3. อสุรินฺทกสุตฺตวณฺณนา

[189] เตเนวาติ ภาตุปพฺพชิเตเนวฯ อสฺเสวาติ ติติกฺขสฺสฯ ‘‘ตํ ชยํ โหตี’’ติ ลิงฺควิปลฺลาสวเสน วุตฺตนฺติ อาห ‘‘โส ชโย โหตี’’ติ, ทุชฺชยํ โกธํ ติติกฺขาย ชินนฺตสฺสาติ อธิปฺปาโยฯ ยสฺมา ติติกฺขาทโย น โกธวสิกํ ธุรํ, ตํ ปน พาลานํ มญฺญนามตฺตนฺติ อิธ อิมมตฺถํ วิภาเวตุํ ‘‘กตมสฺสา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ วิชานโตว ชโย น อวิชานโต ติติกฺขาย อภาวโตฯ น หิ อวิชานนฺโต อนฺธพาโล โกธํ วิเชตุํ สกฺโกติฯ เกวลํ ชยํ มญฺญติ กิเลเสหิ ปราชิโต สมาโนปีติ อธิปฺปาโยฯ

อสุรินฺทกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. พิลงฺคิกสุตฺตวณฺณนา

[190] สุทฺธนฺติ เกวลํ สมฺภารวิรหิตํฯ สมฺภารยุตฺตนฺติ กฏุกภณฺฑาทิสมฺภารสหิตํฯ กญฺชิโต นิพฺพตฺตตฺตา กญฺชิกํ, อารนาลํ, พิลงฺคนฺติ อตฺโถฯ นามํ คหิตํ สงฺคีติกาเล ‘‘พิลงฺคิกภารทฺวาโช’’ติ วิเสสนวเสนฯ ตโยติ ธนญฺชานิยา สามิโก ภารทฺวาโช, อกฺโกสกภารทฺวาโช, อสุนฺทริกภารทฺวาโชติ อาทิโต ตีสุ สุตฺเตสุ อาคตา ตโยฯ เมติ มยฺหํฯ

พิลงฺคิกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. อหิํสกสุตฺตวณฺณนา

[191] เอสาติ พฺราหฺมโณฯ ‘‘อหิํสโก อห’’นฺติ ตทตฺถํ สาเธตุํ อิจฺฉาย กเถสีติ วุตฺตํ ‘‘อหิํสกปญฺหํ ปุจฺฉี’’ติฯ ตถา เจ อสฺสาติ ยถา เต นามสฺส อตฺโถ, ตถา เจตํ ภเวยฺยาสิ อนฺวตฺถนามโก ภเวยฺยาสิ อหิํสโก เอว สิยาติฯ น ทุกฺขาเปติ ทุกฺขมตฺตมฺปิ น อุปฺปาเทติ, ทุกฺขโต อปเนตีติ อตฺโถฯ

อหิํสกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. ชฏาสุตฺตวณฺณนา

[192] ชฏาปญฺหสฺสาติ ‘‘อนฺโตชฏา พหิชฏา’’ติ เอวํ ชฏาปริยายสฺส ปญฺหสฺสฯ

ชฏาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. สุทฺธิกสุตฺตวณฺณนา

[193] สุทฺธิกปญฺหสฺสาติ ‘‘นาพฺราหฺมโณ สุชฺฌตี’’ติ เอวํ สุทฺธสนฺนิสฺสิตสฺส ปญฺหสฺสฯ สีลสมฺปนฺโนติ ปญฺจวิธนิยมลกฺขเณน สีเลน สมนฺนาคโตฯ ตโปกมฺมนฺติ อนสนปญฺจาตปตปฺปนาทิปริเภทนตโปกมฺมํ กโรนฺโตปิฯ วิชฺชาติ ตโย เวทาติ วทนฺติ ‘‘ตาย อิธโลกตฺถํ ปรโลกตฺถํ ญายนฺตี’’ติ กตฺวาฯ โคตฺตจรณนฺติ โคตฺตสงฺขาตํ จรณํฯ พฺราหฺมโณ สุชฺฌติ เชฏฺฐชาติกตฺตาฯ ตถา หิ โส เอว ตปํ อาจริตุํ ลภติ, น อิตโรฯ อญฺญา ลามิกา ปชาติ อิตรวณฺณํ วทติฯ วจนสหสฺสมฺปีติ คาถาเนกสหสฺสมฺปิฯ อนฺโต กิเลเสหิ ปูติโก สภาเวน ปูติโกฯ กิลิฏฺเฐหิ กายกมฺมาทีหิ กายทุจฺจริตาทีหิฯ

สุทฺธิกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. อคฺคิกสุตฺตวณฺณนา

[194] อคฺคิปริจรณวเสนาติ อคฺคิหุตฺตชุหนวเสนฯ สนฺนิหิโตติ มิสฺสีภาวํ สมฺปาปิโตฯ ตถาภูโต จ โส สปฺปินา สทฺธิํ โยชิโต นาม โหตีติ อาห ‘‘สํโยชิโต’’ติฯ อปายมคฺคํ โอกฺกมติ มิจฺฉาทิฏฺฐิมิจฺฉาสงฺกปฺปาทีนํ อตฺตโน สนฺตาเน สมุปฺปาทนโตฯ เตนาห ‘‘อิมํ ลทฺธิ’’นฺติอาทิฯ

ชาติยาติ สโทสกิริยาปราธสฺส อสมฺภเวน ปริสุทฺธาย ชาติยาฯ นานปฺปกาเร อฏฺฐารสวิชฺชาฏฺฐานสญฺญิเต คนฺเถฯ สุตวาติ สุตฺวา นิฏฺฐํ ปตฺโต อคฺคทกฺขิเณยฺยตฺตาติ อธิปฺปาโยฯ

ปุพฺเพนิวาสญาเณนาติ อิทํ โลเก สาสเน จ นิรุฬฺหตาวเสน วุตฺตํฯ อญฺเญ หิ ปุพฺเพนิวาสํ ชานนฺตา ปุพฺเพนิวาสญาเณเนว ชานนฺติ, ภควา ปน สพฺพญฺญุตญฺญาเณนปิ ชานาติฯ ทิพฺเพน จกฺขุนาติ เอตฺถาปิ เอเสว นโยฯ