7. อเจลกสฺสปสุตฺตํ

[17] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน กลนฺทกนิวาเปฯ อถ โข ภควา ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย ราชคหํ ปิณฺฑาย ปาวิสิฯ อทฺทสา โข อเจโล กสฺสโป ภควนฺตํ ทูรโตว อาคจฺฉนฺตํฯ ทิสฺวาน เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธิํ สมฺโมทิฯ สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิฯ เอกมนฺตํ ฐิโต โข อเจโล กสฺสโป ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘ปุจฺเฉยฺยาม มยํ ภวนฺตํ โคตมํ กญฺจิเทว [กิญฺจิเทว (ก.)] เทสํ, สเจ โน ภวํ โคตโม โอกาสํ กโรติ ปญฺหสฺส เวยฺยากรณายา’’ติฯ

‘‘อกาโล โข ตาว, กสฺสป, ปญฺหสฺส; อนฺตรฆรํ ปวิฏฺฐมฺหา’’ติฯ ทุติยมฺปิ โข อเจโล กสฺสโป ภควนฺตํ เอตทโวจ ‘‘ปุจฺเฉยฺยาม มยํ ภวนฺตํ โคตมํ กญฺจิเทว เทสํ, สเจ โน ภวํ โคตโม โอกาสํ กโรติ ปญฺหสฺส เวยฺยากรณายา’’ติฯ ‘‘อกาโล โข ตาว, กสฺสป, ปญฺหสฺส; อนฺตรฆรํ ปวิฏฺฐมฺหา’’ติฯ ตติยมฺปิ โข อเจโล กสฺสโป…เป.… อนฺตรฆรํ ปวิฏฺฐมฺหาติฯ เอวํ วุตฺเต, อเจโล กสฺสโป ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘น โข ปน มยํ ภวนฺตํ โคตมํ พหุเทว ปุจฺฉิตุกามา’’ติฯ ‘‘ปุจฺฉ, กสฺสป, ยทากงฺขสี’’ติฯ

‘‘กิํ นุ โข, โภ โคตม, ‘สยํกตํ ทุกฺข’นฺติ? ‘มา เหวํ, กสฺสปา’ติ ภควา อโวจฯ ‘กิํ ปน, โภ โคตม, ปรํกตํ ทุกฺข’นฺติ? ‘มา เหวํ, กสฺสปา’ติ ภควา อโวจฯ ‘กิํ นุ โข, โภ โคตม, สยํกตญฺจ ปรํกตญฺจ ทุกฺข’นฺติ? ‘มา เหวํ, กสฺสปา’ติ ภควา อโวจฯ ‘กิํ ปน โภ โคตม, อสยํการํ อปรํการํ อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ ทุกฺข’นฺติ? ‘มา เหวํ, กสฺสปา’ติ ภควา อโวจฯ ‘กิํ นุ โข, โภ โคตม, นตฺถิ ทุกฺข’นฺติ? ‘น โข, กสฺสป, นตฺถิ ทุกฺขํฯ อตฺถิ โข, กสฺสป, ทุกฺข’นฺติฯ ‘เตน หิ ภวํ โคตโม ทุกฺขํ น ชานาติ, น ปสฺสตี’ติฯ ‘น ขฺวาหํ, กสฺสป, ทุกฺขํ น ชานามิ, น ปสฺสามิฯ ชานามิ ขฺวาหํ, กสฺสป, ทุกฺขํ; ปสฺสามิ ขฺวาหํ, กสฺสป, ทุกฺข’’’นฺติฯ

‘‘กิ นุ โข, โภ โคตม, ‘สยํกตํ ทุกฺข’นฺติ อิติ ปุฏฺโฐ สมาโน ‘มา เหวํ, กสฺสปา’ติ วเทสิฯ

‘กิํ ปน, โภ โคตม, ปรํกตํ ทุกฺข’นฺติ อิติ ปุฏฺโฐ สมาโน ‘มา เหวํ, กสฺสปา’ติ วเทสิฯ ‘กิํ นุ โข, โภ โคตม, สยํกตญฺจ ปรํกตญฺจ ทุกฺข’นฺติ อิติ ปุฏฺโฐ สมาโน ‘มา เหวํ, กสฺสปา’ติ วเทสิฯ ‘กิํ ปน, โภ โคตม, อสยํการํ อปรํการํ อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ ทุกฺข’นฺติ อิติ ปุฏฺโฐ สมาโน ‘มา เหวํ, กสฺสปา’ติ วเทสิฯ ‘กิํ นุ โข, โภ โคตม, นตฺถิ ทุกฺข’นฺติ อิติ ปุฏฺโฐ สมาโน ‘น โข, กสฺสป, นตฺถิ ทุกฺขํ , อตฺถิ โข, กสฺสป, ทุกฺข’นฺติ วเทสิฯ ‘เตน หิ ภวํ โคตโม ทุกฺขํ น ชานาติ น ปสฺสตี’ติ อิติ ปุฏฺโฐ สมาโน ‘น ขฺวาหํ, กสฺสป, ทุกฺขํ น ชานามิ น ปสฺสามิฯ ชานามิ ขฺวาหํ, กสฺสป, ทุกฺขํ; ปสฺสามิ ขฺวาหํ, กสฺสป, ทุกฺข’นฺติ วเทสิฯ อาจิกฺขตุ จ [อยํ จกาโร สี. โปตฺถเก นตฺถิ] เม, ภนฺเต, ภควา ทุกฺขํฯ เทเสตุ จ [อยํ จกาโร สี. โปตฺถเก นตฺถิ] เม, ภนฺเต, ภควา ทุกฺข’’นฺติฯ

‘‘‘โส กโรติ โส ปฏิสํเวทยตี’ติ [ปฏิสํเวทิยตีติ (สี. ปี. ก.)] โข, กสฺสป, อาทิโต สโต ‘สยํกตํ ทุกฺข’นฺติ อิติ วทํ สสฺสตํ เอตํ ปเรติฯ ‘อญฺโญ กโรติ อญฺโญ ปฏิสํเวทยตี’ติ โข, กสฺสป, เวทนาภิตุนฺนสฺส สโต ‘ปรํกตํ ทุกฺข’นฺติ อิติ วทํ อุจฺเฉทํ เอตํ ปเรติฯ เอเต เต, กสฺสป, อุโภ อนฺเต อนุปคมฺม มชฺเฌน ตถาคโต ธมฺมํ เทเสติ – ‘อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขารา; สงฺขารปจฺจยา วิญฺญาณํ…เป.… เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส สมุทโย โหติฯ อวิชฺชาย ตฺเวว อเสสวิราคนิโรธา สงฺขารนิโรโธ; สงฺขารนิโรธา วิญฺญาณนิโรโธ…เป.… เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส นิโรโธ โหตี’’’ติฯ

เอวํ วุตฺเต, อเจโล กสฺสโป ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อภิกฺกนฺตํ, ภนฺเต, อภิกฺกนฺตํ, ภนฺเต! เสยฺยถาปิ, ภนฺเต, นิกฺกุชฺชิตํ วา อุกฺกุชฺเชยฺย…เป.… จกฺขุมนฺโต รูปานิ ทกฺขนฺตีติ; เอวเมวํ ภควตา อเนกปริยาเยน ธมฺโม ปกาสิโตฯ เอสาหํ, ภนฺเต, ภควนฺตํ สรณํ คจฺฉามิ ธมฺมญฺจ ภิกฺขุสงฺฆญฺจฯ ลเภยฺยาหํ, ภนฺเต, ภควโต สนฺติเก ปพฺพชฺชํ, ลเภยฺยํ อุปสมฺปท’’นฺติฯ

‘‘โย โข, กสฺสป, อญฺญติตฺถิยปุพฺโพ อิมสฺมิํ ธมฺมวินเย อากงฺขติ ปพฺพชฺชํ, อากงฺขติ อุปสมฺปทํ, โส จตฺตาโร มาเส ปริวสติฯ จตุนฺนํ มาสานํ อจฺจเยน [อจฺจเยน ปริวุฏฺฐปริวาสํ (สฺยา. กํ. ปี. ก.)] (ปริวุตฺถปริวาสํ) อารทฺธจิตฺตา ภิกฺขู [ภิกฺขู อากงฺขมานา (สฺยา. กํ. ปี. ก.)] ปพฺพาเชนฺติ อุปสมฺปาเทนฺติ ภิกฺขุภาวายฯ อปิ จ มยา ปุคฺคลเวมตฺตตา วิทิตา’’ติฯ

‘‘สเจ , ภนฺเต, อญฺญติตฺถิยปุพฺโพ อิมสฺมิํ ธมฺมวินเย อากงฺขติ ปพฺพชฺชํ, อากงฺขติ อุปสมฺปทํ, จตฺตาโร มาเส ปริวสติฯ จตุนฺนํ มาสานํ อจฺจเยน [อจฺจเยน ปริวุฏฺฐปริวาสํ (สฺยา. กํ. ปี. ก.)] (ปริวุตฺถปริวาสํ) อารทฺธจิตฺตา ภิกฺขู [ภิกฺขู อากงฺขมานา (สฺยา. กํ. ปี. ก.)] ปพฺพาเชนฺติ อุปสมฺปาเทนฺติ ภิกฺขุภาวายฯ อหํ จตฺตาริ วสฺสานิ ปริวสิสฺสามิ , จตุนฺนํ วสฺสานํ อจฺจเยน [อจฺจเยน ปริวุฏฺฐปริวาสํ (สฺยา. กํ. ปี. ก.)] (ปริวุตฺถปริวาสํ) อารทฺธจิตฺตา ภิกฺขู ปพฺพาเชนฺตุ อุปสมฺปาเทนฺตุ ภิกฺขุภาวายา’’ติฯ

อลตฺถ โข อเจโล กสฺสโป ภควโต สนฺติเก ปพฺพชฺชํ, อลตฺถ อุปสมฺปทํฯ อจิรูปสมฺปนฺโน จ ปนายสฺมา กสฺสโป เอโก วูปกฏฺโฐ อปฺปมตฺโต อาตาปี ปหิตตฺโต วิหรนฺโต นจิรสฺเสว – ยสฺสตฺถาย กุลปุตฺตา สมฺมเทว อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชนฺติ ตทนุตฺตรํ – พฺรหฺมจริยปริโยสานํ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหาสิฯ ‘‘ขีณา ชาติ วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา’’ติ อพฺภญฺญาสิฯ อญฺญตโร จ ปนายสฺมา กสฺสโป อรหตํ อโหสีติฯ สตฺตมํฯ

8. ติมฺพรุกสุตฺตํ

[18] สาวตฺถิยํ วิหรติฯ อถ โข ติมฺพรุโก ปริพฺพาชโก เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธิํ สมฺโมทิฯ สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข ติมฺพรุโก ปริพฺพาชโก ภควนฺตํ เอตทโวจ –

‘‘‘กิํ นุ โข, โภ โคตม, สยํกตํ สุขทุกฺข’นฺติ? ‘มา เหวํ, ติมฺพรุกา’ติ ภควา อโวจฯ ‘กิํ ปน, โภ โคตม, ปรํกตํ สุขทุกฺข’นฺติ? ‘มา เหวํ, ติมฺพรุกา’ติ ภควา อโวจฯ ‘กิํ นุ โข, โภ โคตม, สยํกตญฺจ ปรํกตญฺจ สุขทุกฺข’นฺติ? ‘มา เหวํ, ติมฺพรุกา’ติ ภควา อโวจฯ ‘กิํ ปน, โภ โคตม, อสยํการํ อปรํการํ อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ สุขทุกฺข’นฺติ? ‘มา เหวํ, ติมฺพรุกา’ติ ภควา อโวจ ฯ ‘กิํ นุ โข, โภ โคตม, นตฺถิ สุขทุกฺข’นฺติ? ‘น โข, ติมฺพรุก, นตฺถิ สุขทุกฺขํ; อตฺถิ โข, ติมฺพรุก, สุขทุกฺข’นฺติฯ ‘เตน หิ ภวํ โคตโม สุขทุกฺขํ น ชานาติ, น ปสฺสตี’ติ? ‘น ขฺวาหํ, ติมฺพรุก, สุขทุกฺขํ น ชานามิ, น ปสฺสามิฯ ชานามิ ขฺวาหํ, ติมฺพรุก, สุขทุกฺขํ; ปสฺสามิ ขฺวาหํ, ติมฺพรุก, สุขทุกฺข’’’นฺติฯ