กามํ วิปสฺสนา สงฺขารนิมิตฺตํ น ปริจฺจชติ สงฺขาเร อารพฺภ วตฺตนโต, เยสํ ปน นิมิตฺตานํ อคฺคหเณน อนิมิตฺตาติ คหิตุํ อรหติ, ตํ ทสฺเสตุํ ‘‘นิจฺจาทีนํ นิมิตฺตาน’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ สลกฺขณ-สามญฺญลกฺขณ-ทสฺสนวเสน มานสฺส ทสฺสนาภิสมโย, วิปสฺสนาย ปหานาภิสมโยฯ ‘‘มคฺเคนา’’ติ วทนฺติ, มคฺเคเนว ปน อสมฺโมหโต ปริญฺญาปฏิเวธวเสน ทสฺสนาภิสมโย, ปหานปฏิเวธวเสน ปหานาภิสมโยฯ ราคาทิสนฺตตายาติ ราคาทีนํ สมุจฺเฉทวเสน ปฏิปฺปสฺสทฺธิวเสน วูปสเมตพฺพโต สนฺตภาเวนฯ

อานนฺทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. สุภาสิตสุตฺตวณฺณนา

[213] องฺคียนฺติ เหตุภาเวน อาคมภาเวน อวยวภาเวน วา ญายนฺตีติ องฺคานิ, การณานิ, อวยวา วาติ อาห ‘‘องฺเคหีติ การเณหิ, อวยเวหิ วา’’ติฯ วิรติโย สุภาสิตวาจาย ปุพฺพํ ปติฏฺฐิตา โหนฺตีติ มุสาวาทาเวรมณิอาทโย ตสฺสา วิเสสเหตูติ อาห ‘‘มุสาวาทา…เป.… การณานี’’ติฯ ยสฺมา อริยโวหารา วิเสสโต เจตนาสภาวา, ตสฺมา วจีสุจริตสมุทายสฺส สจฺจวาจาทโย องฺคภูตาติ อาห ‘‘สจฺจวจนาทโย จตฺตาโร อวยวา’’ติฯ นิสฺสกฺกวจนนฺติ เหตุมฺหิ นิสฺสกฺกวจนํฯ เตนาห ‘‘สมนุอาคตา ปวตฺตา’’ติฯ วาจา หิ ตาย วิรติยา สมฺมา อนุรูปโต อาคตา ปวตฺตาติ ‘‘สมนฺนาคตา’’ติ วุจฺจติฯ กรณวจนนฺติ สหโยเค กรณวจนํฯ เตนาห ‘‘ยุตฺตา’’ติฯ สหชาตาปิ หิ เจตนา ยถาสมาทินฺนาย วิรติยา สมฺมา อนุรูปโต ยุตฺตาติ วตฺตุํ อรหติฯ

สมุลฺลปนวาจาติ สทฺทวาจา, สา วุจฺจตีติ วาจา นามฯ วิญฺญตฺติ ปน วุจฺจติ เอตายาติ วาจา นาม, ตถา วิรติ เจตนาวาจาฯ น สา อิธ อธิปฺเปตาติ สา เจตนาวาจา วิญฺญตฺติวาจา วิย อิธ อิมสฺมิํ สุตฺเต น อธิปฺเปตา ‘‘สุภาสิตา โหตี’’ติ วจนโตฯ เตนาห ‘‘อภาสิตพฺพโต’’ติฯ สุฏฺฐุ ภาสิตาติ สมฺมา ญาเยน ภาสิตา วจีสุจริตภาวโตฯ อตฺถาวหตนฺติ หิตาวหกาลํ ปติ อาหฯ