เมนู

ยสฺมา ยาถาวโต ปวตฺติตํ, ตทนุรูปกํ ปน ญาเยน ยุตฺตเกน ปวตฺติตํ นาม โหตีติ อาห ‘‘สมฺมา นเยน เหตุนา การเณนา’’ติฯ อุภโตภาควิมุตฺตาติ อุภยภาเคหิ อุภยภาคโต วิมุตฺตาติ อยเมตฺถ อตฺโถติ ทสฺเสติ ‘‘ทฺวีหิ ภาเคหิ วิมุตฺตา, อรูปา…เป.… นามกายโต’’ติ อิมินาฯ เตวิชฺชาทิภาวนฺติ เตวิชฺชฉฬภิญฺญจตุปฺปฏิสมฺภิทภาวํฯ ปญฺญาวิมุตฺตา หิ ตํ ติวิธํ อปฺปตฺตา เกวลํ ปญฺญาย เอว วิมุตฺตาฯ

วิสุทฺธตฺถายาติ วิสุทฺธิปวารณตฺถายฯ สํโยชนฏฺเฐน สํโยชนสงฺขาเต เจว พนฺธนฏฺเฐน พนฺธนสงฺขาเต จวิชิตสงฺคามนฺติ ยถา ราคาทโย ปุน น สีสํ อุกฺขิปนฺติ, เอวํ อริยมคฺคเสนาย วเสน วิชิตสงฺคามํฯ เตนาห ‘‘วิชิตราคโทสโมหสงฺคาม’’นฺติฯ มารพลสฺสาติ มารเสนาย, มารสฺส วา สามตฺถิยสฺสฯ เวเนยฺยสตฺถนฺติ วิเนตพฺพชนสมูหํฯ สกฏาทิสตฺถสภาคโต วิเนยฺโยว สตฺโถติ ตํ เวเนยฺยสตฺถํฯ สีลสาราทิอภาวโต อนฺโตตุจฺโฉ

ปวารณาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. ปโรสหสฺสสุตฺตวณฺณนา

[216] สหสฺสโต ปรํ อฑฺฒเตยฺยภิกฺขุสตํ ตทา ภควนฺตํ ปยิรุปาสตีติ อาห ‘‘ปโรสหสฺสนฺติ อติเรกสหสฺส’’นฺติฯ นิพฺพาเน กุโตจิ ภยํ นตฺถีติ กุโตจิปิ การณโต นิพฺพาเน ภยํ นตฺถิ อสงฺขตภาเวน สพฺพโส เขมตฺตาฯ เตนาห ภควา – ‘‘เขมญฺจ โว, ภิกฺขเว, ธมฺมํ เทเสสฺสามิ เขมคามินิญฺจ ปฏิปท’’นฺติอาทิ (สํ. นิ. 4.379-408)ฯ น กุโตจิ ภยํ เอตสฺมิํ อธิคเตติ อกุโตภยํ, นิพฺพานํฯ เตนาห ‘‘นิพฺพานปฺปตฺตสฺสา’’ติอาทิฯ วิปสฺสิโต ปฏฺฐายาติ อมฺหากํ ภควโต นามวเสน อิสีนํ สตฺตมภาวทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ เต หิ ตตฺถ ตตฺถ สุตฺเต พหุโส กิตฺติตาฯ อิสีนนฺติ วา ปจฺเจกพุทฺธสาวกพาหิรกอิสีนํ สตฺตโม อุตฺตโร เสฏฺโฐติ อตฺโถฯ

อฏฺฐุปฺปตฺติวเสนาติ การณสมุฏฺฐานวเสนฯ ตทสฺส อฏฺฐุปฺปตฺติํ วิภาเวตุํ ‘‘สงฺฆมชฺเฌ’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ปฏิภานสมฺปนฺนวาจาย อญฺเญ อีสติ อภิภวตีติ วงฺคีโสฯ เตนาห ‘‘ปฏิภานสมฺปตฺติ’’นฺติอาทิฯ

กิเลสุมฺมุชฺชนสตานีติ ราคาทิกิเลสานํ รชฺชนทุสฺสนาทินเยหิ สวิสเย อโยนิโส อุฏฺฐานานิฯ ยทิ อเนกานิ สตานิ, อถ กสฺมา ‘‘อุมฺมคฺคปถ’’นฺติ? วุตฺตนฺติ อาห ‘‘วฏฺฏปถตฺตา ปน ปถ’’นฺติฯ ราคโทสโมหมานทิฏฺฐิวเสน ราคขิลาทีนิ ปญฺจขิลานิฯ วิภชนฺตนฺติ วิภชนวเสน กเถนฺตํฯ วิภชิตฺวาติ ญาเณน วิเวเจตฺวาฯ

อมเต อกฺขาเตติ อมตาวเห ธมฺเม เทสิเตฯ ธมฺมสฺส ปสฺสิตาโร สจฺจสมฺปฏิเวเธนฯ อสํหีรา ทิฏฺฐิวาเตหิฯ

อติวิชฺฌิตฺวาติ ปฏิวิชฺฌิตฺวาฯ อติกฺกมภูตนฺติ อติกฺกมนฏฺเฐน ภูตํฯ ทสทฺธานนฺติ ทสนฺนํ อุปฑฺฒานํฯ เตนาห ‘‘ปญฺจนฺน’’นฺติฯ ชานนฺเตนาติ ธมฺมสฺส สุทุลฺลภตํ ชานนฺเตนฯ

ปโรสหสฺสสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. โกณฺฑญฺญสุตฺตวณฺณนา

[217] เอวํคหิตนาโมติ ‘‘อญฺญาสิ วต, โภ, โกณฺฑญฺโญ’’ติ สตฺถุ วจนํ นิสฺสาย ภิกฺขูหิ อญฺเญหิ โกณฺฑญฺญนามเกหิ วิเสสนตฺถํ เอวํคหิตนาโมฯ ทฺวาทสนฺนํ สํวจฺฉรานํ วเสน จิรสฺสํฯ ฉทฺทนฺตภวเนติ ฉทฺทนฺตนาคราชภวนฏฺฐาเนฯ ปญฺญวา มหาสาวโก รตฺตญฺญุตายฯ ‘‘ทสสหสฺสจกฺกวาเฬ เทวมนุสฺสานนฺติ ทสสหสฺสจกฺกวาเฬ เทวานํ, อิมสฺมิํ จกฺกวาเฬ เทวมนุสฺสานญฺจาติ เอวํ ทสสหสฺสจกฺกวาเฬ เทวมนุสฺสาน’’นฺติ วทนฺติฯ อคฺคนฺติอาทิโตฯ ตตฺถาติ มนฺทากินิตีเรฯ

วสฺสคฺเคนาติ วสฺสปฏิปาฏิยาฯ นฺติ อญฺญาสิโกณฺฑญฺญตฺเถรํฯ มหาพฺรหฺมานํ วิย โลกิยมนุสฺสา หรายนฺติฯ