ปริปาโก จ อาเสวนลาเภน ลทฺธสามตฺถิยสฺส กิเลเส ปริจฺจชิตุํ นิพฺพานํ ปกฺขนฺทิตุํ ติกฺขวิสทภาโวฯ เตนาห ‘‘อย’’นฺติอาทิฯ เอส นโยติ ยฺวายํ นโย ‘‘วิเวกนิสฺสิต’’นฺติอาทินา สมฺมาทิฏฺฐิยํ วุตฺโต, เสเสสุ สมฺมาสงฺกปฺปาทีสุปิ เอเสว นโย, เอวํ ตตฺถ เนตพฺพนฺติ อตฺโถฯ ปฏิจฺจาติ นิสฺสายฯ ชาติสภาวาติ ชายนสภาวาฯ สกโลติ อนวเสโส, สพฺโพติ อตฺโถฯ น โกจิ มคฺโค สาวเสโส หุตฺวา สมฺภวติฯ เหฏฺฐิเม มคฺเค อุปฺปนฺเน อุปริโม อุปฺปนฺโน เอว นาม อนนฺตราเยน อุปฺปชฺชนโตฯ ววสฺสคฺคตฺเถติ วจสายตฺเถฯ วณฺณยนฺตีติ คุณวณฺณนวเสน วิตฺถาเรนฺติฯ

กลฺยาณมิตฺตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. ปฐมอปุตฺตกสุตฺตวณฺณนา

[130] ทิว-สทฺโท ทิวา-สทฺโท วิย ทิวสปริยาโย, ตสฺมา วิเสสนภาเวน วุจฺจมาโน ทิวสทฺโท อตฺถวิเสสํ ทีเปตีติ อาห ‘‘ทิวสสฺส ทิวา’’ติอาทิฯ สํ วุจฺจติ ธนํ, ตสฺส ปตีติ สมฺปติ, ธนสามิโก, ตสฺส หิตาวหตฺตา สาปเตยฺยนฺติ อาห ‘‘สาปเตยฺยนฺติ ธน’’นฺติฯ ตสฺส เคเห กตากตภณฺฑสฺส อติพหุภาวโต วิมฺหยปฺปตฺโต ราชา ‘‘โก ปน วาโท’’ติ อาหฯ กาฬโลหํ นาม อโยผลํฯ กจฺฉปาทิรูเปหิปิ โสวณฺณาทีนิ ฐเปนฺติฯ สกุณฺฑกภตฺตนฺติ สกุณฺเฑหิ วา สถุเสหิ วา ปกฺกภตฺตํฯ พิลงฺคํ วุจฺจติ ธญฺญพิลงฺคํ, อารนาลนฺติปิ วุจฺจติ, ตํ ทุติยํ อสฺสาติ พิลงฺคทุติยํฯ ตญฺหิ กญฺชิโต นิพฺพตฺตตฺตา กญฺชิกํ นามฯ ตีหิ ปกฺเขหิ วตฺถขณฺเฑหิ กตนิวาสนํ ติปกฺขวสนํฯ เตนาห ‘‘ตีณิ…เป.… นิวาสน’’นฺติฯ

อสนฺโต นีโจ ปุริโสติ อสปฺปุริโสติ อาห ‘‘ลามกปุริโส’’ติฯ กมฺมสฺส นิพฺพตฺตภาเวน โอตรณตาย ผลํ อคฺคํ นาม, อุปริภูมิคตตฺตา อุทฺธํ อคฺคํ อสฺสาติ อุทฺธคฺคิกํฯ ทกฺขิณนฺติ ทานมาหฯ สคฺโค นาม กามภวูปปตฺติภโว, ตสฺส นิพฺพตฺตนโต ‘‘สคฺคสฺส หิตา’’ติ วุตฺตํฯ ตตฺรุปปตฺติชนนโตติ ตตฺร อุปปตฺติยา ชนนโต, อุปฺปาทนโตติ อตฺโถฯ