โสปฺปพหุลตาติ นิทฺทาลุตา ฯ ยโต คหณหตฺโถปิ น กิลาสุปิ ปุริโส นิทฺทาย อภิภุยฺยติฯ เตนาห ‘‘ตายา’’ติอาทิฯ อติจฺฉาตาทีนีติ อาทิ-สทฺเทน อภิภุยฺยตาทิํ สงฺคณฺหาติฯ อาคนฺตุกาลสิยํ น ปุพฺเพ วุตฺตอาลสฺยํ วิย ปกติสิทฺธํฯ ‘‘เต ฉิทฺเท’’ติ ปาฬิยํ ลิงฺควิปลฺลาเสน วุตฺตนฺติ อาห ‘‘ตานิ ฉ ฉิทฺทานี’’ติฯ กุสลจิตฺตปฺปวตฺติยา อโนกาสภาวโต ฉิทฺทานิฯ เตนาห ภควา – ‘‘ยตฺถ วิตฺตํ น ติฏฺฐตี’’ติฯ สพฺพากาเรน เลสมตฺตํ อเสเสตฺวาติ อธิปฺปาโยฯ

นชีรติสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. อิสฺสริยสุตฺตวณฺณนา

[77] สตฺถสฺส มลนฺติ สตฺถมลํ, เยน สตฺถํ มลีนํ โหติ, สตฺถมลคฺคหเณน เจตฺถ มลีนํ สตฺถเมว คหิตนฺติ อาห ‘‘มลคฺคหิตสตฺถ’’นฺติฯ อาณาปวตฺตนนฺติ อปฺปเก วา มหนฺเต วา ยตฺถ กตฺถจิ อตฺตโน อาณาย ปวตฺตนวเสน วสนํ อิสฺสริยตฺตมิจฺฉนฺติฯ มณิรตนมฺปิ วิสฺสชฺชนียปกฺขิกตฺตา อุตฺตมํ ภณฺฑํ นาม น โหติ, อิตฺถี ปน ปริจฺจตฺตกุลาจาริตฺถิกายปิ อนิสฺสชฺชนียตาย อุตฺตมภณฺฑํ นามฯ เตนาห ‘‘อิตฺถี ภณฺฑานมุตฺตม’’นฺติฯ เตสํ เตสญฺหิ ปุริสาชานียานํ อุปฺปตฺติฏฺฐานตาย อุตฺตมรตนากรตฺตา อิตฺถี ภณฺฑานมุตฺตมํฯ มลคฺคหิตสตฺถสทิโส อวโพธกิจฺจวิพนฺธนโตฯ สตฺถมลํ วิย สตฺถสฺส ปญฺญาสตฺถสฺส คุณาภาวกรณโต ปญฺญาสตฺถมลํ ฯ อพฺพุ วุจฺจติ อุปทฺทวํ, ตํ เทตีติ อพฺพุทํ, วินาสการณํฯ นนุ หรณํ สมณสฺส อยุตฺตนฺติ? ยุตฺตํฯ ตสฺส อนฺวยโต พฺยติเรกโต จ ยุตฺตตํ ทสฺเสนฺโต ‘‘สลากภตฺตาทีนี’’ติอาทิมาหฯ

อิสฺสริยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. กามสุตฺตวณฺณนา

[78] ‘‘อตฺตกาโม’’ติ ปาฬิยํ วุตฺตตฺตา อาห ‘‘ฐเปตฺวา สพฺพโพธิสตฺเต’’ติฯ เต หิ สพฺพโส ปรตฺถาย เอว ปฏิปชฺชมานา มหาการุณิกา ปรตฺถกามา, อตฺถกามา นาม น โหนฺติ, ยา จ เตสํ อตฺตตฺถาวหา ปฏิปตฺติ, สาปิ ยาวเทว ปรตฺถา เอวาติฯ วุตฺตํ โปราณฏฺฐกถายํฯ ยสฺมา โพธิสตฺตา ปรหิตปฏิปตฺติยา ปารมิโย ปูเรนฺตา ตถารูปํ การณํ ปตฺวา อตฺตานํ ปเรสํ ปริจฺจชนฺติ ปญฺญาปารมิยา ปริปูรณโต, ตสฺมา อิธาปิ ‘‘สพฺพโพธิสตฺเต ฐเปตฺวาเยวาติ วุตฺต’’นฺติ อาหฯ กลฺยาณนฺติ ภทฺทกํฯ วาจาย อธิปฺเปตตฺตา อาห ‘‘สณฺหํ มุทุก’’นฺติฯ ปาปิกนฺติ ลามกํ นิหีนํฯ ตํ ปน ผรุสํ วาจนฺติ สรูปโต ทสฺเสติฯ

กามสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. ปาเถยฺยสุตฺตวณฺณนา

[79] สทฺธา พนฺธติ ปาเถยฺยนฺติ สทฺธา นาม สตฺตสฺส มรณวเสน มหาปถํ สํวชโต มหากนฺตารํ ปฏิปชฺชโต มหาวิทุคฺคํ ปกฺขนฺทโต ปาเถยฺยปุฏํ พนฺธติ สมฺพลํ สชฺเชติฯ กถนฺติ อาห ‘‘สทฺธํ อุปฺปาเทตฺวา’’ติอาทิฯ เอตํ วุตฺตนฺติ ‘‘สทฺธา พนฺธติ ปาเถยฺย’’นฺติ เอตํ คาถาปทํ วุตฺตํ ภควตาฯ สิรีติ กตปุญฺเญหิ เสวียติ เตหิ ปฏิลภียตีติ สิรีฯ อิสฺสริยํ วิภโวฯ อาสยิตพฺพโต อาสโย, วสนฏฺฐานํ นิเกตนฺติ อตฺโถฯ ปริกฑฺฒตีติ อิจฺฉาวสิกํ ปุคฺคลํ ตตฺถ ตตฺถ อุปกฑฺฒติฯ

ปาเถยฺยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ