1. ธาตุนานตฺตสุตฺตวณฺณนา

[85] ปฐมนฺติ อิมสฺมิํ นิทานวคฺเค สํยุตฺตานํ ปฐมํ สํคีตตฺตาฯ นิสฺสตฺตฏฺฐสุญฺญตฏฺฐสงฺขาเตนาติ ธมฺมมตฺตตาย นิสฺสตฺตตาสงฺขาเตน นิจฺจสุภสุขอตฺตสุญฺญตตฺถสงฺขาเตนฯ สภาวฏฺเฐนาติ ยถาภูตสภาวฏฺเฐนฯ ตโต เอว สภาวสฺส ธารณฏฺเฐน ธาตูติ ลทฺธนามานํฯ นานาสภาโว อญฺญมญฺญวิสทิสตา ธาตุนานตฺตํฯ จกฺขุสงฺขาโต ปสาโท จกฺขุปสาโทฯ โส เอว จกฺขนฏฺเฐน จกฺขุ, นิสฺสตฺตสุญฺญตฏฺเฐน ธาตุ จาติ จกฺขุธาตุฯ จกฺขุปสาทวตฺถุํ อธิฏฺฐานํ กตฺวา ปวตฺตํ จกฺขุปสาทวตฺถุกํฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ ทฺเว สมฺปฏิจฺฉนมโนธาตุโย, เอกา กิริยา มโนธาตูติ ติสฺโส มโนธาตุโย มโนธาตุ ‘‘มนนมตฺตา ธาตู’’ติ กตฺวาฯ เวทนาทโย…เป.… นิพฺพานญฺจ ธมฺมธาตุ วิเสสสญฺญาปริหาเรน สามญฺญสญฺญาย ปวตฺตนโตฯ ตถา เหเต ธมฺมา อายตนเทสนาย ‘‘ธมฺมายตน’’นฺเตว เทสิตาฯ น หิ เนสํ รูปายตนาทีนํ วิย วิญฺญาเณหิ อญฺญวิญฺญาเณน คเหตพฺพตากาโร อตฺถิฯ สพฺพมฺปีติ ฉสตฺตติวิธํ มโนวิญฺญาณํฯ กามาวจรา กามธาตุปริยาปนฺนตฺตาฯ อวสาเน ทฺเวติ ธมฺมธาตุมโนวิญฺญาณธาตุโยฯ อยเมตฺถ สงฺเขโป, วิตฺถาโร ปน วิสุทฺธิมคฺเค ตํสํวณฺณนาสุ ทฏฺฐพฺโพฯ

ธาตุนานตฺตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ