เมนู

1. ธนญฺชานีสุตฺตวณฺณนา

[187] ธนญฺชานิโคตฺตาติ เอตฺถ ปุพฺพปุริสโต อาคตสฺส กุลวํสสฺส นามาภิธานสงฺขาตํ คํ ตายตีติ โคตฺตํฯ (กิํ ปน ตนฺติ? อญฺญกุลปรมฺปราสาธารณํ ตสฺส กุลสฺส อาทิปุริสสมุทาคตํ ตํกุลปริยาปนฺนสาธารณํ สามญฺญรูปนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ) ธนญฺชานิโคตฺตํ เอติสฺสนฺติ ธนญฺชานิโคตฺตาฯ ตสฺสา อุทานสฺส การณํ ปุจฺฉิตฺวา อาทิโต ปฏฺฐาย วิภาเวตุํ ‘‘โส กิรา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ นานารสโภชนํ เทตีติ โยชนาฯ ปญฺจโครสสมฺปาทิตํ สาลิภตฺตํ สูปสากพฺยญฺชนํ นานารสํ พฺราหฺมณโภชนํฯ มณฺฑลคฺคขคฺคนฺติ มณฺฑลคฺคสงฺขาตํ ขคฺคํฯ ทุวิโธ หิ ขคฺโค มณฺฑลคฺโค ทีฆคฺโคติฯ ตตฺถ ยสฺส อคฺโค มณฺฑลากาเรน ฐิโต, โส มณฺฑลคฺโคฯ ยสฺส ปน อสิปุตฺติกา วิย ทีโฆ, โส ทีฆคฺโคฯ

สาสนาติ อนุสาสนาฯ ‘‘นโม…เป.… สมฺพุทฺธสฺสา’’ติ เอวํ วุตฺตา ปญฺจปทิกคาถาฯ สตฺถุสาสเน หิ โลกิยจฺฉนฺทํ อนเปกฺขิตฺวา เอสา ปญฺจปทิกคาถาติ ทฏฺฐพฺพาฯ โอกฺกาวรธราติ ปุพฺพปุริสสงฺขาตอุกฺกากวํสวรธาริกาฯ สกฺกาติ สกฺกุเณยฺยํฯ

เอวนฺติ ‘‘สเจ เม องฺคมงฺคานี’’ติอาทินา อิมินา ปกาเรนฯ ‘‘ปญฺจ คาถาสตานิ ปน อฏฺฐกถํ อารุฬฺหานิ, อิธ ปน ทฺเว เอว อุทฺธฏา’’ติ วทนฺติฯ ปหริตุํ วาติ เอกวารมฺปิ หตฺเถน วา ปาเทน วา ปหริตุมฺปิ ปรามสิตุมฺปิ อสกฺโกนฺโตติ อตฺโถฯ โส หิ ตสฺสา อริยสาวิกาย อานุภาเวน อตฺตโน สามตฺถิเยน วเส วตฺตาปนตฺถํ สนฺตชฺชิตฺวาปิ ตทนุวตฺตนฺโต นิพฺพิโส อโหสิฯ เตนาห ‘‘โภตี’’ติอาทิฯ

ตสฺส พฺราหฺมณสฺสาติ อตฺตโน สามิกพฺราหฺมณสฺสฯ อุปสํหรนฺตีติ อุปเนนฺตีฯ

ตสฺมิํ สมเยติ ตสฺมิํ ทุกฺขุปฺปตฺติกาเล ‘‘สพฺเพ สงฺขารา ทุกฺขา’’ติ ภควโต วจนํ อนุสฺสริตฺวา ‘‘ทสพลสฺส ภควโต’’ติอาทีสุ ยถาปริจิตํ คุณปทํ อนุสฺสริฯ เตนาห ‘‘ทสพลํ สรี’’ติฯ

ขนฺติโสรจฺจรหิตตาย กุชฺฌิตฺวาฯ ภิชฺชิตฺวาติ สํยตาภาวโต ตสฺส พฺราหฺมณสฺส อนฺตเร เมตฺติเภเทน ภิชฺชิตฺวาฯ เอวเมวาติ ยถา เอตรหิ อการเณน, เอวเมว อญฺญทาปิ อการเณนาติ อตฺโถฯ นิกฺการณตาทีปเน เอวํ-สทฺโท, เอว-สทฺโท ปน อวธารณตฺโถฯ นิกฺการณตา จ นาม นิรตฺถกตา, นิรตฺถกวิปฺปลาปภาเวเนตฺถ เอวํ-สทฺทสฺส คหเณ ปวตฺติ คเวสิตพฺพาฯ ครหตฺโถ วายํ เอวํ-สทฺโท อเนกตฺถตฺตา นิปาตานํฯ ครหตฺถตา จสฺส วสลิสทฺทสนฺนิธานโต ปากฏา เอวฯ

คามนิคมรฏฺฐปูชิโตติ อิมินา คามนิคมรฏฺฐสามิเกหิ ปูชิตภาโว ทีปิโต คามาทีนํ เตสํ วเส วตฺตนโตฯ อสุกสฺส นาม ปุคฺคลสฺสฯ เสสนฺติ อภิกฺกนฺตนฺติอาทิ, ยมฺปิ จญฺญํ อิธาคตํ เหฏฺฐา วณฺณิตญฺจฯ

ธนญฺชานีสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. อกฺโกสสุตฺตวณฺณนา

[188] ภารทฺวาโชว โสติ ภารทฺวาโช นาม เอว โส พฺราหฺมโณฯ โคตฺตวเสน หิ ตยิทํ นามํ, วิเสเสน ปเนตํ ชาตนฺติ ทสฺเสตุํ ‘‘ปญฺจมตฺเตหี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ชานิกตาติ ญาติวคฺคหานิกตาฯ ปกฺโข ภินฺโนติ ตโต เอว ญาติปกฺโข นฏฺโฐฯ ยถา โทมนสฺสิโต อนตฺตมโนติ วตฺตพฺพํ ลภติ, เอวํ กุปิโตติ อาห ‘‘โทมนสฺเสน จา’’ติฯ ทสหีติ อนวเสสปริยาทานวเสน วุตฺตํ ปญฺจหิ คาถาสเตหิ อกฺโกสนฺโต ตถา อกฺโกเสยฺยาติ กตฺวาฯ ตตฺถ ปน เยน เกนจิ อกฺโกสนฺโตปิ อกฺโกสติเยว นามฯ กโรสิ มม ภาติกสฺส ปพฺพชฺชํฯ

สมฺภุญฺชตีติ สมฺโภคํ กโรติฯ อกฺโกสาทีหิ เอกโต ภุญฺชติ