4. ขตฺติยสุตฺตวณฺณนา

[14] เขตฺตโต วิวาทา สตฺเต ตายตีติ ขตฺติโยฯ วทติ เทวตา อตฺตโน อชฺฌาสยวเสนฯ ทฺวิปทาทีนนฺติ อาทิ-สทฺเทน จตุปฺปทภริยปุตฺตา คหิตาฯ พุทฺธาทโยติ อาทิ-สทฺเทน อาชานียสุสฺสูสภริยสฺสวปุตฺตาฯ ทฺวิปทานํ เสฏฺโฐติ เอตฺถ ทฺวิปทานํ เอว เสฏฺโฐติ นายํ นิยโม อิจฺฉิโต, เสฏฺโฐ เอวาติ ปน อิจฺฉิโต, ตสฺมา สมฺพุทฺโธ ทฺวิปเทสุ อญฺเญสุ ตตฺถ จ อุปฺปชฺชนโต เสฏฺโฐ เอว สพฺเพสมฺปิ อุตฺตริตรสฺส อภาวโตติ อยเมตฺถ อตฺโถฯ เตนาห ‘‘อุปฺปชฺชมาโน ปเนสา’’ติอาทิฯ การณาการณํ อาชานาตีติ อาชานีโยฯ คณฺหาเปถาติ ยถา อุทโก น เตมิสฺสติ, เอวํ วาฬํ คณฺหาเปถฯ ‘‘อสุสฺสูสา’’ติ เกจิ ปฐนฺติฯ อาสุณมาโนติ สปฺปฏิสฺสโว หุตฺวา วจนสมฺปฏิจฺฉโกฯ

ขตฺติยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. สณมานสุตฺตวณฺณนา

[15] ฐิเต มชฺฌนฺหิเกติ ปุพฺพทฺธํ นิกฺขมิตฺวา อปรทฺธํ อปฺปตฺวา ฐิตมชฺฌนฺเหฯ สนฺนิสีเวสูติ ปริสฺสมวิโนทนตฺถํ สพฺพโส สนฺนิสีทนฺเตสุฯ ท-การสฺส หิ ว-การํ กตฺวา นิทฺเทโสฯ เตนาห ‘‘สนฺนิสินฺเนสุ วิสฺสมมาเนสู’’ติฯ สพฺพสตฺตานนฺติ สพฺเพสญฺจ อาหารูปชีวิตสตฺตานํ ฆมฺมตาปเน สนฺตตฺตกายานํ อิริยาปถทุพฺพลฺยกาโลติ ฐานาทิอิริยาปถสฺส อสมตฺถกาโลฯ สณติ วิยาติ สทฺทํ กโรติ วิย, ยถา ตํ อญฺญมฺปิ มหาวนํ วกฺขมานนเยนฯ เตนาห ‘‘ตปฺปฏิภาคํ นาเมต’’นฺติ ฉิทฺทเวณุปพฺพานนฺติ รนฺธชาตกีจกมหาเวฬุปพฺพานํฯ ทุติยกํ สหายํ อลภนฺตี อนภิรติปริตสฺสนาย เอวมาหฯ อนปฺปกํ สุขนฺติ วิปุลํ อุฬารํ วิเวกสุขํฯ

เอกวิหารตาย สุญฺญาคารํ ปวิฏฺฐสฺสฯ เตน กายวิเวกํ ทสฺเสติฯ อนิจฺจานุปสฺสนาทีหิ นิจฺจสญฺญาทิปฺปหาเนน สนฺตจิตฺตสฺสฯ เตน จิตฺตวิเวกํ ทสฺเสติฯ