เมนู

7. สุทฺธิกสุตฺตวณฺณนา

[193] สุทฺธิกปญฺหสฺสาติ ‘‘นาพฺราหฺมโณ สุชฺฌตี’’ติ เอวํ สุทฺธสนฺนิสฺสิตสฺส ปญฺหสฺสฯ สีลสมฺปนฺโนติ ปญฺจวิธนิยมลกฺขเณน สีเลน สมนฺนาคโตฯ ตโปกมฺมนฺติ อนสนปญฺจาตปตปฺปนาทิปริเภทนตโปกมฺมํ กโรนฺโตปิฯ วิชฺชาติ ตโย เวทาติ วทนฺติ ‘‘ตาย อิธโลกตฺถํ ปรโลกตฺถํ ญายนฺตี’’ติ กตฺวาฯ โคตฺตจรณนฺติ โคตฺตสงฺขาตํ จรณํฯ พฺราหฺมโณ สุชฺฌติ เชฏฺฐชาติกตฺตาฯ ตถา หิ โส เอว ตปํ อาจริตุํ ลภติ, น อิตโรฯ อญฺญา ลามิกา ปชาติ อิตรวณฺณํ วทติฯ วจนสหสฺสมฺปีติ คาถาเนกสหสฺสมฺปิฯ อนฺโต กิเลเสหิ ปูติโก สภาเวน ปูติโกฯ กิลิฏฺเฐหิ กายกมฺมาทีหิ กายทุจฺจริตาทีหิฯ

สุทฺธิกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. อคฺคิกสุตฺตวณฺณนา

[194] อคฺคิปริจรณวเสนาติ อคฺคิหุตฺตชุหนวเสนฯ สนฺนิหิโตติ มิสฺสีภาวํ สมฺปาปิโตฯ ตถาภูโต จ โส สปฺปินา สทฺธิํ โยชิโต นาม โหตีติ อาห ‘‘สํโยชิโต’’ติฯ อปายมคฺคํ โอกฺกมติ มิจฺฉาทิฏฺฐิมิจฺฉาสงฺกปฺปาทีนํ อตฺตโน สนฺตาเน สมุปฺปาทนโตฯ เตนาห ‘‘อิมํ ลทฺธิ’’นฺติอาทิฯ

ชาติยาติ สโทสกิริยาปราธสฺส อสมฺภเวน ปริสุทฺธาย ชาติยาฯ นานปฺปกาเร อฏฺฐารสวิชฺชาฏฺฐานสญฺญิเต คนฺเถฯ สุตวาติ สุตฺวา นิฏฺฐํ ปตฺโต อคฺคทกฺขิเณยฺยตฺตาติ อธิปฺปาโยฯ

ปุพฺเพนิวาสญาเณนาติ อิทํ โลเก สาสเน จ นิรุฬฺหตาวเสน วุตฺตํฯ อญฺเญ หิ ปุพฺเพนิวาสํ ชานนฺตา ปุพฺเพนิวาสญาเณเนว ชานนฺติ, ภควา ปน สพฺพญฺญุตญฺญาเณนปิ ชานาติฯ ทิพฺเพน จกฺขุนาติ เอตฺถาปิ เอเสว นโยฯ

สพฺพโส ชาติ ขียติ เอเตนาติ ชาติกฺขโย, อคฺคมคฺโค , เตน ปตฺตพฺพตฺตา อาปนฺนตฺตา จ ชาติกฺขโย อรหตฺตํฯ ชานิตฺวา โวสิตโวสาโนติ วิชานิตพฺพํ จตุสจฺจธมฺมํ มคฺคญาเณน ชานิตฺวา โสฬสนฺนมฺปิ กิจฺจานํ โวสิตโวสาโนฯ

อุปฺปตฺติํ ทีเปตฺวาติ ปายสทานสฺส อาคมนํ ปกาเสตฺวาฯ คาถาหิ อภิคีตนฺติ ทฺวีหิ คาถาหิ มยา อภิคีตํฯ อภุญฺชิตพฺพนฺติ ภุญฺชิตุํ น ยุตฺตํฯ ‘‘อโภชเนยฺย’’นฺติ กสฺมา วุตฺตํ, นนุ ภควโต อชฺฌาสโย อจฺจนฺตเมว สุทฺโธติ? สจฺจเมตํ, พฺราหฺมโณ ปน ปุพฺเพ อทาตุกาโม ปจฺฉา คาถา สุตฺวา ธมฺมเทสนาย มุทุหทโย หุตฺวา ทาตุกาโม อโหสิ, ตสฺมา ตํ ภิกฺขูนํ อนาคเต ทิฏฺฐานุคติอาปชฺชนตฺถํ ปฏิกฺขิปิฯ ตถา หิ อนนฺตรสุตฺเต กสิภารทฺวาชสุตฺเต จ เอวเมว ปฏิปชฺชิฯ เตนาห ‘‘ตฺวํ พฺราหฺมณา’’ติอาทิฯ กิลญฺชมฺหิ…เป.… ปกาสิตาติ เอเตน คาถํ อุทฺเทสฏฺฐาเนว ฐเปตฺวา ภควา พฺราหฺมณสฺส วิตฺถาเรน ธมฺมํ เทเสสีติ ทสฺเสติฯ คายเนนาติ คายนเกน, คาเนน วาฯ อตฺถญฺจ ธมฺมญฺจาติ สเทวกสฺส โลกสฺส หิตญฺเจว ตสฺส การณญฺจฯ สมฺปสฺสนฺตานนฺติ สมฺมเทว ปสฺสนฺตานํฯ ธมฺโมติ ปเวณิอาคโต จาริตฺตธมฺโม น โหติฯ โภชเนสุ อุกฺกํสคตํ ทสฺเสตุํ ‘‘สุธาโภชน’’นฺติ อาหฯ ธมฺเม สตีติ อริยานํ อาจารธมฺเม สติ ตํ อาลมฺพิตฺวา ชีวนฺตานํ เอตเทว เสฏฺฐนฺติ ‘‘โสมํ ภุญฺเชยฺย ปายส’’นฺติ ตํ อารพฺภ กถาย อุปฺปนฺนตฺตาฯ

สลฺลกฺเขติ อยํ พฺราหฺมโณฯ เสสา ปจฺจยา นิทฺโทสา เต อารพฺภ กถาย อปฺปวตฺติตตฺตาฯ กุกฺกุจฺจวูปสนฺตนฺติ อคฺคิอาหิตปทสฺส วิย สทฺทสิทฺธิ เวทิตพฺพาฯ อนฺเนน ปาเนนาติ ลกฺขณวจนเมตํ ยถา ‘‘กาเกหิ สปฺปิ รกฺขิตพฺพ’’นฺติฯ เตนาห ‘‘เทสนามตฺตเมต’’นฺติฯ พหุสสฺสผลทายกํ สุเขตฺตํ วิย ปฏิยตฺตนฺติ สมฺมา กสนพีชนอุทกานยนาปนยนาทินา สุสชฺชิตํ เขตฺตํ วิย สีลาทิคุณวิเสสสมฺปาทเนน ปฏิยตฺตํ ปุญฺญกฺเขตฺตํ เอตํฯ

อคฺคิกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. สุนฺทริกสุตฺตวณฺณนา

[195] อาเนตฺวา หุนิตพฺพโต อาหุติฯ สปฺปิมธุปายสาทีหิ อคฺคิํ ชุโหติ เอตฺถาติ อคฺคิหุตฺตํ, สาธิฏฺฐานํ เวทิตพฺพํฯ เตนาห ‘‘อคฺยายตน’’นฺติอาทิฯ สุวิโสธิโต จสฺสาติ นิหีนชาติกานํ อเนน สุฏฺฐุ วิโสธิโต จ ภเวยฺยฯ ‘‘เม’’ติ ปทํ อาเนตฺวา สมฺพนฺโธฯ

อผลํ กโรตีติ อิโต ปฏฺฐาย ยาว เทมีติ ปทํฯ ตาว อนนฺตรสุตฺตวณฺณนาย อาคตสทิสเมวาติ เปยฺยาลวเสน ฐเปสิ, น สปฺปิสงฺขารฏฺฐปนํฯ หิมปาตสฺส จ สีตวาตสฺส จ ปฏิพาหนตฺถนฺติ อการณเมตนฺติ ตํ อนาทิยิตฺวา อญฺญเมว สุการณํ ทสฺเสตุํ ‘‘ปฏิพโลวา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ สญฺชานิตฺวาติ ‘‘นายํ พฺราหฺมโณ’’ติ สญฺชานิตฺวาฯ

นีจเกสนฺตนฺติ รสฺสเกสนฺตํฯ พฺราหฺมณานํ สุทฺธิอตฺถา สิขาติ อาห ‘‘ปวตฺตมตฺตมฺปิ, สิขํ อทิสฺวา’’ติ, ‘‘ปรมหํสปริกฺขาทินา’’ติ เกจิฯ

อการณํ ทกฺขิเณยฺยภาวสฺส ชาติ อทกฺขิเณยฺยภาวเหตูนํ ปาปธมฺมานํ อปฏิกฺเขปภาวโตฯ เอตนฺติ สีลาทิเภทํ จรณํฯ ทกฺขิเณยฺยภาวสฺส การณํ อทกฺขิเณยฺยภาวการกปาปธมฺมานํ ตทงฺคาทิวเสน ปชหนโตฯ อสฺสาติ พฺราหฺมณสฺสฯ ตมตฺถนฺติ ตํ ทกฺขิเณยฺยภาวสฺส การณตาสงฺขาตมตฺถํ อุปมาย วิภาเวนฺโตฯ สาลาทิกฏฺฐา ชาโตวาติ สาลาทิวิสุทฺธกฏฺฐาว ชาโตฯ สาปานโทณิอาทิอวิสุทฺธกฏฺฐา ชาโต อคฺคิกิจฺจํ น จ น กโรติฯ เอวนฺติ ยถา อคฺคิ ยโต กุโตจิ ชาโตปิ อคฺคิกิจฺจํ กโรติเยว, เอวํ จณฺฑาลกุลาทีสุ ชาโตปิ ทกฺขิเณยฺโย น น โหติ คุณสมฺปทาวเสน อริยานํ วํเส ปชาตตฺตาติ อาห ‘‘คุณสมฺปตฺติยา ชาติมา’’ติฯ ธิติยา คุณสมฺปตฺติยา ปมุขภาวํ ทสฺเสตุํ ‘‘โส หี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ ธิติยาติ วีริเยนฯ ตญฺหิ อนุปฺปนฺนานํ กุสลธมฺมานํ อุปฺปาทนปริพฺรูหเนหิ เต ธาเรติฯ หิริยา โทเส นิเสเธติ, สมฺมเทว ปาปานํ ชิคุจฺฉเน สติ เตสํ ปวตฺติยา อวสโร เอว นตฺถิฯ โมนธมฺเมน ญาณสงฺขาเตน โอตฺตปฺปธมฺเมนฯ