11. คคฺคราสุตฺตวณฺณนา

[219] เตติ เต เทวมนุสฺเสฯ ‘‘สรีรวณฺเณนาติ สรีเร ฉวิวณฺเณนา’’ติ วทนฺติฯ สรีรวณฺเณนาติ วา ธมฺมรูปกายคุเณนฯ ‘‘ยสสา’’ติปิ ปาโฐ, โส เอวตฺโถฯ วิคตมโลติ อพฺภามหิกาทีหิ วิคตูปกฺกิเลโส ฯ ภาณุ วุจฺจติ ปภา, สาติสโย ภาณุ เอตสฺส อตฺถีติ ภาณุมาฯ สูริโยติ อาห ‘‘อาทิจฺโจ วิยา’’ติฯ

คคฺคราสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

12. วงฺคีสสุตฺตวณฺณนา

[220] โส กิร วิจรตีติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘ยถายํ ทีโป ชมฺพุทีโปติ ชมฺพุนา ปญฺญาโต, เอวาหมฺปิ เตน ชมฺพุนา ปญฺญายิสฺส’’นฺติ ชมฺพุสาขํ ปริหริตฺวาฯ วาทํ กตฺวาติ ‘‘อิมสฺมิํ วาเท สเจ เต ปราชโย โหติ, ตฺวํ เม ทาโส โหหิฯ สเจ เม ปราชโย, อหํ เต ภริยา’’ติ เอวํ กติกํ กตฺวาฯ วาเท ชยปราชยานุภาเวนาติ ตถาปวตฺติเต วาเท ปริพฺพาชกสฺส ชยานุภาเวน เจว อตฺตโน ปราชเยน จฯ วยํ อาคมฺมาติ สิปฺปุคฺคหณวยํ อาคมฺมฯ วิชฺชนฺติ มนฺตํฯ

นิพฺพตฺตคติวิภาวนวเสน ฉวสีสภาวํ ทูเสติ วินาเสตีติ ฉวทูสกํ สิปฺปํ, ตถาปวตฺตํ มนฺตปทํฯ อตฺตโน อานุภาเวนาติ นิรเย นิพฺพตฺตสตฺตสฺส สีสํ ยตฺถ กตฺถจิ ฐิตํ พุทฺธานุภาเวน อาเนตฺวา ทสฺเสตฺวาฯ ขีณาสวสฺส สีสนฺติ ปรมปฺปิจฺฉตาย กญฺจิปิ อชานาเปตฺวา อรญฺญํ ปวิสิตฺวา ปรินิพฺพุตสฺส ขีณาสวสฺส ฉฑฺฑิตํ สีสกฏาหํฯ ทสฺเสสีติ อตฺตโน อานุภาเวน อาเนตฺวา ทสฺเสสิฯ

‘‘ตุมฺเห, โภ โคตม, ชานาถา’’ติ กามํ วงฺคีโส นิพฺพตฺตฏฺฐานํ สนฺธาย ปุจฺฉติ, ภควา ปน อนุปาทิเสสนิพฺพานํ สนฺธาย ‘‘อาม, วงฺคีส…เป.… คติํ ชานามี’’ติ อาหฯ วุตฺตญฺเหตํ ‘‘นิพฺพานํ อรหโต คตี’’ติฯ วงฺคีโส สยํ มนฺตพเลน คติปริยาปนฺนสฺส คติํ ชานนฺโต ภควนฺตมฺปิ ‘‘อยมฺปิ ตถา’’ติ มญฺญมาโน ‘‘มนฺเตน ชานาสิ, โภ โคตมา’’ติ อาหฯ ภควา อตฺตโน พุทฺธญาณเมว มนฺตํ กตฺวา ทีเปนฺโต ‘‘อาม, วงฺคีส, เอเกน มนฺเตเนว ชานามี’’ติ อาหฯ มุธา เอว ทาตพฺพนฺติ อมูลิโกฯ อนนฺตรหิตาย ภูมิยา สยนํ ถณฺฑิลเสยฺยาฯ อาทิ-สทฺเทน สายตติยํ อุทโกโรหณภูมิหรณาทิํ สงฺคณฺหาติฯ