ตญฺจ โข กสิตพฺพฏฺฐานํ อธิปฺเปตนฺติ อาห ‘‘โอกาส’’นฺติฯ กมฺมํ อกตฺวาติ กิญฺจิปิ ชีวิตเหตุภูตํ กมฺมํ อกตฺวาฯ ชีวิตฏฺฐานํ นามาติ ตสฺส ชีวิตสฺส เหตุ นามฯ นิพฺพานสฺส มคฺโคติ นิพฺพานสฺส อธิคมุปายภูโต มคฺโคฯ

สุวีรสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. สุสีมสุตฺตวณฺณนา

[248] อนฺตเรติ อพฺภนฺตเรฯ เอวํนามกนฺติ ‘‘สุสีโม’’ติ เอวํนามกํฯ เอกํ ปุตฺตเมว อญฺญตรํ อตฺตโน ปุตฺตเมวฯ

สุสีมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. ธชคฺคสุตฺตวณฺณนา

[249] สมุปพฺยูฬฺโหติ อุภินฺนํ สห เอว สมาคโม, ภุสํ วา พฺยูฬฺโหติ อตฺโถฯ ภุสา ปนสฺส พฺยูฬฺหตา ทฺวินฺนํ เสนานํ สมาคนฺตฺวา สมฺปิณฺฑิตภาเวนาติ อาห ‘‘สมฺปิณฺฑิโต ราสิภูโต’’ติฯ ปจฺฉิมนฺโตติ รถปญฺชรสฺส ปรนฺโต ปจฺฉิมนฺโต ปจฺฉิมโกฏฺฐาโสฯ รถสนฺธิโตติ รถปญฺชรสฺส กุพฺพเรน สทฺธิํ สมฺพนฺธนฏฺฐานโตฯ ตเทว ปมาณนฺติ ตเทว ‘‘ทิยฑฺฒโยชนสตายาโม’’ติ วุตฺตปฺปมาณเมวฯ ทิคุณํ กตฺวาติ ‘‘ปจฺฉิมนฺโต สตโยชโน’’ติอาทินา ทิคุณํ กตฺวาฯ จนฺทมณฺฑลสูริยมณฺฑลกิงฺกิณิกชาลาทิเภทสฺส เสสาลงฺการสฺสฯ ปสฺสนฺตานํ เทวานํฯ ราชา โนติ อมฺหากํ ราชา เทวเสฏฺโฐฯ ทุติยํ อาสนํ ลภตีติ สกฺเก นิสินฺเน ตสฺส อนนฺตรํ ทุติยํ อาสนํ ลภติฯ ตสฺมา เทวเสฏฺฐตาย สกฺโก วิย คารวฏฺฐานิโย, ยโต สกฺโก ‘‘ตสฺส ธชคฺคํ อุลฺโลเกยฺยาถา’’ติ อาหฯ เอส นโย เสเสสุปิฯ อสุเรหิ ปราชิโตติ อสุเรหิ ปราชยํ อาปาทิโตฯ รชธชํ ทิสฺวาติ ปรเสนาย อุปคจฺฉนฺติยา อุฏฺฐิตรชมตฺตมฺปิ ทิสฺวา ฐิโตปิ ตํ รชธชํ ทิสฺวา ภีรุภาเวน ปลายนธมฺโมฯ

ยสฺส ธชคฺคปริตฺตสฺสฯ อานุภาโว วตฺตติ อสมฺมุขีภูตาหิปิ เทวตาหิ สิรสา สมฺปฏิจฺฉิตพฺพโตฯ โจรภยาทีหีติ อาทิ-สทฺเทน โรคภยาทีนญฺเจว วฏฺฏทุกฺขสฺส จ สงฺคโห ทฏฺฐพฺโพ วิธินา ภาวิเต ปริตฺตสฺส อตฺเถ อุปจารชฺฌานาทีนมฺปิ อิชฺฌนโตฯ

ทีฆวาปีนามเก คาเม เจติยํ ทีฆวาปิเจติยํฯ มุทฺธเวทิกา นาม หมฺมิยํ ปริกฺขิปิตฺวา กตเวทิกาฯ พุทฺธคตํ สติํ อุปฏฺฐเปตฺวา ปริตฺตรกฺขคุตฺติํ อาหฯ ปริตฺตสฺส อานุภาเวน ทฺเว อิฏฺฐกา…เป.… อฏฺฐํสุฯ ตถา หิ ตสฺมิํ นิสฺเสณิยํ ฐิเต…เป.… อฏฺฐํสูติฯ

ธชคฺคสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. เวปจิตฺติสุตฺตวณฺณนา

[250] ‘‘มหานุภาวตาย อสุรานํ จิตฺตเวปเนน เวปจิตฺตี’’ติ วทนฺติฯ อิสีหิ ปน อภยํ ยาจิเต ‘‘ภยเมว ททามี’’ติ วตฺวา เตหิ ‘‘อกฺขยํ โหตุ เต ภย’’นฺติ อภิสปวเสน วุตฺตกาลโต ปฏฺฐาย เวปนจิตฺตตาย ‘‘เวปจิตฺตี’’ติ วุจฺจติ, ยํ โลกิยา ‘‘ปุโลโม’’ติ จ วทนฺติฯ นิปาตปทานิปิ กานิจิ อตฺถวิเสสโชตกานิ โหนฺตีติ อาห ‘‘นิปาตมตฺต’’นฺติ เหตุอตฺถาทีนเมตฺถ อสมฺภวโตฯ ตนฺติ สกฺกํ เทวานมินฺทํฯ กณฺเฐ ปญฺจเมหีติ กณฺฐพนฺธนปญฺจเมหิ, วิภตฺติอโลเปน นิทฺเทโสฯ จิตฺเตเนวาติ ‘‘อิมํ พนฺธามิ, อยํ พชฺฌตู’’ติ อุปฺปนฺนจิตฺเตเนวฯ พชฺฌติ พทฺโธ โหติ, อยํ เทวานุภาโวฯ มุจฺจตีติ เอตฺถาปิ เอเสว นโยฯ ทสหีติ ‘‘โจโรสี’’ติอาทินา อิธ วุตฺเตหิ ทสหิฯ เตนาห ‘‘อิเมหี’’ติฯ นิพฺพตฺติตฺวา จิรกาลตํ อุปาทาย ขุํสนวเสน วทติ ‘‘ชรสกฺกา’’ติฯ น ตํ อกฺโกสํ มนสิ กโรติ ทีฆรตฺตํ ขนฺติโสรจฺเจสุ นิรุฬฺหอชฺฌาสยตฺตาฯ มหาปฏิคฺคหณนฺติ มหนฺตํ อุปสมพฺยญฺชนํฯ อสฺสาติ เวปจิตฺตสฺสฯ

ปฏิสํยุเชติ ปฏิสตฺตุ หุตฺวา สํยุทฺธํ กเรยฺยฯ เตนาห ‘‘ปฏิปฺผเรยฺยา’’ติฯ