7. วนกมฺมิกสุตฺตวณฺณนา

[203] วนกมฺเม นิยุตฺโต, กิริยมาเนน วนกมฺมํ เอตสฺส อตฺถีติ วนกมฺมิโกฯ อิมสฺมิํ วนสณฺเฑติ อิมสฺมิํ เอวํมหนฺเต วนสณฺเฑฯ น เม วนสฺมิํ กรณียมตฺถิ ยถา, ‘‘พฺราหฺมณ, ตุยฺห’’นฺติ อธิปฺปาโยฯ อิตรํ ปน ยํ มหากิเลสวนํ, ตํ มคฺคญาณผรสุนา สมาธิมยสิลายํ สุนิสิเตน สพฺพโส อุจฺฉินฺนมูลํ, ตโต เอว นิพฺพนโถ นิกฺกิเลสคหโนฯ วิเวกาภิรติยา เอกโก อภิรโต ปฏิปกฺขวิคเมนฯ เตนาห ‘‘อรติํ…เป.… ชหิตฺวา’’ติฯ

วนกมฺมิกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. กฏฺฐหารสุตฺตวณฺณนา

[204] ธมฺมนฺเตวาสิกาติ กิญฺจิปิ ธนํ อทตฺวา เกวลํ อนฺเตวาสิกาฯ เตนาห ‘‘เวยฺยาวจฺจํ กตฺวา สิปฺปุคฺคณฺหนกา’’ติฯ คมฺภีรสภาเวติ สมนฺตโต ทูรโต คหนสจฺฉนฺนวิปุลตรรุกฺขคจฺฉลตาย จ, ตทา หิมปิณฺฑสินฺนภาเวน มยูรยาเนหิ ปติฏฺฐาตุํ อสกฺกุเณยฺยตาย จ คมฺภีรภาเวฯ

พหุเภรเวติ พหุภยานเกฯ อนิญฺชมาเนนาติ อิตฺถมฺภูตตฺเถ กรณวจนํฯ อติสุนฺทรํ วตาติ เอวํ สนฺเต นาม อรญฺเญ เอวํ นิจฺจลกาโย นิสินฺโน ฌายนฺโต อติวิย สุนฺทรญฺจ ฌานํ ฌายสีติ วทติฯ

อจฺเฉรรูปนฺติ อจฺฉริยภาวํฯ เสฏฺฐปฺปตฺติยาติ เสฏฺฐภาวปฺปตฺติยาฯ

‘‘โลกาธิปติสหพฺยตํ อากงฺขมาโน’’ติ อิมินา พฺราหฺมโณ โลกาธิปติสหโยคํ ปุจฺฉติ, ‘‘กสฺมา ภว’’นฺติอาทินา ปน ตทญฺญวิเสสากงฺขํ ปุจฺฉตีติ อาห ‘‘อปเรนปิ อากาเรน ปุจฺฉตี’’ติฯ

กงฺขาติ ตณฺหา อภิกฺขณวเสน ปวตฺตาฯ อเนกสภาเวสูติ รูปาทิวเสน อชฺฌตฺติกาทิวเสน เอวํ นานาสภาเวสุ อารมฺมเณสุฯ อสฺสาทราโค โลโภ อภิชฺฌาติ นานปฺปการาฯ เสสกิเลสา วา ทิฏฺฐิมานโทสาทโยฯ นิจฺจกาลํ อวสฺสิตา สตฺตานํ อวสฺสยภาวตฺตาฯ ปชปฺปาปนวเสนาติ ปกาเรหิ ตณฺหายนวเสนฯ นิรนฺตาติ อนฺตรหิตา นิรวเสสาฯ

อนุปคมโนติ อนุปาทาโนฯ

สพฺพญฺญุตญฺญาณํ ทีเปติ, ตสฺส หิ วเสน เอว นานาสภาเวสุ ภควา สมนฺตจกฺขุนา ปสฺสตีติ ‘‘สพฺเพ…เป.… ทสฺสโน’’ติ วุจฺจติฯ อรหตฺตํ สนฺธายาห, ตญฺหิ นิปฺปริยายโต ‘‘อนุตฺตร’’นฺติ วุจฺจติฯ

กฏฺฐหารสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. มาตุโปสกสุตฺตวณฺณนา

[205] อิโตติ มนุสฺสตฺตภาวโตฯ ปฏิคนฺตฺวาติ อภิคนฺตฺวาฯ สคฺเค หิ นิพฺพตฺตนฺโต กมฺมผเลน ธมฺมตาวเสน ปฏิสนฺธิกาลโต ปฏฺฐาย อภิรติวเสน อภิรมติ เอว นามาติฯ

มาตุโปสกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. ภิกฺขกสุตฺตวณฺณนา

[206] วิรูปํ คนฺธํ ปสวตีติ วิสฺโส, ทุคฺคนฺโธฯ พาหิตฺวาติ อตฺตโน สนฺตานโต พหิกตฺวา นีหริตฺวาฯ ตํ ปน อนวเสสโต ปชหนนฺติ อาห ‘‘อคฺคมคฺเคน ชหิตฺวา’’ติฯ สงฺขายติ สมฺมเทว ปริจฺฉินฺทติ เอตายาติ สงฺขา, ญาณนฺติ อาห ‘‘สงฺขายาติ ญาเณนา’’ติฯ ภินฺนกิเลสตฺตาติ นิรุตฺตินเยน ภิกฺขุสทฺทสิทฺธิมาหฯ

ภิกฺขกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ