2. มจฺฉริสุตฺตวณฺณนา

[32] ปมชฺชนากาเรน ปวตฺตา อนุปลทฺธิ ปมาโทฯ เตน เอกนฺตโต สติรหิตา โหนฺตีติ วุตฺตํ ‘‘สติวิปฺปวาสลกฺขเณนา’’ติฯ ทิฏฺฐิวิจิกิจฺฉาทโย เจตฺถ ปมาเทเนว สงฺคหิตาฯ อิทานิ ยถา มจฺฉริยนิมิตฺตญฺจ ปมาทนิมิตฺตญฺจ ทานํ น ทียติ, ตํ ทสฺเสตุํ ‘‘เอกจฺโจ หี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ปริกฺขยํ คมิสฺสตีติ โภคปริหานิํ คมิสฺสติฯ ขิฑฺฑาทีติ อาทิ-สทฺเทน มณฺฑนวิภูสนฉณนกฺขตฺตกิจฺจพฺยสนาทิํ สงฺคณฺหาติฯ ยสทายกนฺติ กิตฺติยสสฺส ปริวารยสสฺส จ ทายกํฯ สิรีทายกนฺติ โสภคฺคทายกํฯ สมฺปตฺติทายกนฺติ กุลโภครูปโภคสมฺปทาหิ สมฺปตฺติทายกํฯ ปุญฺญนฺติ วา อิธ ปุญฺญผลํ ทฏฺฐพฺพํ ‘‘เอวมิทํ ปุญฺญํ ปวฑฺฒตี’’ติอาทีสุ (ที. นิ. 3.80) วิยฯ อตฺถิ ทานสฺส ผลนฺติ เอตฺถ เทยฺยธมฺมสฺส อนวฏฺฐิตตํ พหุลสาธารณตํ, ตํ ปหาย คมนียตํ , ตพฺพิสยาย ปีติยา สาวชฺชตํ, ทานธมฺมสฺส อนญฺญสาธารณตํ อนุคามิกตํ, ตพฺพิสยาย ปีติยา อนวชฺชตํ, โลภาทิปาปธมฺมานํ วิโนทนํ, เสสปุญฺญานํ อุปนิสฺสยญฺจ ชานนฺเตนาติ วตฺตพฺพํฯ

ตํเยว พาลนฺติ โย มจฺฉรี, ตเมวฯ อทานสีลา พาลาฯ เอกจฺโจ ธนสฺส ปริโภคปริกฺขยภเยน อตฺตนาปิ น ปริภุญฺชติ อติโลภเสฏฺฐิ วิยาติ อาห ‘‘อิธโลกปรโลเกสู’’ติฯ

ยสฺมา เอกจฺโจ อทานสีโล ปุริโส อทฺธิเก ทิสฺวา ปสฺสนฺโตปิ น ปสฺสติ, เตสํ กถํ สุณนฺโตปิ น สุโณติ, สยํ กิญฺจิ น กเถติ, อทาตุกมฺยตาถมฺเภ พทฺโธ โหติ, ตสฺมา ตตฺถ มตลิงฺคานิ อุปลพฺภนฺติเยวาติ อาห ‘‘อทานสีลตาย มรเณน มเตสู’’ติฯ อฏฺฐกถายํ ปน ทานมตฺตเมว คเหตฺวา มเตนสฺส สมตํ ทสฺเสตุํ ‘‘ยถา หี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ทานสีลสฺส ปน อมตลิงฺคานิ วุตฺตวิปริยายโต เวทิตพฺพานิฯ วชนฺติ ปุถุตฺเต เอกวจนํ, ตสฺมา วจนวิปลฺลาเสน วุตฺตนฺติ อาห ‘‘สห วชนฺตา’’ติฯ ทานสีลาทิธมฺโม ปุราตโน, น อชฺชตโนติ สนนฺตโน, โส เอเตสุ อตฺถีติ สนนฺตนา, ปณฺฑิตา, เตสํ ธมฺมาติ เตสํ วเสนปิ ธมฺโม สนนฺตโนติ อาห ‘‘สนนฺตนานํ วา ปณฺฑิตานํ เอส ธมฺโม’’ติฯ อปฺปสฺมิมฺปิ เทยฺยธมฺเม สติ เอเก ทานํ ททนฺติ, เอเก น ททนฺติ มจฺฉริภาวาฯ สหสฺสทานสทิสาติ เอกาปิ ทกฺขิณา ปริจฺจาคเจตนาย อุฬารภาวโต สหสฺสทานสทิสา โหติฯ

ทุรนุคมโนติ อสมงฺคินา อนุคนฺตุํ ทุกฺกโรฯ อนนุคมนญฺจสฺส ธมฺมสฺส อปูรณเมวาติ อาห ‘‘ทุปฺปูโร’’ติฯ ‘‘ธมฺมํ จเร’’ติ อยํ ธมฺมจริยา คหฏฺฐสฺส วเสน อารทฺธาติ อาห ‘‘ทสกุสลกมฺมปถธมฺมํ จรตี’’ติฯ เตนาห ‘‘ทารญฺจ โปส’’นฺติฯ สมุญฺชกนฺติ กสฺสเกหิ อตฺตนา กาตพฺพํ กตฺวา วิสฏฺฐธญฺญกรณโต ขเล อุญฺฉาจริยวเสน สมุญฺชนิอาทินา ฉฑฺฑิตธญฺญสํหรณํฯ เตนาห ‘‘โย อปิ…เป.… สมุญฺชกํ จรตี’’ติฯ เอเตนาติ สตสหสฺสสหสฺสยาคิคฺคหเณน ทสนฺนมฺปิ ภิกฺขุโกฏีนํ ปิณฺฑปาโต ทสฺสิโต โหติฯ ‘‘ทินฺโน’’ติ ปทํ อาเนตฺวา โยชนาฯ ทสนฺนํ วา กหาปณโกฏีนํ ปิณฺฑปาโตติ ทสนฺนํ กหาปณโกฏีนํ วินิยุญฺชนวเสน สมฺปาทิตปิณฺฑปาโตฯ