8. มหทฺธนสุตฺตวณฺณนา

[28] นิธียตีติ นิธานํฯ นิธาตพฺพตํ คตํ นิหิตนฺติ อตฺโถฯ มุตฺตสาราทีติ มุตฺตามณิเวฬุริยปวาฬรชตชาตรูปาทิฯ สุวณฺณรชตภาชนาทีติ อาทิ-สทฺเทน กหาปณ-ธญฺญโกฏฺฐภณฺฑาทิํ สงฺคณฺหาติฯ ตมฺปิ หิ นิจฺจปริพฺพยวเสน ภุญฺชียตีติ ‘‘โภโค’’ติ วุจฺจติฯ อญฺญมญฺญํ อภิคิชฺฌนฺตีติ อญฺญมญฺญสฺส สนฺตกํ อภิคิชฺฌนฺติฯ เตนาห ‘‘ปตฺเถนฺตี’’ติฯ อนลงฺกตาติ น อลํ ปริยตฺตนฺติ เอวํ กตจิตฺตา, อตฺริจฺฉตามหิจฺฉตาหิ อภิภูตาฯ เตนาห ‘‘อติตฺตา อปริยตฺตชาตา’’ติฯ อุสฺสุกฺกชาเตสูติ ตํตํกิจฺเจ สญฺชาตอุสฺสุกฺเกสุฯ นานากิจฺจชาเตสูติ นานาวิธกิจฺเจสุ, สญฺชาตนานากิจฺเจสุ วาฯ วฏฺฏคามิกปสุเตน วฏฺฏโสตํ อนุสรนฺเตสุฯ ตณฺหานิวาสตาย เคหนฺติปิ อคารนฺติปิ วุจฺจตีติ อาห ‘‘มาตุคาเมน สทฺธิํ เคห’’นฺติฯ วิราชิยาติ เหตุอตฺถทีปกํ ปทนฺติ อาห ‘‘วิราเชตฺวา’’ติ, ตฺวา-สทฺโทปิ จายํ เหตุอตฺโถติฯ

มหทฺธนสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. จตุจกฺกสุตฺตวณฺณนา

[29] อิริยา วุจฺจติ กาเยน กตฺตพฺพกิริยา, ตสฺสา ปวตฺติฏฺฐานภาวโต อิริยาปโถ, คมนาทิฯ ตํ อปราปรปฺปวตฺติยา จกฺกํฯ เตนาห ‘‘จตุจกฺกนฺติ จตุอิริยาปถ’’นฺติฯ นวทฺวารนฺติ กรชกาโย อธิปฺเปโตฯ โส จ เกสาทิอสุจิปริปูโรติ อาห ‘‘ปุณฺณนฺติ อสุจิปูร’’นฺติฯ ตณฺหาย สํยุตฺตนฺติ ตณฺหาสหิตํฯ เตน น เกวลํ สภาวโต เอว, อถ โข นิสฺสิตธมฺโม จ อสุจิํ ทสฺเสติฯ มาตุกุจฺฉิสงฺขาเต อสุจิปงฺเก ชาตตฺตา ปงฺกชาตํ, เกสาทิอสุจิปงฺกชาตตฺตา จ ปงฺกชาตํฯ ยาตฺราติ อปคโมฯ เตน สภาวโต นิสฺสิตธมฺมโต จ อสุจิสภาวโต กายโต กถํ อปคโม สิยาติ ปุจฺฉติฯ เตนาห ‘‘เอตสฺสา’’ติอาทิฯ

นหนฏฺเฐน พนฺธนฏฺเฐน นทฺธีติ อุปนาโห อิธาธิปฺเปโตติ อาห ‘‘นทฺธินฺติ อุปนาห’’นฺติฯ