เมนู

3. สมฺพริมายาสุตฺตวณฺณนา

[269] อาพาธิโกติ อาพาโธ อสฺส อตฺถีติ อาพาธิโกฯ วาเจสีติ สิกฺขาเปสิฯ สมฺพโร นาม อสุรมายาย อาทิปุริโส ปุราตโน อสุรินฺโทฯ ตํ สนฺธายาห ‘‘ยถา สมฺพโร’’ติอาทิฯ เอวํ ปจฺจติ อญฺโญปิ มายาวี มายํ ปโยเชตฺวาฯ อุปวาทนฺตราโย นาม ขมาปเน สติ วิคจฺฉติ, ปากติกเมว โหตีติ อาห ‘‘เอวมสฺส ผาสุ ภเวยฺยา’’ติฯ เตนาติ เวปจิตฺตินา สมฺพรวิชฺชาย อทาเนน วญฺจิตตฺตาฯ ตถา อกตฺวาติ อิสีนํ สนฺติกํ เนตฺวา ขมาปนวเสน กาตพฺพํ อกตฺวาฯ

สมฺพริมายาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. อจฺจยสุตฺตวณฺณนา

[270] สมฺปโยเชสุนฺติ อญฺญมญฺญํ วาจสิกํ ผรุสํ ปโยเชสุํฯ เตนาห ‘‘กลหํ อกํสู’’ติ, วิวาทํ อกํสูติ อตฺโถฯ อติกฺกมฺมวจนนฺติ วจีสํวรํ อติกฺกมิตฺวา วจนํฯ ยสฺมา อจฺจเย เทสิยมาเน ตํ ขีณยติ อญฺญมญฺญสฺส ขมมานสฺส ขมนํ ปฏิคฺคณฺหโต, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘นปฺปฏิคณฺหาตีติ น ขมตี’’ติฯ ตุมฺหากํ วเส วตฺตตุ, วิเสวิตํ อกตฺวา ยถากามกรณีโย โหตุฯ มิตฺตธมฺโม อิธ อุตฺตรปทโลเปน ‘‘มิตฺโต’’ติ วุตฺโตติ อาห ‘‘มิตฺตธมฺเม’’ติฯ กรณวจนนฺติ ‘‘มิตฺเตหี’’ติ กรณวจนํ ภุมฺมตฺเถฯ เตนาห ‘‘มิตฺเตสู’’ติฯ ยถา นิพฺพตฺตสภาวสฺส ภาวโต อญฺญถตฺตํ ชรา, เอวํ มิตฺตภาวโต วุตฺตวิปริยาโย อมิตฺตธมฺโม ชราปริยาเยน วุตฺโตฯ อคารยฺหํ อนวชฺชํ สพฺพโส ปหีนกิเลสํฯ เตนาห ‘‘ขีณาสวปุคฺคล’’นฺติฯ

อจฺจยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. อกฺโกธสุตฺตวณฺณนา

[271] โกโธ ตุมฺเห มา อภิภวีติ เอตฺถ โกเธน อนภิภวนียตฺตํ ขนฺติเมตฺตากรุณาทิตปฺปฏิปกฺขธมฺมปริพฺรูหเนน ฯ ตถา หิ ตํสมงฺคิโน โกโธ อภิภุยฺยตีติ อาห ‘‘ตุมฺเหว โกธํ อภิภวถฯ กุชฺฌนฺตานํ มา ปฏิกุชฺฌิตฺถา’’ติฯ ปฏิปทาติ เอสา ปฏิปตฺติฯ เมตฺตาติ อปฺปนาปฺปตฺตา เมตฺตาฯ ตทุปจาโร เมตฺตาปุพฺพภาโคฯ น วิหิํสติ กิญฺจิ เอตายาติ อวิหิํสาฯ กรุณาติ อปฺปนาปฺปตฺตกรุณา เวทิตพฺพาฯ ตทุปจาโร กรุณาปุพฺพภาโคฯ ลามกชนนฺติ ขนฺติอาทีสุ โยนิโสมนสิการาภาเวน คารยฺหสมาจารสมาโยเคน จ นิหีนํ ชนํฯ ปจฺจยปริสุทฺธิยา โกโธ อภิมทฺทมาโน ปุคฺคลํ อภิมทฺทติ, ตสฺส โส ปฏิสงฺขานภาวนาพเลหิ สมฺมเทว ปหาตพฺโพติฯ

อกฺโกธสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ตติยวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สารตฺถปฺปกาสินิยา สํยุตฺตนิกาย-อฏฺฐกถาย

สกฺกสํยุตฺตวณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา สมตฺตาฯ

นิฏฺฐิตา จ สารตฺถปฺปกาสินิยา

สํยุตฺตนิกาย-อฏฺฐกถาย สคาถาวคฺควณฺณนาฯ

ปฐโม ภาโค นิฏฺฐิโตฯ