10. พหุธีตรสุตฺตวณฺณนา

[196] สมนฺตโตติ ทกฺขิณวามานํ วเสน สมนฺตโตฯ อูรุพทฺธาสนนฺติ อูรูนํ พนฺธนวเสน นิสชฺชนํฯ ทฺวินฺนํ อูรูนํ อญฺญมญฺญพนฺธนวเสน อาภุชิตาการํ สนฺธายาห ‘‘อาภุชิตฺวาติ พนฺธิตฺวา’’ติฯ เหฏฺฐิมกายสฺส อนุชุกํ ฐปนํ นิสชฺชาวจเนเนว โพธิตนฺติ ‘‘อุชุํ กาย’’นฺติ เอตฺถ กาย-สทฺโท อุปริมกายวิสโยติ อาห ‘‘อุปริมํ สรีรํ อุชุกํ ฐเปตฺวา’’ติฯ ตํ ปน อุชุกฏฺฐปนํ สรูปโต ปโยชนโต จ ทสฺเสตุํ ‘‘อฏฺฐารสา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ปริมุขนฺติ เอตฺถ ปริ-สทฺโท อภิสทฺเทน สมานตฺโถติ อาห ‘‘กมฺมฏฺฐานาภิมุข’’นฺติ, พหิทฺธา ปุถุตฺตารมฺมณโต นิวาเรตฺวา กมฺมฏฺฐานํเยว ปุเรกฺขโตติ อตฺโถฯ ปริคฺคหฏฺโฐ ‘‘ปริณายิกา’’ติอาทีสุ วิยฯ มุขนฺติ นิยฺยานฏฺโฐ ‘‘สุญฺญตวิโมกฺขมุข’’นฺติอาทีสุ วิยฯ ปฏิปกฺขโต นิคฺคมนฏฺโฐ หิ นิยฺยานฏฺโฐ, ตสฺมา ปริคฺคหิตนิยฺยานนฺติ สพฺพถา คหิตสมฺโมสํ ปริจฺจตฺตสมฺโมสํ สติํ กตฺวา ปรมํ สติเนปกฺกํ อุปฏฺฐเปตฺวาติ อตฺโถฯ ฉพฺพณฺณา…เป.… นิสีทิ พฺราหฺมณสฺส ปสาทสญฺชานนตฺถํฯ อฏวิมุขา จรมานาติ โคจรํ คณฺหนฺตาฯ

อชฺชสฏฺฐินฺติ อชฺช ฉนฺนํ ปูรณี สฏฺฐี ทิวสวุตฺติ, อชฺช อาทิํ กตฺวา ฉ ทิวเสติ อตฺโถฯ อจฺจนฺตสํโยเค เจตํ อุปโยควจนํฯ อชฺช ฉทิวสมตฺตกาติ อชฺชโต ฉฏฺฐทิวสมตฺตกาฯ ลามกาติ นิหีนา นิปฺผลาฯ เตนาห ‘‘ติลขาณุกา’’ติอาทิฯ

อุสฺสาเหนาติ อุทฺธํ อุทฺธํ ปสาเรน อภิภวเนนฯ ตํ ปน เนสํ อภิภวนํ ทสฺเสตุํ ‘‘กณฺณนงฺคุฏฺฐาทีนี’’ติอาทิมาหฯ

‘‘อุปฺปาฏกปาณกา’’ติ ตจํ อุปฺปาเฏตฺวา วิย ขาทกปาณกา อูกามงฺคุลาทโยฯ

กฬารปิงฺคลาติ นิกฺขนฺตปิงฺคลกฺขิกา, กฬารปิงฺคลาติ วา รตฺตคตฺตา จ ปิงฺคลจกฺขุกา จฯ ติลกาหตาติ อาหตติลกา, ติลปฺปมาเณหิ พินฺทูหิ สมนฺตโต สนฺถตสรีราฯ

ปฏิคาถาหิ พฺราหฺมณสฺส ธมฺมเทสนํ วฑฺเฒสีติ ปกติยา ตสฺส อตฺตนา กเถตพฺพํ ธมฺมเทสนํ ปพฺพชฺชาคุณกิตฺตนวเสน สตฺตหิ วฑฺเฒสิฯ

ปพฺพชิตฺวาติ อิณายิกานํ อตฺตโน ปลิโพธํ ตถา ตถา ชานาเปตฺวา ปพฺพชิตฺวาฯ

ยถา จ ตตฺถ ภควา ปฏิปชฺชิ, ตํ ทสฺเสตุํ ‘‘ปุน ทิวเส’’ติอาทิ วุตฺตํฯ

ตํ ตํ กุลฆรํ เปเสตฺวาติ ตํ ตํ ตสฺส พฺราหฺมณสฺส ธีตรํ ตสฺส ตสฺสานุจฺฉวิกสฺส พฺราหฺมณสฺส เทนฺโต ตํ ตํ กุลฆรํ เปเสตฺวา พฺราหฺมณธมฺเม ครุกรณาภาวโตฯ

‘‘นฏฺเฐ มเต ปพฺพชิเต, นปุํสเกปิ ภตฺตริ;

อิตฺถิยา ปติเสฏฺฐาย, น อญฺโญ ปติ อิจฺฉิโย’’ติฯ –

อยญฺหิ พฺราหฺมณธมฺโมฯ อยฺยิกฏฺฐาเนติ มาตามหิฏฺฐาเน ฐเปสิ สตฺถุ จิตฺตาราธนวเสนาติฯ

พหุธีตรสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปฐมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. อุปาสกวคฺโค

1. กสิภารทฺวาชสุตฺตวณฺณนา

[197] ทกฺขิณาคิริสฺมินฺติ ทกฺขิณาคิริชนปเท, ตสฺมิํ ทกฺขิณาคิริชนปเท ทกฺขิณาคิริวิหาเรฯ ขนฺเธสุ ฐเปตฺวา ยุเค โยตฺเตหีติ โยตฺตรชฺชูหิ ยุตฺตานิ ปโยชิตานิ อิจฺเจว อตฺโถฯ

ปฐมทิวเสติ วปนทิวเสสุ ปฐมทิวเส อารทฺธทิวเสฯ ปญฺจงฺคานิปิ ปริปุณฺณานิ, ปเคว อิตรงฺคานีติ ทสฺเสตุํ ‘‘ปริปุณฺณปญฺจงฺคา’’อิจฺเจว วุตฺตํฯ หริตาลมโนสิลาอญฺชเนหิ อุรตฺถนาทีสุ ฐปิตตฺตา อาภาย อุชฺชลคตฺตาฯ อวเสสา พลีพทฺทาฯ กิลนฺตโคณํ โมเจตฺวา อกิลนฺตสฺส โยชนํ กิลนฺตปริวตฺตนํฯ

สีหกุณฺฑลานีติ สีหมุขกุณฺฑลานิฯ พฺรหฺมเวฐนนฺติ พฺรหฺมุโน เวฐนสทิสํ, อสฺสนขเวฐนสทิสนฺติ อตฺโถฯ