เมนู

5. เอกนฺตทุกฺขสุตฺตวณฺณนา

[118] เอกนฺเตเนว ทุกฺขาติ อวีจิมหานิรโย วิย เอกนฺตโต ทุกฺขา เอว สุเขน อโวมิสฺสาฯ ทุกฺเขน อนุปติตาติ ทุกฺเขเนว สพฺพโส อุปคตาฯ ทุกฺเขน โอกฺกนฺตาติ พหิทฺธา วิย อนฺโตปิ ทุกฺเขน อวกฺกนฺตา อนุปวิฏฺฐาฯ สุขเวทนาปจฺจยตาย อิมาสํ ธาตูนํ สุขตา วิย ทุกฺขเวทนาปจฺจยตาปิ เวทิตพฺพา, สงฺขารทุกฺขตา ปน สพฺพตฺถ จริตา เอว สพฺพตฺถาติ สพฺพาสุ ธาตูสุ, สพฺพฏฺฐาเนสุ วาฯ ปฐมํ สุขํ ทสฺเสตฺวาปิ ปจฺฉา ทุกฺขสฺส กถิตตฺตา ‘‘ทุกฺขลกฺขณํ กถิต’’นฺติ วุตฺตํฯ

เอกนฺตทุกฺขสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6-10. อภินนฺทสุตฺตาทิวณฺณนา

[119-123] ฉฏฺฐสตฺตเมสุ วฏฺฏวิวฏฺฏํ กถิตํฯ อฏฺฐกถายํ ปน ‘‘วิวฏฺฏํ กถิต’’นฺติ วุตฺตํ ตีสุ สุตฺเตสุฯ จตุสจฺจเมวาติ จตฺตาริ สจฺจานิ สมาหฏานิ จตุสจฺจนฺติ เตสํ เอกชฺฌํ คหณํ, นิยโม ปน ตพฺพินิมุตฺตสฺส ปรมตฺถสฺส อภาวโตฯ

อภินนฺทสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

จตุตฺถวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สารตฺถปฺปกาสินิยา สํยุตฺตนิกาย-อฏฺฐกถาย

ธาตุสํยุตฺตวณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา สมตฺตาฯ

4. อนมตคฺคสํยุตฺตํ

1. ปฐมวคฺโค

1. ติณกฏฺฐสุตฺตวณฺณนา

[124] อุปสคฺโค สมาสวิสเย สสาธนํ กิริยํ ทสฺเสตีติ วุตฺตํ ‘‘ญาเณน อนุคนฺตฺวาปี’’ติฯ วสฺสสตํ วสฺสสหสฺสนฺติ นิทสฺสนมตฺตเมตํ, ตโต ภิยฺโยปิ อนุคนฺตฺวา อนมตคฺโค เอว สํสาโรฯ อคฺค-สทฺโท อิธ มริยาทวจโน, อนุทฺเทสิกญฺเจตํ วจนนฺติ อาห ‘‘อปริจฺฉินฺนปุพฺพาปรโกฏิโก’’ติฯ อญฺญถา อนฺติมภวิกปริจฺฉินฺนกตวิมุตฺติปริปาจนียธมฺมาทีนํ วเสน อปริจฺฉินฺนปุพฺพาปรโกฏิ น สกฺกา วตฺตุํฯ สํสรณํ สํสาโรฯ ปจฺฉิมาปิ น ปญฺญายติ อนฺธพาลานํ วเสนาติ อธิปฺปาโยฯ เตนาห ภควา ‘‘ทีโฆ พาลาน สํสาโร’’ติ (ธ. ป. 60)ฯ เวมชฺเฌเยว ปน สตฺตา สํสรนฺติ ปุพฺพาปรโกฏีนํ อลพฺภนียตฺตาฯ อตฺโถ ปริตฺโต โหติ ยถาภูตาวโพธาภาวโตฯ พุทฺธสมเยติ สาสเนติ อตฺโถฯ อตฺโถ มหา ยถาภูตาวโพธิสมฺภวโต, อตฺถสฺส วิปุลตาย ตํสทิสา อุปมา นตฺถีติ ปริตฺตํเยว อุปมํ อาหรนฺตีติ อธิปฺปาโยฯ อิทานิ วุตฺตเมวตฺถํ ‘‘ปาฬิยํ หี’’ติอาทินา สมตฺเถติฯ มาตุ มาตโรติ มาตุ มาตามหิโยฯ ตสฺเสวาติ ทุกฺขสฺเสวฯ ติพฺพนฺติ ทุกฺขปริยาโยติฯ

ติณกฏฺฐสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. ปถวีสุตฺตวณฺณนา

[125] มหาปถวินฺติ อวิเสเสน อนวเสสปริยาทายินีติ อาห ‘‘จกฺกวาฬปริยนฺต’’นฺติฯ ปริกปฺปวจนญฺเจตํฯ

ปถวีสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ