3. สูจิโลมสุตฺตวณฺณนา

[237] คยาย อวิทูเร ภโว คาโม ‘‘คยา’’ติ วุตฺโตติ อาห ‘‘คยาย’’นฺติ, เตนาห ‘‘คยาย อวิทูเร นิวิฏฺฐคามํ อุปนิสายาติ อตฺโถ’’ติฯ โคจรคามนิทสฺสนํ เหตํฯ อิทํ อุปริ อิทํ เหฏฺฐาติ นตฺถิ อุปฺปฏิปาฏิโย มญฺจปาทานํ ทฺวีสุ ปสฺเสสุ ทีฆภาเวนฯ พลิกมฺมตฺถาย กตํ เทวตาธิฏฺฐานนฺติ อธิปฺปาเยน เทวฏฺฐาเน ฐเปนฺติฯ อฏฺฐปาทมญฺจสทิโส กิร โส เหฏฺฐุปริปริวตฺเตตพฺพโตฯ กถินสิพฺพนสูจิ กถินสูจิฯ อปจฺจตฺถริตฺวาติ กิญฺจิ สงฺฆิกเสนาสนสฺส อุปริ ปฏิจฺฉทนํ อปจฺจตฺถริตฺวาฯ ควจฺฉิวิชฺฌิตํ วิยาติ เตหิ สูจิโลเมหิ ควจฺฉิชาลํ วิย คตํ สพฺพโส สโมหตํฯ

อิธาปิ ‘‘ขรสรีโร’’ติ วตฺวา ขรสรีรํ กถินสูจิสทิสตาย โลมสฺสาติ ตสฺส ตถาภาวสฺส การณํ ทสฺเสนฺโต ‘‘โส กิรา’’ติอาทิมาหฯ อตฺตโน หตฺเถหีติ สงฺฆิกเตลสมฺมกฺขิเตหิ อตฺตโน สรีรํ มกฺเขสิฯ อิตีติ วุตฺตากาเรนฯ

สมาคมฏฺฐานนฺติ ยกฺขสนฺนิปาตฏฺฐานํฯ โสติ สูจิโลโม ยกฺโขฯ มนฺติ จ ตเมว วทติฯ

อุฏฺฐาเปตฺวาติ อุทฺธคฺคา กตฺวาฯ อปนาเมสีติ ยถา โส อตฺตโน กายํ อุปเนตุํ น สกฺโกติ, ตถา กโรนฺโต โถกํ อปนาเมสิฯ อมนุญฺโญติ ผรุสติกฺขตาย น มนุญฺโญฯ จิตฺตํ วา เต ขิปิสฺสามีติ มยฺหํ อานุภาเวน ตว จิตฺตวิกฺเขปํ วา กริสฺสามิฯ ยถา ปน โส จิตฺตวิกฺเขปํ กเรยฺย, ตํ ทสฺเสตุํ ‘‘เยสญฺหี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ เภรวํ วาติ วุตฺตากาเรน อญฺญถา วา ภยานกํ ทสฺสนมตฺเตเนว สตฺตานํ ภยํ ฉมฺภิตตฺตํ โลมหํสํ อุปฺปาเทตุํ สมตฺถํฯ ‘‘กเถนฺตานํเยวา’’ติ วา ปาโฐฯ ตํ ทฺวีสุ ปาเทสุ คเหตฺวา ปารํ คงฺคาย ขิปิสฺสามีติ โยชนาฯ

กุโตนิทานาติ กสฺมา การณา? อฏฺฐกถายํ ปน สมาสปทเมตํ, วิภตฺติอโลเปน นิทฺเทโสติ ทสฺเสตุํ ‘‘กิํนิทานา กิํปจฺจยา’’ติ? อตฺโถ วุตฺโตฯ