5. สุภาสิตชยสุตฺตวณฺณนา

[251] ‘‘เฉกตายา’’ติ วตฺวา ตสฺส วตฺตุํ เฉกภาวํ ทสฺเสตุํ ‘‘เอวํ กิรสฺสา’’ติอาทิมาหฯ คาหนฺติ ลทฺธิํฯ โมเจตฺวาติ ยสฺส ปุน ‘‘โจโร’’ติ อุตฺตริ วตฺตุํ น สกฺโกติ, เอวํ วิโมเจตฺวาติ ปฐมํ วตฺตุํ น สกฺกาฯ ครูติ ภาริยํ, ทุกฺกรนฺติ อตฺโถฯ ปจฺฉาติ ‘‘ปรสฺสา’’ติ วุตฺโต โส กิญฺจิ ปฐมํ วทนฺโต อตฺตโน อธิปฺปายํ ปเวเทติ นาม, ตํ ยถาสตฺติ วิทิตมโน ตสฺส อุตฺตริ วตฺตุํ สกฺโกติฯ เตนาห ‘‘ปรสฺส วจนํ อนุคนฺตฺวา ปน ปจฺฉา สุขํ วตฺตุ’’นฺติฯ อปิ จ อสุรินฺเทน ‘‘โหตุ, เทวานมินฺท, สุภาสิเตน ชโย’’ติ ปฐมํ วุตฺตํ, วิเสโส จ ปุพฺพํ อุปเนนฺตํ อนุวตฺตติฯ วจสิ กุสโล สกฺโก เทวราชา ตํ วิเสสํ เตเนว ปุพฺพํ อุปนยาเปนฺโต อุปลาปนวเสน ‘‘ตุมฺเห ขฺเวตฺถา’’ติอาทิมาหฯ ปุพฺพเทวาติ สกฺกปมุขาย เทวปริสาย โลเก ปุพฺเพว อุปฺปนฺนตฺตา ‘‘ปุพฺพเทวา’’ติ ปสํสวจนํฯ เวปจิตฺติํ สนฺธาย ‘‘ตุมฺเห’’ติ ‘‘ปุพฺพเทวา’’ติ จ วุตฺตตฺตา ‘‘ตุมฺหากํ ตาว ปเวณิอาคตํ ภณถา’’ติ วุตฺตํฯ คารวฏฺฐานิยตฺตา เวปจิตฺติโน พหุวจนปโยโคฯ ทณฺเฑน อวจาโร อวจรณํ ทณฺฑาวจโร, นตฺถิ เอตฺถ วุตฺโต ทณฺฑาวจโรติ อทณฺฑาวจรา, สกฺเกน วุตฺตา คาถาโยฯ

สุภาสิตชยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. กุลาวกสุตฺตวณฺณนา

[252] รถสทฺโทติ รถาลงฺการภูตานํ กิงฺกิณิกชาลาทีนํ สทฺโทฯ ตถา ธชสทฺโทฯ อาชานียสทฺโทติ อาชานียานํ หสิตสทฺโท จฯ กรุณาสมาวชฺชิตหทโยติ ปาณานํ อนุปโรเธน ปณามิตจิตฺโตฯ อีสามุเขนาติ รถกปฺปรมุเขนฯ ปุญฺญปจฺจยนิพฺพตฺโตติ อุฬารํ สุวิปุลํ ปุญฺญํ ปจฺจยํ กตฺวา นิพฺพตฺโตฯ น สชฺชติ กตฺถจิ อปฺปฏิฆฏฺฏเนน คจฺฉนฺโตฯ สิมฺพลิวเนนาติ สิมฺพลิวนมชฺเฌน ฯ วิภคฺคํ นิมฺมถิตนฺติ อิโต จิโต วิภคฺคญฺเจว นิรวเสสโต มถิตญฺจ โหติฯ

กุลาวกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. นทุพฺภิยสุตฺตวณฺณนา

[253] สุปจฺจตฺถิโกติ สุฏฺฐุ อติวิย ปจฺจตฺถิโก ปฏิสตฺตุฯ คหิโตสีติ เทวปาเสน พนฺธิตฺวา คหิโต อสิฯ พทฺโธว อโหสิ สกฺกสฺส ปุญฺญานุภาเวนฯ เจติยราชา กิร อิมสฺมิํ กปฺเป ตโต ปุพฺเพ เกนจิ อวุตฺตปุพฺพํ ขรมุสาวาทํ อภาสิ, ตาวเทว วิรชฺฌิตฺวา มหาปถวิยา วิวเร ทิเน นิปติตฺวา อวีจิอคฺคิชาลานมินฺทนมโหสิฯ ตํ สนฺธาย วุตฺตํ ‘‘เจติยรญฺโญ ปาปํ สนฺธายา’’ติฯ มหาปาปานีติ มหนฺตานิ ครุตรานิ ปาปานิฯ ตถา หิ เวปจิตฺติโน สปถกรเณ นิทสฺสนภาเวน เอตานิ อฏฺฐกถายํ อาคตานีติฯ

นทุพฺภิยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. เวโรจนอสุรินฺทสุตฺตวณฺณนา

[254] ทฺวารปาลรูปกานิ วิยาติ ทฺวารปาลากาเรน กตปฏิมาโย วิยฯ วายเมเถว, น อนฺตรา สํโกจํ อาปชฺเชยฺยาติ อธิปฺปาโยฯ นิปฺผนฺนโสภเนสูติ นิปฺผนฺนภาเวน สุนฺทเรสุฯ สพฺเพ หิ อนิปฺผนฺนา อตฺถา น โสภนฺติฯ กิจฺจชาตาติ วิปฺปกตภาเวน สญฺชาตกิจฺจาฯ อกิจฺจชาโตติ อสญฺชาตกิจฺโจ กิจฺจรหิโต นาม นตฺถิ คมนฏฺฐิตสยนนิสชฺชาทิวเสน อุปฺปชฺชนกทุกฺขวิโนทนภาวโตฯ สํโยคปรมาตฺเวว สมฺโภคาติ อิเมสํ สตฺตานํ สํภุญฺชิตพฺพวตฺถูนิ นาม ปกติยา วิโรธสีลานิปิ อสํโยเคน วา อสุนฺทรานิปิ, ตานิ อภิสงฺขรณปจนสํโยชนปรมานิ เวทิตพฺพานิ ตถา สติ สมฺโภคารหภาวูปคมนโตฯ เตนาห ‘‘ปาริวาสิกโอทนาทีนี’’ติอาทิฯ อุณฺหาเปตฺวา ปริภุญฺชิตพฺพยุตฺเต ปริภชฺชิตฺวาติ อธิปฺปาโยฯ

เวโรจนอสุรินฺทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. อรญฺญายตนอิสิสุตฺตวณฺณนา

[255] ชามาติกา วุจฺจติ ธีตุปติ, สสุโร ภริยาย ปิตา, ตสฺมา อิเม อนฺตรวตฺติโน ทฺเว ชนา สกฺกเวปจิตฺติโน สุชาย วเสน ชามาติกสสุราฯ ‘‘จิรทิกฺขิตาน’’นฺติ ทิกฺขิตฺวา ปพฺพชิตฺวา จิรกาลานํ วตสมาทานวเสน อิโต พาหิรกานํ ปพฺพชิตานนฺติ อาห ‘‘จิรสมาทินฺนวตาน’’นฺติฯ อิโต ปฏิกฺกมาติ อิโต ยถาฐิตฏฺฐานโต อเปหิ อปกฺกมฯ น ปฏิกฺกูลสญฺญิโน คุเณ คารวโยคโตฯ เทวา หิ เยภุยฺเยน ‘‘มยํ ปุพฺเพ คุณวนฺเต ปยิรุปาสิตฺวา เตสํ โอวาเท ฐตฺวา ปุญฺญานิ อุปจินิตฺวา อิธูปปนฺนา’’ติ คุณวนฺเตสุ อาทรภาวํ อุปฏฺฐเปนฺติฯ

อรญฺญายตนอิสิสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ