภาโร สตฺถุ อาณาย สิรสา สมฺปฏิจฺฉิตพฺพโตฯ

สนฺตุฏฺฐสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. อโนตฺตปฺปีสุตฺตวณฺณนา

[145] เตน รหิโตติ เตน สมฺมาวายาเมน รหิโตฯ นิพฺภโยติ ภยรหิโตฯ กุสลานุปฺปาทนมฺปิ หิ สาวชฺชเมว อญฺญาณาลสิยเหตุกตฺตาฯ สมฺพุชฺฌนตฺถายาติ อริยมคฺเคหิ สมฺพุชฺฌนายฯ โยเคหิ เขมํ เตหิ อนุปทฺทุตตฺตาฯ