‘เย กิร เต อเหสุํ พุทฺธานุพุทฺธสาวกา เต ทีฆรตฺตํ อารญฺญิกา เจว อเหสุํ อารญฺญิกตฺตสฺส จ วณฺณวาทิโน…เป.… ปิณฺฑปาติกา เจว อเหสุํ …เป.… ปํสุกูลิกา เจว อเหสุํ… เตจีวริกา เจว อเหสุํ… อปฺปิจฺฉา เจว อเหสุํ… สนฺตุฏฺฐา เจว อเหสุํ… ปวิวิตฺตา เจว อเหสุํ… อสํสฏฺฐา เจว อเหสุํ… อารทฺธวีริยา เจว อเหสุํ วีริยารมฺภสฺส จ วณฺณวาทิโน’ติฯ เต ตถตฺตาย ปฏิปชฺชิสฺสนฺติ, เตสํ ตํ ภวิสฺสติ ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขายฯ

‘‘อิเม ขฺวาหํ, ภนฺเต, ทฺเว อตฺถวเส สมฺปสฺสมาโน ทีฆรตฺตํ อารญฺญิโก เจว อารญฺญิกตฺตสฺส จ วณฺณวาที, ปิณฺฑปาติโก เจว…เป.… ปํสุกูลิโก เจว… เตจีวริโก เจว… อปฺปิจฺโฉ เจว… สนฺตุฏฺโฐ เจว… ปวิวิตฺโต เจว… อสํสฏฺโฐ เจว… อารทฺธวีริโย เจว วีริยารมฺภสฺส จ วณฺณวาที’’ติฯ

‘‘สาธุ สาธุ, กสฺสปฯ พหุชนหิตาย กิร ตฺวํ, กสฺสป, ปฏิปนฺโน พหุชนสุขาย โลกานุกมฺปาย อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานํฯ ตสฺมาติห ตฺวํ, กสฺสป, สาณานิ เจว ปํสุกูลานิ ธาเรหิ นิพฺพสนานิ, ปิณฺฑาย จ จราหิ, อรญฺเญ จ วิหราหี’’ติฯ ปญฺจมํฯ

6. โอวาทสุตฺตํ

[149] ราชคเห เวฬุวเนฯ อถ โข อายสฺมา มหากสฺสโป เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข อายสฺมนฺตํ มหากสฺสปํ ภควา เอตทโวจ – ‘‘โอวท, กสฺสป, ภิกฺขู; กโรหิ, กสฺสป, ภิกฺขูนํ ธมฺมิํ กถํฯ อหํ วา, กสฺสป , ภิกฺขู โอวเทยฺยํ ตฺวํ วา; อหํ วา ภิกฺขูนํ ธมฺมิํ กถํ กเรยฺยํ ตฺวํ วา’’ติฯ

‘‘ทุพฺพจา โข, ภนฺเต, เอตรหิ ภิกฺขู, โทวจสฺสกรเณหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคตา, อกฺขมา, อปฺปทกฺขิณคฺคาหิโน อนุสาสนิํฯ อิธาหํ, ภนฺเต, อทฺทสํ ภณฺฑญฺจ [ภณฺฑุญฺจ (สี.)] นาม ภิกฺขุํ อานนฺทสฺส สทฺธิวิหาริํ อภิชิกญฺจ [อาภิญฺชิกญฺจ (สี. ก.), อาภิชฺชิกญฺจ (สฺยา. กํ.)] นาม ภิกฺขุํ อนุรุทฺธสฺส สทฺธิวิหาริํ อญฺญมญฺญํ สุเตน อจฺจาวทนฺเต – ‘เอหิ, ภิกฺขุ, โก พหุตรํ ภาสิสฺสติ, โก สุนฺทรตรํ ภาสิสฺสติ, โก จิรตรํ ภาสิสฺสตี’’’ติฯ

อถ โข ภควา อญฺญตรํ ภิกฺขุํ อามนฺเตสิ – ‘‘เอหิ ตฺวํ, ภิกฺขุ, มม วจเนน ภณฺฑญฺจ ภิกฺขุํ อานนฺทสฺส สทฺธิวิหาริํ อภิชิกญฺจ ภิกฺขุํ อนุรุทฺธสฺส สทฺธิวิหาริํ อามนฺเตหิ – ‘สตฺถา อายสฺมนฺเต อามนฺเตตี’’’ติฯ ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ติ โข โส ภิกฺขุ ภควโต ปฏิสฺสุตฺวา เยน เต ภิกฺขู เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา เต ภิกฺขู เอตทโวจ – ‘‘สตฺถา อายสฺมนฺเต อามนฺเตตี’’ติฯ

‘‘เอวมาวุโส’’ติ โข เต ภิกฺขู ตสฺส ภิกฺขุโน ปฏิสฺสุตฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ เอกมนฺตํ นิสินฺเน โข เต ภิกฺขู ภควา เอตทโวจ – ‘‘สจฺจํ กิร ตุมฺเห, ภิกฺขเว, อญฺญมญฺญํ สุเตน อจฺจาวทถ – ‘เอหิ, ภิกฺขุ, โก พหุตรํ ภาสิสฺสติ, โก สุนฺทรตรํ ภาสิสฺสติ, โก จิรตรํ ภาสิสฺสตี’’’ติ? ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘กิํ นุ โข เม ตุมฺเห, ภิกฺขเว, เอวํ ธมฺมํ เทสิตํ อาชานาถ – ‘เอถ ตุมฺเห, ภิกฺขเว, อญฺญมญฺญํ สุเตน อจฺจาวทถ – เอหิ, ภิกฺขุ, โก พหุตรํ ภาสิสฺสติ, โก สุนฺทรตรํ ภาสิสฺสติ, โก จิรตรํ ภาสิสฺสตี’’’ติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘โน เจ กิร เม ตุมฺเห, ภิกฺขเว, เอวํ ธมฺมํ เทสิตํ อาชานาถ, อถ กิํ จรหิ ตุมฺเห, โมฆปุริสา, กิํ ชานนฺตา กิํ ปสฺสนฺตา เอวํ สฺวากฺขาเต ธมฺมวินเย ปพฺพชิตา สมานา อญฺญมญฺญํ สุเตน อจฺจาวทถ – ‘เอหิ, ภิกฺขุ, โก พหุตรํ ภาสิสฺสติ, โก สุนฺทรตรํ ภาสิสฺสติ, โก จิรตรํ ภาสิสฺสตี’’’ติฯ

อถ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปาเทสุ สิรสา นิปติตฺวา ภควนฺตํ เอตทโวจุํ – ‘‘อจฺจโย โน, ภนฺเต, อจฺจคมา, ยถาพาเล ยถามูฬฺเห ยถาอกุสเล [ยถา พาเล ยถา มูฬฺเห ยถา อกุสเล (ปี.), ยถาพาลํ ยถามูฬฺหํ ยถาอกุสลํ (?)], เย มยํ เอวํ สฺวากฺขาเต ธมฺมวินเย ปพฺพชิตา สมานา อญฺญมญฺญํ สุเตน อจฺจาวทิมฺห – ‘เอหิ, ภิกฺขุ, โก พหุตรํ ภาสิสฺสติ , โก สุนฺทรตรํ ภาสิสฺสติ, โก จิรตรํ ภาสิสฺสตี’ติฯ เตสํ โน, ภนฺเต, ภควา อจฺจยํ อจฺจยโต ปฏิคฺคณฺหาตุ อายติํ สํวรายา’’ติฯ

‘‘ตคฺฆ ตุมฺเห, ภิกฺขเว, อจฺจโย อจฺจคมา ยถาพาเล ยถามูฬฺเห ยถาอกุสเล, เย ตุมฺเห เอวํ สฺวากฺขาเต ธมฺมวินเย ปพฺพชิตา สมานา อญฺญมญฺญํ สุเตน อจฺจาวทิตฺถ – ‘เอหิ, ภิกฺขุ, โก พหุตรํ ภาสิสฺสติ, โก สุนฺทรตรํ ภาสิสฺสติ, โก จิรตรํ ภาสิสฺสตี’ติฯ ยโต จ โข ตุมฺเห, ภิกฺขเว, อจฺจยํ อจฺจยโต ทิสฺวา ยถาธมฺมํ ปฏิกโรถ, ตํ โว มยํ [มยํ อจฺจยํ (สี.)] ปฏิคฺคณฺหามฯ วุทฺธิ เหสา, ภิกฺขเว, อริยสฺส วินเย โย อจฺจยํ อจฺจยโต ทิสฺวา ยถาธมฺมํ ปฏิกโรติ อายติญฺจ สํวรํ อาปชฺชตี’’ติฯ ฉฏฺฐํฯ

7. ทุติยโอวาทสุตฺตํ

[150] ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน [สาวตฺถิ, ตตฺร-เอตทโวจ (สี.)]ฯ อถ โข อายสฺมา มหากสฺสโป เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ…เป.… เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข อายสฺมนฺตํ มหากสฺสปํ ภควา เอตทโวจ – ‘‘โอวท, กสฺสป, ภิกฺขู; กโรหิ, กสฺสป, ภิกฺขูนํ ธมฺมิํ กถํฯ อหํ วา, กสฺสป , ภิกฺขู โอวเทยฺยํ ตฺวํ วา; อหํ วา ภิกฺขูนํ ธมฺมิํ กถํ กเรยฺยํ ตฺวํ วา’’ติฯ

‘‘ทุพฺพจา โข, ภนฺเต, เอตรหิ ภิกฺขู, โทวจสฺสกรเณหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคตา อกฺขมา อปฺปทกฺขิณคฺคาหิโน อนุสาสนิํฯ ยสฺส กสฺสจิ, ภนฺเต, สทฺธา นตฺถิ กุสเลสุ ธมฺเมสุ, หิรี [หิริ (สพฺพตฺถ)] นตฺถิ กุสเลสุ ธมฺเมสุ, โอตฺตปฺปํ นตฺถิ กุสเลสุ ธมฺเมสุ, วีริยํ นตฺถิ กุสเลสุ ธมฺเมสุ, ปญฺญา นตฺถิ กุสเลสุ ธมฺเมสุ, ตสฺส ยา รตฺติ วา ทิวโส วา อาคจฺฉติ [อาคจฺฉนฺติ (สี.)], หานิเยว ปาฏิกงฺขา กุสเลสุ ธมฺเมสุ, โน วุทฺธิฯ

‘‘เสยฺยถาปิ, ภนฺเต, กาฬปกฺเข จนฺทสฺส ยา รตฺติ วา ทิวโส วา อาคจฺฉติ, หายเตว วณฺเณน, หายติ มณฺฑเลน, หายติ อาภาย, หายติ อาโรหปริณาเหนฯ เอวเมว โข, ภนฺเต, ยสฺส กสฺสจิ สทฺธา นตฺถิ กุสเลสุ ธมฺเมสุ…เป.… หิรี นตฺถิ… โอตฺตปฺปํ นตฺถิ … วีริยํ นตฺถิ… ปญฺญา นตฺถิ… กุสเลสุ ธมฺเมสุ ตสฺส ยา รตฺติ วา ทิวโส วา อาคจฺฉติ, หานิเยว ปาฏิกงฺขา กุสเลสุ ธมฺเมสุ, โน วุทฺธิฯ