‘‘กิํ ปน, โภ โคตม, สพฺพํ นตฺถี’’ติ? ‘‘‘สพฺพํ นตฺถี’ติ โข, พฺราหฺมณ, ทุติยเมตํ โลกายตํ’’ฯ

‘‘กิํ นุ โข, โภ โคตม, สพฺพเมกตฺต’’นฺติ? ‘‘‘สพฺพเมกตฺต’นฺติ โข, พฺราหฺมณ, ตติยเมตํ โลกายตํ’’ฯ

‘‘กิํ ปน, โภ โคตม, สพฺพํ ปุถุตฺต’’นฺติ? ‘‘‘สพฺพํ ปุถุตฺต’นฺติ โข, พฺราหฺมณ, จตุตฺถเมตํ โลกายตํ’’ฯ

‘‘เอเต เต, พฺราหฺมณ, อุโภ อนฺเต อนุปคมฺม มชฺเฌน ตถาคโต ธมฺมํ เทเสติ – ‘อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขารา; สงฺขารปจฺจยา วิญฺญาณํ…เป.… เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส สมุทโย โหติฯ อวิชฺชาย ตฺเวว อเสสวิราคนิโรธา สงฺขารนิโรโธ; สงฺขารนิโรธา วิญฺญาณนิโรโธ…เป.… เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส นิโรโธ โหตี’’’ติฯ

เอวํ วุตฺเต, โลกายติโก พฺราหฺมโณ ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อภิกฺกนฺตํ, โภ โคตม…เป.… อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ สรณํ คต’’นฺติฯ อฏฺฐมํฯ

9. อริยสาวกสุตฺตํ

[49] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘น , ภิกฺขเว, สุตวโต อริยสาวกสฺส เอวํ โหติ – ‘กิํ นุ โข กิสฺมิํ สติ กิํ โหติ, กิสฺสุปฺปาทา กิํ อุปฺปชฺชติ? (กิสฺมิํ สติ สงฺขารา โหนฺติ, กิสฺมิํ สติ วิญฺญาณํ โหติ,) [( ) เอตฺถนฺตเร ปาฐา เกสุจิ โปตฺถเกสุ น ทิสฺสนฺตีติ สี. ปี. โปตฺถเกสุ ทสฺสิตาฯ ตถา สติ อนนฺตรสุตฺตฏีกาย สเมติ] กิสฺมิํ สติ นามรูปํ โหติ, กิสฺมิํ สติ สฬายตนํ โหติ, กิสฺมิํ สติ ผสฺโส โหติ, กิสฺมิํ สติ เวทนา โหติ, กิสฺมิํ สติ ตณฺหา โหติ, กิสฺมิํ สติ อุปาทานํ โหติ, กิสฺมิํ สติ ภโว โหติ, กิสฺมิํ สติ ชาติ โหติ, กิสฺมิํ สติ ชรามรณํ โหตี’’’ติ?

‘‘อถ โข, ภิกฺขเว, สุตวโต อริยสาวกสฺส อปรปฺปจฺจยา ญาณเมเวตฺถ โหติ – ‘อิมสฺมิํ สติ อิทํ โหติ, อิมสฺสุปฺปาทา อิทํ อุปฺปชฺชติฯ (อวิชฺชาย สติ สงฺขารา โหนฺติ; สงฺขาเรสุ สติ วิญฺญาณํ โหติ;) [( ) เอตฺถเกสุ ปาฐา เกสุจิ โปตฺถเกสุ น ทิสฺสนฺตีติ สี. ปี. โปตฺถเกสุ ทสฺสิตาฯ

ตถา สติ อนนฺตรสุตฺตฏีกาย สเมติ] วิญฺญาเณ สติ นามรูปํ โหติ; นามรูเป สติ สฬายตนํ โหติ ; สฬายตเน สติ ผสฺโส โหติ; ผสฺเส สติ เวทนา โหติ; เวทนาย สติ ตณฺหา โหติ; ตณฺหาย สติ อุปาทานํ โหติ; อุปาทาเน สติ ภโว โหติ; ภเว สติ ชาติ โหติ; ชาติยา สติ ชรามรณํ โหตี’ติฯ โส เอวํ ปชานาติ – ‘เอวมยํ โลโก สมุทยตี’’’ติฯ

‘‘น , ภิกฺขเว, สุตวโต อริยสาวกสฺส เอวํ โหติ – ‘กิํ นุ โข กิสฺมิํ อสติ กิํ น โหติ, กิสฺส นิโรธา กิํ นิรุชฺฌติ? (กิสฺมิํ อสติ สงฺขารา น โหนฺติ, กิสฺมิํ อสติ วิญฺญาณํ น โหติ,) [( ) เอตฺถนฺตเร ปาฐาปิ ตตฺถ ตเถว ทสฺสิตา] กิสฺมิํ อสติ นามรูปํ น โหติ, กิสฺมิํ อสติ สฬายตนํ น โหติ, กิสฺมิํ อสติ ผสฺโส น โหติ, กิสฺมิํ อสติ เวทนา น โหติ, กิสฺมิํ อสติ ตณฺหา น โหติ, กิสฺมิํ อสติ อุปาทานํ น โหติ, กิสฺมิํ อสติ ภโว น โหติ, กิสฺมิํ อสติ ชาติ น โหติ, กิสฺมิํ อสติ ชรามรณํ น โหตี’’’ติ?

‘‘อถ โข, ภิกฺขเว, สุตวโต อริยสาวกสฺส อปรปฺปจฺจยา ญาณเมเวตฺถ โหติ – ‘อิมสฺมิํ อสติ อิทํ น โหติ, อิมสฺส นิโรธา อิทํ นิรุชฺฌติฯ (อวิชฺชาย อสติ สงฺขารา น โหนฺติ; สงฺขาเรสุ อสติ วิญฺญาณํ น โหติ;) [( ) เอตฺถนฺตเร ปาฐาปิ ตตฺถ ตเถว ทสฺสิตา] วิญฺญาเณ อสติ นามรูปํ น โหติ; นามรูเป อสติ สฬายตนํ น โหติ…เป.… ภโว น โหติ… ชาติ น โหติ… ชาติยา อสติ ชรามรณํ น โหตี’ติฯ โส เอวํ ปชานาติ – ‘เอวมยํ โลโก นิรุชฺฌตี’’’ติฯ

‘‘ยโต โข, ภิกฺขเว, อริยสาวโก เอวํ โลกสฺส สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ ยถาภูตํ ปชานาติ, อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, อริยสาวโก ทิฏฺฐิสมฺปนฺโน อิติปิ…เป.… อมตทฺวารํ อาหจฺจ ติฏฺฐติ อิติปี’’ติฯ นวมํฯ

10. ทุติยอริยสาวกสุตฺตํ

[50] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘น, ภิกฺขเว, สุตวโต อริยสาวกสฺส เอวํ โหติ – ‘กิํ นุ โข กิสฺมิํ สติ กิํ โหติ, กิสฺสุปฺปาทา กิํ อุปฺปชฺชติ? กิสฺมิํ สติ สงฺขารา โหนฺติ, กิสฺมิํ สติ วิญฺญาณํ โหติ, กิสฺมิํ สติ นามรูปํ โหติ, กิสฺมิํ สติ สฬายตนํ โหติ, กิสฺมิํ สติ ผสฺโส โหติ, กิสฺมิํ สติ เวทนา โหติ, กิสฺมิํ สติ ตณฺหา โหติ, กิสฺมิํ สติ อุปาทานํ โหติ, กิสฺมิํ สติ ภโว โหติ, กิสฺมิํ สติ ชาติ โหติ, กิสฺมิํ สติ ชรามรณํ โหตี’’’ติ?

‘‘อถ โข, ภิกฺขเว, สุตวโต อริยสาวกสฺส อปรปฺปจฺจยา ญาณเมเวตฺถ โหติ – ‘อิมสฺมิํ สติ อิทํ โหติ, อิมสฺสุปฺปาทา อิทํ อุปฺปชฺชติฯ อวิชฺชาย สติ สงฺขารา โหนฺติ; สงฺขาเรสุ สติ วิญฺญาณํ โหติ; วิญฺญาเณ สติ นามรูปํ โหติ; นามรูเป สติ สฬายตนํ โหติ; สฬายตเน สติ ผสฺโส โหติ; ผสฺเส สติ เวทนา โหติ ; เวทนาย สติ ตณฺหา โหติ; ตณฺหาย สติ อุปาทานํ โหติ; อุปาทาเน สติ ภโว โหติ; ภเว สติ ชาติ โหติ; ชาติยา สติ ชรามรณํ โหตี’ติฯ โส เอวํ ปชานาติ – ‘เอวมยํ โลโก สมุทยตี’’’ติฯ

‘‘น, ภิกฺขเว, สุตวโต อริยสาวกสฺส เอวํ โหติ – ‘กิํ นุ โข กิสฺมิํ อสติ กิํ น โหติ, กิสฺส นิโรธา กิํ นิรุชฺฌติ? กิสฺมิํ อสติ สงฺขารา น โหนฺติ, กิสฺมิํ อสติ วิญฺญาณํ น โหติ, กิสฺมิํ อสติ นามรูปํ น โหติ, กิสฺมิํ อสติ สฬายตนํ น โหติ, กิสฺมิํ อสติ ผสฺโส น โหติ, กิสฺมิํ อสติ เวทนา น โหติ, กิสฺมิํ อสติ ตณฺหา น โหติ…เป.… อุปาทานํ… ภโว… ชาติ… กิสฺมิํ อสติ ชรามรณํ น โหตี’’’ติ?

‘‘อถ โข, ภิกฺขเว, สุตวโต อริยสาวกสฺส อปรปฺปจฺจยา ญาณเมเวตฺถ โหติ – ‘อิมสฺมิํ อสติ อิทํ น โหติ, อิมสฺส นิโรธา อิทํ นิรุชฺฌติฯ อวิชฺชาย อสติ สงฺขารา น โหนฺติ; สงฺขาเรสุ อสติ วิญฺญาณํ น โหติ; วิญฺญาเณ อสติ นามรูปํ น โหติ; นามรูเป อสติ สฬายตนํ น โหติ…เป.… ชาติยา อสติ ชรามรณํ น โหตี’ติฯ โส เอวํ ปชานาติ – ‘เอวมยํ โลโก นิรุชฺฌตี’’’ติฯ