เมนู

1. อสฺสุตวาสุตฺตวณฺณนา

[61] ‘‘อสฺสุตวา’’ติ โสตทฺวารานุสาเรน อุปธาริตํ, อุปธารณํ วา สุตํ อสฺส อตฺถีติ สุตวา, ตปฺปฏิกฺเขเปน น สุตวาติ อสฺสุตวาฯ วา-สทฺโท จายํ ปสํสายํ, อติสยสฺส วา โพธนโก, ตสฺมา ยสฺส ปสํสิตํ, อติสเยน วา สุตํ อตฺถิ, โส ‘‘สุตวา’’ติ สํกิเลสวิทฺธํสนสมตฺโถ ปริยตฺติธมฺมปริจโย ‘‘ตํ สุตฺวา ตถตฺตาย ปฏิปตฺติ จ สุตวา’’ติ อิมินา ปเทน ปกาสิโตฯ อถ วา โสตพฺพยุตฺตํ สุตฺวา กตฺตพฺพนิปฺผตฺติํ สุณีติ สุตวาฯ ตปฺปฏิกฺเขเปน น สุตวาติ อสฺสุตวาฯ เตนาหุ โปราณา ‘‘อาคมาธิคมาภาวา, เญยฺโย อสฺสุตวา อิตี’’ติฯ ตถา จาห ‘‘ขนฺธธาตุ…เป.… วินิจฺฉยรหิโต’’ติฯ ตตฺถ วาจุคฺคตกรณํ อุคฺคโห, ตตฺถ ปริปุจฺฉนํ ปริปุจฺฉา, กุสเลหิ สห โจทนาปริหรณวเสน วินิจฺฉยสฺส การณํ วินิจฺฉโยฯ ปุถูนนฺติ พหูนํฯ กิเลสาทีนํ กิเลสาภิสงฺขารานํ วิตฺถาเรตพฺพํ ปฏิสมฺภิทามคฺคนิทฺเทเสสุ (มหานิ. 51, 94) อาคตนเยนฯ อนฺธปุถุชฺชโน คหิโต ‘‘นาลํ นิพฺพินฺทิตุ’’นฺติอาทิวจนโตฯ อาสนฺนปจฺจกฺขวาจี อิทํ-สทฺโทติ อาห ‘‘อิมสฺมินฺติ ปจฺจุปฺปนฺนปจฺจกฺขกายํ ทสฺเสตี’’ติฯ จตูสุ มหาภูเตสุ นิยุตฺโตติ จาตุมหาภูติโกฯ ยถา ปน มหามตฺติกาย นิพฺพตฺตํ มตฺติกามยํ, เอวมยํ จตูหิ มหาภูเตหิ นิพฺพตฺโต ‘‘จตุมหาภูตมโย’’ติ วุตฺตํฯ นิพฺพินฺเทยฺยาติ นิพฺพินฺทนมฺปิ อาปชฺเชยฺยฯ นิพฺพินฺทนา นาม อุกฺกณฺฐนา อนภิรติภาวโตติ วุตฺตํ ‘‘อุกฺกณฺเฐยฺยา’’ติฯ วิรชฺเชยฺยาติ วีตราโค ภเวยฺยฯ เตนาห ‘‘น รชฺเชยฺยา’’ติฯ วิมุจฺเจยฺยาติ อิธ ปน อจฺจนฺตาย วิมุจฺจนํ อธิปฺเปตนฺติ อาห ‘‘มุจฺจิตุกาโม ภเวยฺยา’’ติฯ จตูหิ จ รูปชนกปจฺจเยหิ อาคโต จโยติ, อาจโย, วุทฺธิฯ จยโต อปกฺกโมติ อปจโย, ปริหานิฯ อาทานนฺติ คหณํ, ปฏิสนฺธิยา นิพฺพตฺติฯ เภโทติ ขนฺธานํ เภโทฯ โส หิ กเฬวรสฺส นิกฺเขโปติ วุตฺโตติ อาห ‘‘นิกฺเขปนนฺติ เภโท’’ติฯ

ปญฺญายนฺตีติ ปการโต ญายนฺติฯ รูปํ ปริคฺคเหตุํ ปริคฺคณฺหนวเสนปิ รูปํ อาลมฺพิตุํฯ