8. คหฏฺฐวนฺทนาสุตฺตวณฺณนา

[264] ปุถุทฺทิสาติ พหุทิสาฯ กา ปน ตาติ อาห ‘‘จตสฺโส ทิสา จตสฺโส อนุทิสา จา’’ติฯ อนุทิสาคหเณน เจตฺถ อุทฺธํ อโธปิ คยฺหตีติ จ ทสฺเสติฯ ภูมิวาสิโนติ ภูมิปฏิพทฺธวุตฺติโนฯ เอเตน รุกฺขปพฺพตนิวาสิโนปิ คหิตา โหนฺติฯ จิรรตฺตสมาหิตจิตฺเตติ อุปจารปฺปนาฌานานิ อุปฺปาเทตฺวา อปริหีนชฺฌานตาย จิรกาลํ สมาหิตจิตฺเตฯ อาปาณโกฏิกนฺติ ชีวิตปริยนฺตํ ยาวชีวํฯ เอวมาทีติ อาทิ-สทฺเทน อวเสสปุญฺญกิริยวตฺถูนิ สงฺคณฺหาติฯ นิจฺจสีลวเสน ปญฺจหิ, นิยมสีลวเสน ทสหิฯ ปิ-สทฺเทน ตโต กติปเยหิ อุโปสถสีลวเสน อฏฺฐหิปีติ ทสฺเสติฯ ธมฺมิเกหีติ ธมฺมโต อนเปเตหิฯ ปมุโขติ ปโมกฺโขฯ

คหฏฺฐวนฺทนาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. สตฺถารวนฺทนาสุตฺตวณฺณนา

[265] พฺรหฺมชาณุโกติ ทกฺขิณชาณุมณฺฑลํ ปถวิยํ ฐเปตฺวา วนฺทมาโน พฺรหฺมชาณุโก นาม ตถาภูโต หุตฺวาฯ ยชิตพฺพโต ยกฺโข, ปูชนีโยฯ เอวํ ปูชาวิเสสโยคโต สกฺโกติ อาห ‘‘โส ยกฺโขติ โส สกฺโก’’ติฯ สกฺกสฺส นมกฺการภาชนภูตญฺหิ ปุจฺฉนฺโต มาตลิ ‘‘โก นาม โส ยกฺโข’’ติ อาหฯ คุณเนมิตฺตเกหีติ คุณเหตุเกหิ อนนฺตานิ หิ พุทฺธานํ นามานิ, ตานิ จ โข สพฺพานิปิ คุณเนมิตฺตกาเนวฯ อนนฺตคุณตฺตาฯ วุตฺตญฺเหตํ –

‘‘อสงฺเขฺยยฺยานิ นามานิ, สคุเณน มเหสิโน;

คุเณน นามมุทฺเธยฺยํ, อปิ นามสหสฺสโต’’ติฯ –

ตสฺมา อโนมนามนฺติ ปริปุณฺณคุณนามนฺติ อตฺโถฯ สมติกฺกเมนาติ สมฺมา สมุจฺฉินฺทนวเสน อติกฺกมเนนฯ กิเลสารีนํ อเปตจโยติ อปจโย, โส อารมิตพฺพฏฺเฐน อาราโม เอเตสนฺติ อปจยารามาฯ เตนาห ‘‘วฏฺฏวิทฺธํสเน รตา’’ติฯ

สตฺถารวนฺทนาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. สงฺฆวนฺทนาสุตฺตวณฺณนา

[266] ปูติมฺหิ เทเห มาตุ สรีเร สยนโต, อตฺตโน เอว วา ปูติเทหํ สรีรํ ตสฺมิํ ฐิตตาย อวตฺถริตฺวา สยนโต ปูติเทหสยาติ โยชนาฯ กุณปมฺเหเตติ เอเต มนุสฺสา อสุจิทุคฺคนฺธเชคุจฺฉปฏิกฺกูเล มาตุกุจฺฉิสงฺขาเต กุณปสฺมิํ ทส มาเส นิมุคฺคาฯ เตสํ กินฺนาม ตฺวํ ปิหยสีติ โยชนาฯ เอเตสํ เอตํ วิหยามีติ เอเตสํ อิสีนํ เอตํ สมฺมาปฏิปตฺติํ วิหยามิฯ อิทานิ ตํ ปฏิปตฺติํ ทสฺเสตุํ ‘‘น เต สํ โกฏฺเฐ โอเปนฺตี’’ติ วุตฺตํฯ ธญฺญํ โกฏฺเฐ น ปกฺขิปนฺติ ปกฺขิปิตพฺพสฺส จ อภาวโตฯ เตนาห ‘‘น หิ เอเตสํ ธญฺญ’’นฺติฯ ปเรสํ นิฏฺฐิตนฺติ ปเรสํ คหิตํ สนฺตกํ เตสํ ปากาย นิฏฺฐิตํฯ ภิกฺขาจารวตฺเตนาติ ปิณฺฑาจริยายฯ เอสมานา ปริเยสนฺตาฯ เอวํ ปริยิฏฺเฐนฯ ยาเปนฺติ, น เอสนฺติ อเนสนํฯ สุสมาทินฺนสุนฺทรวตาติ สุฏฺฐุ สมาทินฺนโสภนวตาฯ

เอวํ สุภาสิตภาสิโนติ คนฺถธุรวิปสฺสนาธุรานํ วเสน คุณปริมาณสุภาสิตสฺเสว ภาสนสีลา ฯ อริเยน ตุณฺหีภูเตน ตุณฺหีภูตาฯ ตโต เอว มนสฺส สาติสยํ สมญฺจราฯ คหิตทณฺเฑสุ ปรามาสาทิปยุตฺเตสุ ทณฺฑาทานาทิเหตุ อุปฺปชฺชนกกิเลสปริฬาหาภาวโต นิพฺพุตาฯ เตนาห ‘‘วิสฺสฏฺฐทณฺฑา’’ติฯ สาทาเนสูติ สภวาทาเนสุฯ อนาทานาติ ตพฺพิรหิตาฯ เตนาห ‘‘ภวโยนี’’ติอาทิฯ

สงฺฆวนฺทนาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ทุติยวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. ตติยวคฺโค

1. เฉตฺวาสุตฺตวณฺณนา

[267] วุตฺตตฺถเมว เหฏฺฐา เทวปุตฺตสํยุตฺตวณฺณนายํฯ

เฉตฺวาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ