สปฺปิอาทิสนฺนิสฺสโย ปทีโป น ตถา อุชฺชโล, ยถา เตลสนฺนิสฺสโยติ เตลปชฺโชตคฺคหณํฯ เอเตหิ ปริยาเยหีติ เอเตหิ นิกฺกุชฺชิตุกฺกุชฺชนปฏิจฺฉนฺนวิวรณาทิอุปโมปมิตพฺพปฺปกาเรหิฯ

ปสนฺนาการนฺติ ปสนฺเนหิ กาตพฺพํ สกฺการํฯ สรณนฺติ ปฏิสรณํ ปรายณํฯ อชฺชตาติ อชฺชาติ ปทสฺส วฑฺฒนมตฺตํ เหตฺถ ตา-สทฺโท ยถา ‘‘เทวตา’’ติฯ ปาเณหิ อุเปตนฺติ ปาเณหิ สห สรณํ อุเปตํฯ ‘‘ยาว เม ปาณา ธรนฺติ, ตาว สรณํ คตเมว มํ ธาเรตู’’ติ อาปาณโกฏิกํ อตฺตโน สรณคมนํ ปเวเทติฯ เตนาห ‘‘ยาว เม’’ติอาทิฯ ยํ ปเนตฺถ อตฺถโต อวิภตฺตํ, ตํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

ทหรสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. ปุริสสุตฺตวณฺณนา

[113] ปุริมสุตฺเตติ ปุริมสุตฺตเทสนายํฯ ตตฺถ หิ อุปสงฺกมนฺตเวลาย สตฺถุ คุเณ อชานนฺโต เกวลํ สมฺโมทนํ กโรติฯ เทสนํ สุตฺวา ปน สตฺถุ คุเณ ญตฺวา สรณงฺคตตฺตา อิธ อิมสฺมิํ สมาคเม อภิวาเทสิ ปญฺจปติฏฺฐิเตน วนฺทิฯ อตฺตานํ อธิ อชฺฌตฺตํ, อวิชเหน อตฺตานํ อธิกิจฺจ อุทฺทิสฺส ปวตฺตธมฺมา อชฺฌตฺตํ เอกชฺฌํ คหณวเสน, ภุมฺมตฺเถ เจตํ ปจฺจตฺตวจนํฯ กามญฺจายํ อชฺฌตฺตสทฺโท โคจรชฺฌตฺตวิสยชฺฌตฺตอชฺฌตฺตชฺฌตฺเตสุ ปวตฺตติฯ เต ปเนตฺถ น ยุชฺชนฺตีติ วุตฺตํ ‘‘นิยกชฺฌตฺต’’นฺติ, นิยกสงฺขาตอชฺฌตฺตธมฺเมสูติ อตฺโถฯ เตนาห ‘‘อตฺตโน สนฺตาเน’’ติฯ ลุพฺภนลกฺขโณติ คิชฺฌนลกฺขโณ, อารมฺมเณ ทฬฺหคฺคหณสภาโวติ อตฺโถฯ ทุสฺสนลกฺขโณติ กุชฺฌนลกฺขโณ, พฺยาปชฺชนสภาโวติ อตฺโถฯ มุยฺหนลกฺขโณติ อญฺญาณลกฺขโณ, อารมฺมเณ สภาวสมฺโมหภาโวติ อตฺโถฯ วิเหเฐนฺตีติ อตฺถนาสนอนตฺถุปฺปาทเนหิ วิพาเธนฺติฯ ตโต เอว ยถา สคฺคมคฺเคสุ น ทิสฺสติ, เอวํ กโรนฺตีติ อาห ‘‘นาเสนฺติ วินาเสนฺตี’’ติฯ อตฺตนิ สมฺภูตาติ สนฺตาเน นิพฺพตฺตาฯ

ปุริสสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ