เมนู

นฺติ คาหํฯ อุภยโตติ รูปโต จ อรูปโต จฯ หริสฺสามีติ นีหริสฺสามิฯ ปริวตฺเตตฺวาติ มนฺตํ ชปฺปิตฺวาฯ กณฺเณ ธุเมตฺวาติ กณฺเณ ธเมตฺวาฯ อสฺสาติ วิสสฺสฯ นิมฺมเถตฺวาติ นิมฺมทฺทิตฺวา, นีหริตฺวาติ อธิปฺปาโยฯ

มคฺโคติ โลกุตฺตรมคฺโคฯ ‘‘นิพฺพินฺท’’นฺติ อิมินา พลววิปสฺสนา กถิตาฯ

อสฺสุตวาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. ทุติยอสฺสุตวาสุตฺตวณฺณนา

[62] ปจฺจยภาเวน สุขเวทนาย หิตนฺติ สุขเวทนิยํฯ เตนาห ‘‘สุขเวทนาย ปจฺจย’’นฺติฯ ปจฺจยภาโว จ อุปนิสฺสยโกฏิยา, น สหชาตโกฏิยาฯ เตนาห ‘‘นนุ จา’’ติอาทิฯ ชวนเวทนายาติ ชวนจิตฺตสหคตาย เวทนายฯ ตํ สนฺธายาติ ตํ อุปนิสฺสยปจฺจยตํ สนฺธายฯ เอตนฺติ เอตํ ‘‘สุขเวทนาย ปจฺจย’’นฺติ วจนํ วุตฺตํฯ เอเสว นโยติ อิมินา ‘‘นนุ จ โสตสมฺผสฺโส สุขเวทนาย ปจฺจโย น โหตี’’ติ เอวมาทิํ อติทิสติฯ โส สมฺผสฺโส ชาติ อุปฺปตฺติฏฺฐานํ เอตสฺสาติ ตชฺชาติกํ, เวทยิตํฯ ตํ ปน ยสฺมา ตสฺส ผสฺสสฺส อนุจฺฉวิกเมว โหติ, ตสฺมา ตสฺสารุปฺปํ ตสฺส ผสฺสสฺส อนุรูปนฺติ จ อตฺโถ วุตฺโตฯ วุตฺตนเยนาติ ‘‘สุขเวทนาย ปจฺจโย’’ติอาทินา วุตฺตวิธิอนุสาเรนฯ อธรารณิยํ อุตฺตรารณิยา มนฺตนวเสน ฆฏฺฏนํ อิว สงฺฆฏฺฏนํ ผสฺเสน ยุคคฺคาโห, ตสฺส ปน ฆฏฺฏนสฺส นิรนฺตรปฺปวตฺติยา ปิณฺฑิตภาโว อิธ สโมธานํ, น เกสญฺจิ ทฺวินฺนํ ติณฺณํ วา สหาวฏฺฐานนฺติ วุตฺตํ ‘‘สงฺฆฏฺฏนสมฺปิณฺฑเนนาติ อตฺโถ’’ติฯ อคฺคิจุณฺโณติ วิปฺผุลิงฺคํฯ วตฺถูติ จกฺขาทิวตฺถุ วิสยสงฺฆฏฺฏนโตฯ ลพฺภมาโนว ธมฺโม สงฺฆฏฺฏนํ วิย คยฺหตีติ วุตฺตํ ‘‘สงฺฆฏฺฏนํ วิย ผสฺโส’’ติฯ อุสฺมาธาตุ วิย เวทนา ทุกฺขสภาวตฺตาฯ

ทุติยอสฺสุตวาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. ปุตฺตมํสูปมสุตฺตวณฺณนา

[63] วุตฺตนยเมวาติ เหฏฺฐา อาหารวคฺคสฺส ปฐมสุตฺเต วุตฺตนยเมวฯ ลาภสกฺกาเรนาติ ลาภสกฺการสงฺขาตาย อฏฺฐุปฺปตฺติยาติ เกจิฯ ลาภสกฺกาเร วา อฏฺฐุปฺปตฺติยาติ อปเรฯ โย หิ ลาภสกฺการนิมิตฺตํ ปจฺจเยสุ เคเธน ภิกฺขูนํ อปจฺจเวกฺขิตปริโภโค ชาโต, ตํ อฏฺฐุปฺปตฺติํ กตฺวา ภควา อิมํ เทสนํ นิกฺขิปิฯ ยมกมหาเมโฆติ เหฏฺฐา โอลมฺพนอุปริอุคฺคมนวเสน สตปฏลสหสฺสปฏโล ยุคฬมหาเมโฆฯ

ติฏฺฐนฺติ เจว ภควติ กตฺถจิ นิพทฺธวาสํ วสนฺเต, จาริกมฺปิ คจฺฉนฺเต อนุพนฺธนฺติ จฯ ภิกฺขูนมฺปิ เยภุยฺเยน กปฺปสตสหสฺสํ ตโต ภิยฺโยปิ ปูริตทานปารมิสญฺจยตฺตา ตทา มหาลาภสกฺกาโร อุปฺปชฺชตีติ วุตฺตํ ‘‘เอวํ ภิกฺขุสงฺฆสฺสปี’’ติฯ สกฺกโตติ สกฺการปฺปตฺโตฯ ครุกโตติ ครุการปฺปตฺโตฯ มานิโตติ พหุมโต มนสา ปิยายิโต จฯ ปูชิโตติ มาลาทิปูชาย เจว จตุปจฺจยาภิปูชาย จ ปูชิโตฯ อปจิโตติ อปจายนปฺปตฺโตฯ ยสฺส หิ จตฺตาโร ปจฺจเย สกฺกตฺวา สุอภิสงฺขเต ปณีตปณีเต อุปเนนฺติ, โส สกฺกโตฯ ยสฺมิํ ครุภาวํ ปจฺจุปฏฺฐเปตฺวา เทนฺติ, โส ครุกโตฯ ยํ มนสา ปิยายนฺติ พหุมญฺญนฺติ, โส พหุมโตฯ ยสฺส สพฺพเมตํ ปูชาวเสน กโรนฺติ, โส ปูชิโตฯ ยสฺส อภิวาทนปจฺจุฏฺฐานญฺชลิกมฺมาทิวเสน ปรมนิปจฺจการํ กโรนฺติ, โส อปจิโตฯ ภควติ ภิกฺขุสงฺเฆ จ โลโก เอวํ ปฏิปนฺโนฯ เตน วุตฺตํ ‘‘เตน โข ปน สมเยน…เป.… ปริกฺขาราน’’นฺติ (อุทา. 14; สํ. นิ. 2.70)ฯ ลาภคฺคยสคฺคปฺปตฺตนฺติ ลาภสฺส จ ยสสฺส จ อคฺคํ อุกฺกํสํ ปตฺตํฯ

ปฐมาหารวณฺณนา

อสฺสาติ ภควโตฯ ธมฺมสภาวจินฺตาวเสน ปวตฺตํ สโหตฺตปฺปญาณํ ธมฺมสํเวโคฯ ธุวปฏิเสวนฏฺฐานญฺเหตํ สตฺตานํ, ยทิทํ อาหารปริโภโค, ตสฺมา น ตตฺถ อปจฺจเวกฺขณมตฺเตน ปาราชิกํ ปญฺญเปตุํ สกฺกาติ อธิปฺปาโยฯ อาหาราติ ‘‘ปจฺจยา’’ติอาทินา ปุพฺเพ อาหาเรสุ วุตฺตวิธิํ สนฺธาย อาห ‘‘อาหารา’’ติอาทิฯ อิทานิ ตตฺถ กตฺตพฺพํ อตฺถวณฺณนํ สนฺธาย ‘‘เหฏฺฐา วุตฺตตฺถเมวา’’ติ วุตฺตํฯ