3. นตฺถิปุตฺตสมสุตฺตวณฺณนา

[13] ปุตฺตเปมํ ปุตฺตคฺคหเณน คหิตํ อุตฺตรปทโลเปนาติ อาห ‘‘ปุตฺตเปมสม’’นฺติฯ โคสมิตนฺติ โคหิ สมํ กตํฯ เตนาห ‘‘โคหิ สม’’นฺติฯ สูริยสฺส สมาติ สูริยสมาฯ อวยวสมฺพนฺเธ เจตํ สามิวจนํฯ อวยโว เจตฺถ อาภา เอวาติ วิญฺญายติ ‘‘อนนฺตรํ อาภา’’ติ วุจฺจมานตฺตาติ อาห ‘‘สูริยาภาย สมา’’ติอาทิฯ มโหฆภาเวน สรนฺติ สวนฺตีติ สรา, มหนฺตา ชลาสยาฯ สพฺเพ เต สมุทฺทปรมา โอริมชเนหิ อทิฏฺฐปรตีรตฺตา ตสฺสฯ

นตฺถิ อตฺตสมํ เปมนฺติ คาถาย ปฐมคาถายํ วุตฺตนเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ อตฺตเปเมน สมํ เปมํ นาม นตฺถีติ อยมตฺโถฯ อนุทกกนฺตาเร ฆมฺมสนฺตาปํ อสหนฺติยา องฺเก ฐปิตปุตฺตกํ กนฺทนฺตํ ภูมิยํ นิปชฺชาเปตฺวา ตสฺส อุปริ ฐตฺวา มตอิตฺถิวตฺถุนา ทีเปตพฺพํฯ เตนาห – ‘‘มาตาปิตาทโย หิ ฉฑฺเฑตฺวาปิ ปุตฺตธีตาทโย’’ติฯ ตถา จาห –

‘‘สพฺพา ทิสา อนุปริคมฺม เจตสา,

เนวชฺฌคา ปิยตรมตฺตนา กฺวจิ;

เอวํ ปิโย ปุถุ อตฺตา ปเรสํ,

ตสฺมา น หิํเส ปรมตฺตกาโม’’ติฯ (สํ. นิ. 1.119; อุทา. 41; เนตฺติ. 113);

ธญฺเญน สมํ ธนํ นาม นตฺถิ, ยสฺมา ตปฺปฏิพทฺธา อาหารูปชีวีนํ สตฺตานํ ชีวิตวุตฺติฯ ตถารูเป กาเลติ ทุพฺภิกฺขกาเลฯ เอกเทสํเยว โอภาสนฺตีติ เอกสฺมิํ ขเณ จตูสุ มหาทีเปสุ โอภาสํ ผริตุํ อสมตฺถตฺตา สูริยสฺสปิ, ปเคว อิตเรสํฯ โพธิสตฺตสฺส อุทยพฺพยสฺส ญาณานุภาเวน สกลชาติเขตฺตํ เอกาโลกํ อโหสีติ อาห ‘‘ปญฺญา…เป.… สกฺโกตี’’ติฯ ตมํ วิธมตีติ ปุพฺเพนิวาสญาณาทโย ปญฺญา ยตฺถ ปวตฺตนฺติ, ตมนวเสสํ พฺยาเปตฺวา เอกปฺปหาเรน ปวตฺตนโตฯ ‘‘วุฏฺฐิยา ปน ปวตฺตมานาย ยาว อาภสฺสรภวนา’’ติ ปจุรวเสน วุตฺตํฯ

นตฺถิปุตฺตสมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ