‘อสฺสทฺโธ ปุริสปุคฺคโล’ติ, กสฺสป, ปริหานเมตํ ; อหิริโก…เป.… อโนตฺตปฺปี… กุสีโต… ทุปฺปญฺโญ… โกธโน… ‘อุปนาหี ปุริสปุคฺคโล’ติ, กสฺสป, ปริหานเมตํ; ‘น สนฺติ ภิกฺขู โอวาทกา’ติ, กสฺสป, ปริหานเมตํฯ

‘‘ยสฺส กสฺสจิ, กสฺสป, สทฺธา อตฺถิ กุสเลสุ ธมฺเมสุ…เป.… หิรี อตฺถิ… โอตฺตปฺปํ อตฺถิ… วีริยํ อตฺถิ… ปญฺญา อตฺถิ กุสเลสุ ธมฺเมสุ ตสฺส ยา รตฺติ วา ทิวโส วา อาคจฺฉติ, วุทฺธิเยว ปาฏิกงฺขา กุสเลสุ ธมฺเมสุ, โน ปริหานิฯ

‘‘เสยฺยถาปิ, กสฺสป, ชุณฺหปกฺเข จนฺทสฺส ยา รตฺติ วา ทิวโส วา อาคจฺฉติ, วฑฺฒเตว วณฺเณน, วฑฺฒติ มณฺฑเลน, วฑฺฒติ อาภาย, วฑฺฒติ อาโรหปริณาเหนฯ เอวเมว โข, กสฺสป, ยสฺส กสฺสจิ สทฺธา อตฺถิ กุสเลสุ ธมฺเมสุ หิรี อตฺถิ… โอตฺตปฺปํ อตฺถิ… วีริยํ อตฺถิ… ปญฺญา อตฺถิ กุสเลสุ ธมฺเมสุ ตสฺส ยา รตฺติ วา ทิวโส วา อาคจฺฉติ, วุทฺธิเยว ปาฏิกงฺขา กุสเลสุ ธมฺเมสุ, โน ปริหานิฯ

‘‘‘สทฺโธ ปุริสปุคฺคโล’ติ, กสฺสป, อปริหานเมตํ; หิริมา…เป.… โอตฺตปฺปี… อารทฺธวีริโย… ปญฺญวา… อกฺโกธโน… ‘อนุปนาหี ปุริสปุคฺคโล’ติ, กสฺสป, อปริหานเมตํ; ‘สนฺติ ภิกฺขู โอวาทกา’ติ, กสฺสป, อปริหานเมต’’นฺติฯ สตฺตมํฯ

8. ตติยโอวาทสุตฺตํ

[151] ราชคเห กลนฺทกนิวาเป [สาวตฺถิ, อาราเม (สี.)]ฯ อถ โข อายสฺมา มหากสฺสโป เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข อายสฺมนฺตํ มหากสฺสปํ ภควา เอตทโวจ – ‘‘โอวท, กสฺสป, ภิกฺขู; กโรหิ, กสฺสป, ภิกฺขูนํ ธมฺมิํ กถํฯ อหํ วา, กสฺสป, ภิกฺขูนํ โอวเทยฺยํ ตฺวํ วา; อหํ วา ภิกฺขูนํ ธมฺมิํ กถํ กเรยฺยํ ตฺวํ วา’’ติฯ

‘‘ทุพฺพจา โข, ภนฺเต, เอตรหิ ภิกฺขู, โทวจสฺสกรเณหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคตา, อกฺขมา, อปฺปทกฺขิณคฺคาหิโน อนุสาสนี’’นฺติฯ

‘‘ตถา หิ ปน, กสฺสป, ปุพฺเพ เถรา ภิกฺขู อารญฺญิกา เจว อเหสุํ อารญฺญิกตฺตสฺส จ วณฺณวาทิโน, ปิณฺฑปาติกา เจว อเหสุํ ปิณฺฑปาติกตฺตสฺส จ วณฺณวาทิโน , ปํสุกูลิกา เจว อเหสุํ ปํสุกูลิกตฺตสฺส จ วณฺณวาทิโน, เตจีวริกา เจว อเหสุํ เตจีวริกตฺตสฺส จ วณฺณวาทิโน, อปฺปิจฺฉา เจว อเหสุํ อปฺปิจฺฉตาย จ วณฺณวาทิโน, สนฺตุฏฺฐา เจว อเหสุํ สนฺตุฏฺฐิยา จ วณฺณวาทิโน, ปวิวิตฺตา เจว อเหสุํ ปวิเวกสฺส จ วณฺณวาทิโน, อสํสฏฺฐา เจว อเหสุํ อสํสคฺคสฺส จ วณฺณวาทิโน, อารทฺธวีริยา เจว อเหสุํ วีริยารมฺภสฺส จ วณฺณวาทิโนฯ

‘‘ตตฺร โย โหติ ภิกฺขุ อารญฺญิโก เจว อารญฺญิกตฺตสฺส จ วณฺณวาที, ปิณฺฑปาติโก เจว ปิณฺฑปาติกตฺตสฺส จ วณฺณวาที, ปํสุกูลิโก เจว ปํสุกูลิกตฺตสฺส จ วณฺณวาที, เตจีวริโก เจว เตจีวริกตฺตสฺส จ วณฺณวาที, อปฺปิจฺโฉ เจว อปฺปิจฺฉตาย จ วณฺณวาที, สนฺตุฏฺโฐ เจว สนฺตุฏฺฐิยา จ วณฺณวาที, ปวิวิตฺโต เจว ปวิเวกสฺส จ วณฺณวาที, อสํสฏฺโฐ เจว อสํสคฺคสฺส จ วณฺณวาที, อารทฺธวีริโย เจว วีริยารมฺภสฺส จ วณฺณวาที, ตํ เถรา ภิกฺขู อาสเนน นิมนฺเตนฺติ – ‘เอหิ, ภิกฺขุ, โก นามายํ ภิกฺขุ, ภทฺทโก วตายํ ภิกฺขุ, สิกฺขากาโม วตายํ ภิกฺขุ; เอหิ, ภิกฺขุ, อิทํ อาสนํ นิสีทาหี’’’ติฯ

‘‘ตตฺร, กสฺสป, นวานํ ภิกฺขูนํ เอวํ โหติ – ‘โย กิร โส โหติ ภิกฺขุ อารญฺญิโก เจว อารญฺญิกตฺตสฺส จ วณฺณวาที, ปิณฺฑปาติโก เจว…เป.… ปํสุกูลิโก เจว… เตจีวริโก เจว… อปฺปิจฺโฉ เจว… สนฺตุฏฺโฐ เจว… ปวิวิตฺโต เจว… อสํสฏฺโฐ เจว… อารทฺธวีริโย เจว วีริยารมฺภสฺส จ วณฺณวาที, ตํ เถรา ภิกฺขู อาสเนน นิมนฺเตนฺติ – เอหิ, ภิกฺขุ, โก นามายํ ภิกฺขุ, ภทฺทโก วตายํ ภิกฺขุ, สิกฺขากาโม วตายํ ภิกฺขุ; เอหิ, ภิกฺขุ, อิทํ อาสนํ นิสีทาหี’ติฯ เต ตถตฺตาย ปฏิปชฺชนฺติ; เตสํ ตํ โหติ ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขายฯ

‘‘เอตรหิ ปน, กสฺสป, เถรา ภิกฺขู น เจว อารญฺญิกา น จ อารญฺญิกตฺตสฺส วณฺณวาทิโน, น เจว ปิณฺฑปาติกา น จ ปิณฺฑปาติกตฺตสฺส วณฺณวาทิโน, น เจว ปํสุกูลิกา น จ ปํสุกูลิกตฺตสฺส วณฺณวาทิโน, น เจว เตจีวริกา น จ เตจีวริกตฺตสฺส วณฺณวาทิโน, น เจว อปฺปิจฺฉา น จ อปฺปิจฺฉตาย วณฺณวาทิโน, น เจว สนฺตุฏฺฐา น จ สนฺตุฏฺฐิยา วณฺณวาทิโน, น เจว ปวิวิตฺตา น จ ปวิเวกสฺส วณฺณวาทิโน, น เจว อสํสฏฺฐา น จ อสํสคฺคสฺส วณฺณวาทิโน , น เจว อารทฺธวีริยา น จ วีริยารมฺภสฺส วณฺณวาทิโนฯ

‘‘ตตฺร โย โหติ ภิกฺขุ ญาโต ยสสฺสี ลาภี จีวร-ปิณฺฑปาต-เสนาสนคิลานปฺปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานํ ตํ เถรา ภิกฺขู อาสเนน นิมนฺเตนฺติ – ‘เอหิ, ภิกฺขุ, โก นามายํ ภิกฺขุ, ภทฺทโก วตายํ ภิกฺขุ, สพฺรหฺมจาริกาโม วตายํ ภิกฺขุ; เอหิ, ภิกฺขุ, อิทํ อาสนํ นิสีทาหี’’’ติฯ

‘‘ตตฺร, กสฺสป, นวานํ ภิกฺขูนํ เอวํ โหติ – ‘โย กิร โส โหติ ภิกฺขุ ญาโต ยสสฺสี ลาภี จีวร-ปิณฺฑปาต-เสนาสน-คิลานปฺปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานํ ตํ เถรา ภิกฺขู อาสเนน นิมนฺเตนฺติ – เอหิ, ภิกฺขุ, โก นามายํ ภิกฺขุ, ภทฺทโก วตายํ ภิกฺขุ, สพฺรหฺมจาริกาโม วตายํ ภิกฺขุ; เอหิ, ภิกฺขุ, อิทํ อาสนํ นิสีทาหี’ติฯ เต ตถตฺตาย ปฏิปชฺชนฺติฯ เตสํ ตํ โหติ ทีฆรตฺตํ อหิตาย ทุกฺขายฯ ยญฺหิ ตํ, กสฺสป, สมฺมา วทมาโน วเทยฺย – ‘อุปทฺทุตา พฺรหฺมจารี พฺรหฺมจารูปทฺทเวน อภิปตฺถนา [อภิภวนา (สี.)] พฺรหฺมจารี พฺรหฺมจาริอภิปตฺถเนนา’ติ [พฺรหฺมจาริอภิภวเนนาติ (สี.)], เอตรหิ ตํ, กสฺสป, สมฺมา วทมาโน วเทยฺย – ‘อุปทฺทุตา พฺรหฺมจารี พฺรหฺมจารูปทฺทเวน อภิปตฺถนา พฺรหฺมจารี พฺรหฺมจาริอภิปตฺถเนนา’’’ติฯ อฏฺฐมํฯ

9. ฌานาภิญฺญสุตฺตํ

[152] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘อหํ, ภิกฺขเว, ยาวเทว อากงฺขามิ วิวิจฺเจว กาเมหิ วิวิจฺจ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ สวิตกฺกํ สวิจารํ วิเวกชํ ปีติสุขํ ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรามิฯ กสฺสโปปิ , ภิกฺขเว, ยาวเทว อากงฺขติ วิวิจฺเจว กาเมหิ วิวิจฺจ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ สวิตกฺกํ สวิจารํ วิเวกชํ ปีติสุขํ ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ’’ฯ

‘‘อหํ , ภิกฺขเว, ยาวเทว อากงฺขามิ วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา อชฺฌตฺตํ สมฺปสาทนํ เจตโส เอโกทิภาวํ อวิตกฺกํ อวิจารํ สมาธิชํ ปีติสุขํ ทุติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรามิฯ กสฺสโปปิ, ภิกฺขเว, ยาวเทว อากงฺขติ วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา…เป.… ทุติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ

‘‘อหํ, ภิกฺขเว, ยาวเทว อากงฺขามิ ปีติยา จ วิราคา อุเปกฺขโก จ วิหรามิ สโต จ สมฺปชาโน สุขญฺจ กาเยน ปฏิสํเวเทมิ, ยํ ตํ อริยา อาจิกฺขนฺติ – ‘อุเปกฺขโก สติมา สุขวิหารี’ติ ตติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรามิฯ