4. ปฐมสงฺคามสุตฺตวณฺณนา

[125] เวเทน ญาเณน อีหติ อิริยตีติ เวเทหี, โกสลราชภคินี อชาตสตฺตุโน มาตา, สา กิร สมฺปชญฺญชาติกาฯ เตนาห ‘‘ปณฺฑิตาธิวจน’’นฺติ, จตฺตาริ องฺคานิ เอติสฺสนฺติ จตุรงฺคินีฯ ทฺวินฺนํ รชฺชานนฺติ กาสิกรชฺชมคธรชฺชานํ อนฺตเร, โส ปน คาโม กาสิกรชฺโชฯ

ปาปาติ ลามกา นิหีนาจาราฯ เมชฺชติ สินิยฺหตีติ เมตฺติ, สา เอเตสุ อตฺถีติ มิตฺตาฯ สห อยนฺติ ปวตฺตนฺตีติ สหายาฯ สมฺปวงฺกนฺติ สุฏฺฐุ โอนตํฯ ชยการณํ ทิสฺวา อาห, ตถา หิ ‘‘อชฺช อิมํ รตฺติํ ทุกฺขํ เสตี’’ติ กาลปริจฺเฉทวเสน วุตฺตํฯ เวริฆาโต นาม เวริปุคฺคเล สตีติ อาห ‘‘เวริปุคฺคลํ ลภตี’’ติฯ

ปฐมสงฺคามสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. ทุติยสงฺคามสุตฺตวณฺณนา

[126] สุณาถาติ ‘‘วตฺวา’’ติ วจนเสโสฯ อุปกปฺปตีติ สมฺภวติฯ สยฺหํ โหตีติ กาตุํ สกฺกา โหติฯ ‘‘ยทา จญฺเญ’’ติ จ-กาโร นิปาตมตฺตนฺติ อาห ‘‘ยทา อญฺเญ’’ติฯ วิลุมฺปนฺตีติ วินาสํ อจฺฉินฺทนํ กโรนฺติฯ วิลุมฺปียตีติ วิลุตฺตปรสนฺตกสฺส อสกตฺตา ปุคฺคโล ทิฏฺฐธมฺมิกํ กมฺมผลํ ปฏิสํเวเทนฺโต วิย สยมฺปิ ปเรน วิลุมฺปียติ, ธนชานิํ ปาปุณาติฯ ‘‘การณ’’นฺติ หิ มญฺญตีติ ปาปกิริยํ อตฺตโน หิตาวหํ การณํ กตฺวา มญฺญติฯ ชยนฺโต ปุคฺคโล ‘‘อิทํ นาม ชินามี’’ติ มญฺญมาโน สยมฺปิ ตโต ปราชยํ ปาปุณาติฯ ฆฏฺเฏตารนฺติ ปาปกมฺมวิปากํฯ กมฺมวิวฏฺเฏนาติ กมฺมสฺส วิวฏฺฏเนน, ปจฺจยลาเภน ลทฺธาวสเรน วิวฏฺเฏตฺวา วิคมิเตน กมฺเมนาติ อตฺโถฯ

ทุติยสงฺคามสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. มลฺลิกาสุตฺตวณฺณนา

[127] เอกจฺจาติ ปณฺฑิตา สปญฺญาฯ เสยฺยาติ วราฯ คาถาสุขตฺถํ สสุรสทฺทโลปํ กตฺวา ‘‘สสฺสุเทวา’’ติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘สสฺสุสสุรเทวตา’’ติฯ ทิสาเชฏฺฐกาติ จตูสุปิ ทิสาสุ เชฏฺฐกสีเสน หิ โลกํ วทติฯ ตาทิสายาติ ตถารูปาย เมธาวิตาทิคุณวุตฺติยาฯ สุภริยายาติ สุเขตฺตภูตาย สุนฺทริตฺถิยาติ อตฺโถฯ

มลฺลิกาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. อปฺปมาทสุตฺตวณฺณนา

[128] สมธิคฺคยฺหาติ สมฺมา อติวิย คเหตฺวา, ญาเยน วิเสสโต คณฺหิตฺวาฯ การาปกอปฺปมาโทติ ติณฺณํ ปุญฺญกิริยวตฺถูนํ ปวตฺตกอปฺปมาโทฯ สมวธานนฺติ สมวโรธํ อนฺโตคธํฯ อุปกฺเขปนฺติ พหิ อหุตฺวา ปกฺขิปิตพฺพตํฯ เสสปทชาตานิ วิย อว…เป.… ธมฺมา สปฺปเทสตฺตาฯ อปฺปมาเท สโมธานํ คจฺฉนฺติ ตสฺส นิปฺปเทสตฺตาฯ อคฺคํ เสฏฺฐํ มหนฺตํ เสสธมฺมานํ อปฺปมาโทฯ ปฏิลาภกฏฺเฐนาติ อธิคมเหตุตายฯ โลกิโยปิ สมาโนติ กามาวจโรปิ สมาโนฯ มหคฺคตานุตฺตรานํ ปุพฺพภาเค ปวตฺตอปฺปมาโท หิ อิธาธิปฺเปโตฯ

ปสํสนฺติ ปณฺฑิตาติ โยชนาฯ อปฺปมาทสฺส ปาสํสภาเว เอกนฺตโต กตฺตพฺพตาย ปน ‘‘เอตานี’’ติอาทินา การณํ อาหฯ อิมิสฺสา โยชนาย ‘‘ปุญฺญกิริยาสู’’ติ ปทสฺส ‘‘อปฺปมตฺโต’’ติ อิมินา สมฺพนฺโธฯ ยสฺมา ปณฺฑิตา อปฺปมาทํ ปสํสนฺติ, ยสฺมา จ ปุญฺญกิริยาสุ อปฺปมตฺโต อุโภ อตฺเถ อธิคฺคณฺหาติ, ตสฺมา อายุอาทีนิ ปตฺถยนฺเตน อปฺปมาโทว กาตพฺโพติฯ ทุติยโยชนาย ปน ปณฺฑิตา อปฺปมาทํ ปสํสนฺติฯ กตฺถ? ปุญฺญกิริยาสุฯ กสฺมาติ เจ? อปฺปมตฺโตติอาทิฯ เตนาห ‘‘ยสฺมา…เป.… อตฺโถ’’ติฯ อตฺถปฏิลาภาติ ทิฏฺฐธมฺมิกาทิหิตปฏิลาภาฯ

อปฺปมาทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ