9. ยญฺญสุตฺตวณฺณนา

[120] ถูณนฺติ ยญฺญูปตฺถมฺภํฯ อุปนีตานิ ยญฺญํ ยชิตุํ อารมฺภายฯ เอตฺตาวตาติ ‘‘อิธ, ภนฺเต…เป.… รุทมานา ปริกมฺมานิ กโรนฺตี’’ติ เอตฺตเกน ปาเฐนฯ สนฺนิฏฺฐานนฺติ ‘‘นํ อิตฺถิํ ลภิสฺสามิ นุ โข, น นุ โข ลภิสฺสามี’’ติ นิจฺฉยํ อวินฺทนฺโต น ญายนฺโตฯ เผณุทฺเทหกนฺติ ยถา ยตฺถ กุถิเต เผณํ อุทฺเทหติ น อุปธียติ, เอวํ อเนกวารํ เผณํ อุฏฺฐาเปตฺวาฯ ตํ ทิวสนฺติ ตสฺมิํ รญฺญา นิทฺทํ อลภิตฺวา ทุกฺขเสยฺยทิวเสฯ อาโลกํ โอโลเกตฺวาติ โลหกุมฺภิมุขวฏฺฏิสีเส ปตฺเต ตตฺถ มหนฺตํ อาโลกํ โอโลเกตฺวาฯ อตฺตาโน วจนํ รญฺโญ ปวตฺติญาปนตฺถํฯ มหาสทฺโท อุทปาทิ ‘‘เอวรูปํ ยญฺญํ ราชา การาเปตี’’ติฯ วตฺตุกาโม อโหสิ, วตฺตุญฺจ ปน อวิสหนฺโต ‘‘ส’’ อิติ วตฺวา โลหกุมฺภิยํ นิมุคฺโคฯ อิมํ คาถํ วตฺตุกาโม อโหสีติ อยํ ปเนตฺถ สมฺพนฺโธฯ เอส นโย เสสปททฺวเยปิฯ ธมฺมเภริํ จราเปสุํ ‘‘โกจิ กญฺจิ ปาณํ มา หนตู’’ติฯ โส อิตฺถิสามิโก ปุริโส โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิ อตฺตโน อุปนิสฺสยสมฺปตฺติยา สตฺตุ จ เทสนาวิลาสสมฺปตฺติยา, ราชา ปน มหาโพธินิรุชฺฌนสภาวตฺตา กิญฺจิ วิเสสํ นาธิคจฺฉิฯ

สงฺคหวตฺถูนีติ โลกสฺส สงฺคหการณานิฯ นิปฺผนฺนสสฺสโต นวภาเค กสฺสกสฺส ทตฺวา รญฺญํ เอกภาคคฺคหณํ ทสมภาคคฺคหณํฯ เอวํ กสฺสกา หฏฺฐตุฏฺฐา สสฺสานิ สมฺปาเทนฺตีติ อาห ‘‘สสฺสสมฺปาทเน เมธาวิตาติ อตฺโถ’’ติฯ ตโต โอรภาเค กิร ฉภาคคฺคหณํ ชาตํฯ ฉมาสิกนฺติ ฉนฺนํ ฉนฺนํ มาสานํ ปโหนกํฯ ปาเสตีติ ปาสคเต วิย กโรติฯ วาจาย ปิยสฺส ปิยกรสฺส กมฺมํ วาจาเปยฺยํฯ สพฺพโส รฏฺฐสฺส อิทฺธาทิภาวโต เขมํฯ นิรพฺพุทํ โจริยาภาวโตฯ อิทญฺหิ รฏฺฐํ อโจริยํ นิรคฺคฬนฺติ วุจฺจติ อปารุตฆรภาวโตฯ

อุทฺธํมูลกํ กตฺวาติ อุมฺมูลํ กตฺวาฯ ทฺวีหิ ปริยญฺเญหีติ มหายญฺญสฺส ปุพฺพภาเค ปจฺฉา จ ปวตฺเตตพฺเพหิ ทฺวีหิ ปริวารยญฺเญหิฯ