14. คนฺธตฺเถนสุตฺตวณฺณนา

[234] คนฺธารมฺมณํ อุปนิชฺฌายตีติ คนฺธสงฺขาตํ อารมฺมณํ อุเปจฺจ นิชฺฌายติ, รูปารมฺมเณน วิย วิญฺญาเณน รูปํ, คนฺธารมฺมเณน ตํ อุเปจฺจ นิชฺฌายติ ปจฺจกฺขโต, ยาถาวโต สภาวโต ปฏิวิชฺฌตีติ อตฺโถฯ อุปสิงฺฆิสฺสตีติ ตณฺหาวเสน อุปคนฺตฺวา สิงฺฆิสฺสติฯ

เอกงฺคเมตํ เถยฺยานนฺติ อารมฺมณวเสน เถยฺยวตฺถูสุ วิภชิยมาเนสุ เอกมงฺคเมตํ คนฺธารมฺมณนฺติ อาห ‘‘เถนิตพฺพาน’’นฺติอาทิฯ โอชาเปกฺขาย เถยฺยาย ปวตฺตมานาย ธมฺมารมฺมณตาปิ ตสฺสา สิยา, สา ปน น มธุรา เถยฺยกตา จาติ ‘‘ปญฺจโกฏฺฐาสาน’’นฺติ วุตฺตํฯ กามญฺจ ตํ คนฺธารมฺมณํ เกนจิ ปริคฺคหิตํ น โหตีติ อาทิยิตุํ สกฺกา, สตฺถารา ปน อนนุญฺญาตตฺตา น ยุตฺโต ตสฺส ปริโภโคฯ ยํ ปน เตน ภิกฺขุนา วุตฺตํ ‘‘น หรามิ น ภญฺชามี’’ติ, ตสฺสปิ อยเมว ปริหาโรฯ วณฺณียติ ผลํ เอเตนาติ วณฺณํ, การณนฺติ วุตฺตํ ‘‘วณฺเณนาติ การเณนา’’ติฯ

ตสฺมินฺติ ตสฺมิํ ภิกฺขุสฺมิํฯ อากิณฺณกมฺมนฺโตติ ตณฺหาทิฏฺฐิอาทิวเสน อกุสลกมฺมนฺโต ทิฏฺฐิโมหตณฺหาทิวเสน อาทิโต ปฏฺฐาย กุสลกมฺมานํ ปฏิกฺเขปนโตฯ ทิฏฺฐิวเสน จ กถินกกฺขฬขริคตตฺตา ‘‘อขีณกมฺมนฺโต กกฺขฬกมฺมนฺโต’’ติ วุตฺตํฯ

อากิณฺณลุทฺโทติ อากิณฺโณ หุตฺวา กกฺขโฬฯ เตนาห ‘‘พหุปาโป’’ติอาทิฯ มกฺขิโตติ ลิตฺโตฯ ตนฺติ เทวตาโจทนํฯ ตสฺมาติ อติกฺกมฺม ฐิตตฺตา‘‘ตฺวญฺจารหามิ วตฺตเว’’ติ เอวมาหฯ

คเวสนฺตสฺส อตฺตโน สนฺตาเน อุปฺปาทนวเสน ปริเยสนฺตสฺสฯ อเนกโยชนายามวิตฺถารํ คคนตลํ พฺยาเปตฺวา อุปฺปนฺนวลาหกกูฏปฺปมาณํ วิยฯ สุทฺโธติ สีเลน ปริสุทฺโธ อยนฺติ ชานาสิฯ สุคตินฺติ สุนฺทรนิพฺพตฺติํฯ เตน นิพฺพานสฺสปิ สงฺคโห สิทฺโธฯ

คนฺธตฺเถนสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สารตฺถปฺปกาสินิยา สํยุตฺตนิกาย-อฏฺฐกถาย

วนสํยุตฺตวณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา สมตฺตาฯ