เมนู

10. เอณิชงฺฆสุตฺตวณฺณนา

[30] เอณิมิคสฺส วิยาติ เอณิมิคสฺส ชงฺฆา วิยฯ อวยวีสมฺพนฺเธ หิ อิทํ สามิวจนํฯ ปิณฺฑิมํสสฺส ปริโต สมสณฺฐิตตฺตา สุวฏฺฏีตชงฺโฆฯ กิสนฺติ ถูลภาวปฏิกฺเขปปราโชตนา, น สุฏฺฐุ กิสภาวทีปนปราติ อาห ‘‘อถูลํ สมสรีร’’นฺติฯ อาตเปน มิลาตนฺติ ตปสา มิลาตกายํ อินฺทฺริยสนฺตาปนภาวโตฯ เตเนวาห – ‘‘ตโป มิลาต’’นฺติอาทิ, ตถา จาห ปาฬิยํ ‘‘อปฺปาหารํ อโลลุป’’นฺติฯ ยถา ‘‘วีรสฺส ภาโว วีริย’’นฺติ วีรภาเวน วีริยํ ลกฺขียติ, เอวํ วีริยสมฺภเวน วีรภาโวติ อาห ‘‘วีรนฺติ วีริยวนฺต’’นฺติฯ ‘‘จตฺตาโร ปญฺจ อาโลเป, อภุตฺวา อุทกํ ปิเว’’ติ (เถรคา. 983; มิ. ป. 6.5.10) ธมฺมเสนาปติวุตฺตนิยาเมน ปริมิตโภชิตาย อปฺปาหารตา โภชเน มตฺตญฺญุตาฯ ‘‘มิตาหาร’’นฺติ วตฺวา ปุน ปริจฺฉินฺนกาลโภชิตายปิ อปฺปาหารตํ ทสฺเสนฺโต ‘‘วิกาล…เป.… ปริตฺตาหาร’’นฺติ อาหฯ จตูสุ ปจฺจเยสุ โลลุปฺปวิรหิตํ โพธิมูเล เอว สพฺพโส โลลุปฺปสฺส ปหีนตฺตาฯ ‘‘จตูสุ ปจฺจเยสู’’ติ หิ อิมินาว สพฺพตฺถ โลลุปฺปวิคโม ทีปิโตวาติฯ รสตณฺหาปฏิกฺเขโป วา เอส ‘‘อปฺปาหาร’’นฺติ วตฺวา ‘‘อโลลุป’’นฺติ วุตฺตตฺตาฯ ‘‘สีหํ วา’’ติ เอตฺถ เอกจรสทฺโท วิย อิว-สทฺโท อตฺถโต ‘‘นาค’’นฺติ เอตฺถาปิ อาเนตฺวา, สมฺพนฺธิตพฺโพติ อาห – ‘‘เอกจรํ สีหํ วิย, เอกจรํ นาคํ วิยา’’ติฯ เอกจรา อปฺปมตฺตา เอกีกตายฯ

ปญฺจกามคุณวเสน รูปํ คหิตํ เตสํ รูปสภาวตฺตาฯ มเนน นามํ คหิตํ มนสฺส นามสภาวตฺตาฯ อวินิภุตฺตธมฺเมติ อวินาภาวธมฺเม คเหตฺวาฯ อาทิ-สทฺเทน อายตนธาตุอาทโย คหิตาฯ กามคุณคฺคหเณน เหตฺถ รูปภาวสามญฺเญน ปญฺจ วตฺถูนิ คหิตาเนว โหนฺติ, มโนคหเณน ธมฺมายตนํ, เอวํ ทฺวาทสายตนานิ คหิตานิ โหนฺติฯ อิมินา นเยน ธาตุอาทีนมฺปิ คหิตตา โยเชตพฺพาฯ เตนาห ‘‘ปญฺจกฺขนฺธาทิวเสนเปตฺถ ภุมฺมํ โยเชตพฺพ’’นฺติฯ เอตฺถาติ ปาฬิยํฯ กามวตฺถุ ภุมฺมํ

เอณิชงฺฆสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สตฺติวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. สตุลฺลปกายิกวคฺโค

1. สพฺภิสุตฺตวณฺณนา

[31] สตํ สาธูนํ สรณคมนสีลาทิเภทสฺส ธมฺมสฺส อุลฺลปนโต, อตฺตโน วา ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติยา ตสฺส ธมฺมสฺส อุลฺลปนโต กถนโต สตุลฺลปา, เทวตา, ตาสํ กาโย สมูโห, ตตฺถ ภวาติ สตุลฺลปกายิกาฯ เตนาห ‘‘สตํ ธมฺม’’นฺติอาทิฯ สมาทานวเสน อุลฺลเปตฺวา, น วณฺณนากถนมตฺเตน ตตฺราติ ตสฺมิํ ตาสํ เทวตานํ สตุลฺลปกายิกภาเวฯ อิทํ วตฺถูติ อิทํ การณํฯ สมุทฺทวาณิชาติ สํยตฺติกาฯ ขิตฺตสรเวเคนาติ ชิยามุตฺตสรสทิสเวเคน, สีฆโอเฆนาติ อตฺโถฯ อุปฺปตตีติ อุปฺปาโตฯ อุปฺปาเต ภวํ พฺยสนํ อุปฺปาติกํปติฏฺฐาติ หิตปติฏฺฐาฯ ปรโลเก หิตสุขาวหํ อภยการณํฯ ชงฺฆสตนฺติ มนุสฺสสตํฯ ชงฺฆาสีเสน หิ มนุสฺเส วทติ สหจาริภาวโตฯ อคฺคเหสิ ปญฺจสีลานิฯ อาสนฺนานาสนฺเนสุ อาสนฺนสฺเสว ปฐมํ วิปจฺจนโต ‘‘อาสนฺนกาเล คหิตสีลํ นิสฺสายา’’ติ วุตฺตํฯ ฆฏาวเสนาติ สมูหวเสนฯ