6. ยชมานสุตฺตวณฺณนา

[262] ยชนฺตานนฺติ ทกฺขิเณยฺยํ อุทฺทิสฺส เทนฺตานํฯ อฏฺฐุปฺปตฺติโก สุตฺตนิกฺเขโปติ ทสฺเสตฺวา อตฺถวณฺณนํ กาตุํ ‘‘ตทา กิรา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ อคฺคนฺติ เสฏฺฐํฯ เตหิ เตหิ วา ยถาลทฺธสปฺปิอาทโย มา นสฺสนฺตุ, อคฺคภาเวน คหิตานิ สปฺปิอาทีนิ เกวลํ อคฺคิมฺหิ ฌาปเนน, เทวา มนุสฺสา มิจฺฉาคาเหน มา นสฺสนฺตุฯ ตกฺเกนาติ ตกฺกมตฺเตนฯ ‘‘กเถมา’’ติ อมฺเห มญฺญถ, อิทานิ ปสฺสถ, ปจฺจกฺขโต อยํ โว…เป.… อาคจฺฉตีติ อาหํสูติ โยชนาฯ

อุปธิวิปากนฺติ อุปธีสุ วา วิปจฺจติ, อุปธโย วา วิปากา เอตสฺสาติ อุปธิวิปากํฯ วิปฺผารวนฺตํ โหติ วิปุลปกฺขตายฯ ภิกฺขุสงฺฆสฺส อทํสุ ‘‘สมฺมาสมฺพุทฺเธน มหาพฺรหฺมุนา จ เอวํ โอวาโท ทินฺโน’’ติฯ

ยชมานสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. พุทฺธวนฺทนาสุตฺตวณฺณนา

[263] อุฏฺฐหาติ อุฏฺฐานํ กายิกวีริยํ กโรหิฯ เตนาห ‘‘วิจร, โลเก’’ติฯ เจตสิกวีริยํ ปน ภควตา มตฺถกํ ปาปิตเมวฯ เตนาห ‘‘วิชิตสงฺคามา’’ติฯ ทฺวาทสโยชนิกสฺส อุจฺจภาเวนฯ วิตฺถารโต ปน อายามโต จ อเนกโยชนสตสหสฺสปริมาณจกฺกวาฬํ อติพฺยาเปตฺวา ฐิตสฺสฯ ปนฺนภาราติ ปาติตภารฯ นิกฺเขปิตพฺพโต ภาราติ อาห ‘‘โอโรปิตขนฺธา’’ติอาทิฯ เต หิ ตํสมงฺคิโน ปุคฺคลสฺส สมฺปาตนฏฺเฐน ภารา นามฯ วุตฺตญฺเหตํ ‘‘ภารา หเว ปญฺจกฺขนฺธา’’ติ (สํ. นิ. 3.22)ฯ ตเทกเทสา จ กิเลสาภิสงฺขาราฯ ปนฺนรสาย ปุณฺณมาย รตฺตินฺติ ยถา ปนฺนรสปุณฺณมาย รตฺติยํ ปริปุณฺณกาเล อุปกฺกิเลสวิมุตฺโต จนฺโท โสภติ, เอวํ ตว จิตฺตํ สพฺพโส อุปกฺกิเลสวิมุตฺตํ โสภตีติ อธิปฺปาโยฯ

พุทฺธวนฺทนาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. คหฏฺฐวนฺทนาสุตฺตวณฺณนา

[264] ปุถุทฺทิสาติ พหุทิสาฯ กา ปน ตาติ อาห ‘‘จตสฺโส ทิสา จตสฺโส อนุทิสา จา’’ติฯ อนุทิสาคหเณน เจตฺถ อุทฺธํ อโธปิ คยฺหตีติ จ ทสฺเสติฯ ภูมิวาสิโนติ ภูมิปฏิพทฺธวุตฺติโนฯ เอเตน รุกฺขปพฺพตนิวาสิโนปิ คหิตา โหนฺติฯ จิรรตฺตสมาหิตจิตฺเตติ อุปจารปฺปนาฌานานิ อุปฺปาเทตฺวา อปริหีนชฺฌานตาย จิรกาลํ สมาหิตจิตฺเตฯ อาปาณโกฏิกนฺติ ชีวิตปริยนฺตํ ยาวชีวํฯ เอวมาทีติ อาทิ-สทฺเทน อวเสสปุญฺญกิริยวตฺถูนิ สงฺคณฺหาติฯ นิจฺจสีลวเสน ปญฺจหิ, นิยมสีลวเสน ทสหิฯ ปิ-สทฺเทน ตโต กติปเยหิ อุโปสถสีลวเสน อฏฺฐหิปีติ ทสฺเสติฯ ธมฺมิเกหีติ ธมฺมโต อนเปเตหิฯ ปมุโขติ ปโมกฺโขฯ

คหฏฺฐวนฺทนาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. สตฺถารวนฺทนาสุตฺตวณฺณนา

[265] พฺรหฺมชาณุโกติ ทกฺขิณชาณุมณฺฑลํ ปถวิยํ ฐเปตฺวา วนฺทมาโน พฺรหฺมชาณุโก นาม ตถาภูโต หุตฺวาฯ ยชิตพฺพโต ยกฺโข, ปูชนีโยฯ เอวํ ปูชาวิเสสโยคโต สกฺโกติ อาห ‘‘โส ยกฺโขติ โส สกฺโก’’ติฯ สกฺกสฺส นมกฺการภาชนภูตญฺหิ ปุจฺฉนฺโต มาตลิ ‘‘โก นาม โส ยกฺโข’’ติ อาหฯ คุณเนมิตฺตเกหีติ คุณเหตุเกหิ อนนฺตานิ หิ พุทฺธานํ นามานิ, ตานิ จ โข สพฺพานิปิ คุณเนมิตฺตกาเนวฯ อนนฺตคุณตฺตาฯ วุตฺตญฺเหตํ –

‘‘อสงฺเขฺยยฺยานิ นามานิ, สคุเณน มเหสิโน;

คุเณน นามมุทฺเธยฺยํ, อปิ นามสหสฺสโต’’ติฯ –

ตสฺมา อโนมนามนฺติ ปริปุณฺณคุณนามนฺติ อตฺโถฯ สมติกฺกเมนาติ สมฺมา สมุจฺฉินฺทนวเสน อติกฺกมเนนฯ กิเลสารีนํ อเปตจโยติ อปจโย, โส อารมิตพฺพฏฺเฐน อาราโม เอเตสนฺติ อปจยารามาฯ เตนาห ‘‘วฏฺฏวิทฺธํสเน รตา’’ติฯ

สตฺถารวนฺทนาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ