เมนู

10. โลกสุตฺตวณฺณนา

[70] กิสฺมินฺติ กิสฺมิํ สติ? ตสฺส ปน สนฺตภาโว อุปฺปตฺติวเสเนวาติ อาห ‘‘กิสฺมิํ อุปฺปนฺเน’’ติ? โลโก อุปฺปนฺโนติ วุจฺจติ อนุปาทานตฺตา โลกสมญฺญายฯ ฉสูติ เอตฺถาปิ เอเสว นโย สนฺถวนฺติ อธิกสิเนหํ กโรติ อธิกสิเนหวตฺถุภาวโต อชฺฌตฺติกายตนานํฯ อุปาทายาติ ปุพฺพกาลกิริยา อปรกาลกิริยํ อเปกฺขตีติ วจนเสสวเสน กิริยาปทํ คหิตํ ‘‘ปวตฺตตี’’ติฯ กิํ ปน ปวตฺตติ? โลโก, โลกสมญฺญาติ อตฺโถฯ ฉสูติ อิทํ นิมิตฺตตฺเถ ภุมฺมํฯ ฉฬายตนนิมิตฺตญฺหิ สพฺพทุกฺขํฯ อยนฺติ สตฺตโลโกฯ อุปฺปนฺโน นาม โหติ ฉฬายตนํ นาม มูลํ สพฺพทุกฺขานนฺติ กตฺวาฯ พาหิเรสุ อายตเนสุ สนฺถวํ กโรติ วิเสสโต รูปาทีนํ ตณฺหาวตฺถุกตฺตาฯ ยสฺมา จกฺขาทีนํ สนฺตปฺปนวเสน รูปาทีนํ ปริคฺคหิตตฺตา โลกสฺส นิเสวิตาย สํวตฺตติ, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘ฉนฺนํ…เป.… วิหญฺญตี’’ติฯ

โลกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อทฺธวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. เฉตฺวาวคฺโค

1. เฉตฺวาสุตฺตวณฺณนา

[71] วธิตฺวาติ หนฺตฺวา วินาเสตฺวาฯ อปริทยฺหมานตฺตาติ อปีฬิยมานตฺตาฯ วินฏฺฐโทมนสฺสตฺตา น โสจติ เจโตทุกฺขทุกฺขาภาวโตฯ วิสํ นาม ทุกฺขํ อนิฏฺฐภาวโต, ตสฺส มูลการณํ โกโธ อนิฏฺฐผลตฺตาติ อาห ‘‘วิสมูลสฺสาติ ทุกฺขวิปากสฺสา’’ติฯ อกฺกุฏฺฐสฺสาติ อกฺโกสาปราธสฺสฯ อกฺโกสปหารตฺถสมฺพนฺเธน หิ ‘‘กุทฺธสฺสา’’ติ อุปโยคตฺเถ สมฺปทานวจนํฯ สุขํ อุปฺปชฺชติ โกธํ นสฺสติฯ สุขุปฺปตฺติํ สนฺธาย เอส โกโธ ‘‘มธุรคฺโค’’ติ วุตฺโต, สุขาวสาโนติ อตฺโถฯ

เฉตฺวาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. รถสุตฺตวณฺณนา

[72] ปญฺญาณนฺติ ลกฺขณํ สลฺลกฺขณูปาโยฯ ทิสฺวาติ ทสฺสนเหตุฯ ‘‘โจฬรญฺโญ รฏฺฐํ โจฬรฏฺฐ’’นฺติ เอวํ รฏฺฐํ รญฺญา ปญฺญายติ

รถสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ