2. ปถวีสุตฺตํ

[125] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘อนมตคฺโคยํ, ภิกฺขเว , สํสาโรฯ ปุพฺพา โกฏิ น ปญฺญายติ อวิชฺชานีวรณานํ สตฺตานํ ตณฺหาสํโยชนานํ สนฺธาวตํ สํสรตํฯ เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, ปุริโส อิมํ มหาปถวิํ โกลฏฺฐิมตฺตํ โกลฏฺฐิมตฺตํ มตฺติกาคุฬิกํ กริตฺวา นิกฺขิเปยฺย – ‘อยํ เม ปิตา, ตสฺส เม ปิตุ อยํ ปิตา’ติ, อปริยาทินฺนาว ภิกฺขเว, ตสฺส ปุริสสฺส ปิตุปิตโร อสฺสุ, อถายํ มหาปถวี ปริกฺขยํ ปริยาทานํ คจฺเฉยฺย ฯ ตํ กิสฺส เหตุ? อนมตคฺโคยํ, ภิกฺขเว, สํสาโรฯ ปุพฺพา โกฏิ น ปญฺญายติ อวิชฺชานีวรณานํ สตฺตานํ ตณฺหาสํโยชนานํ สนฺธาวตํ สํสรตํฯ เอวํ ทีฆรตฺตํ โว, ภิกฺขเว, ทุกฺขํ ปจฺจนุภูตํ ติพฺพํ ปจฺจนุภูตํ พฺยสนํ ปจฺจนุภูตํ, กฏสี วฑฺฒิตาฯ ยาวญฺจิทํ, ภิกฺขเว, อลเมว สพฺพสงฺขาเรสุ นิพฺพินฺทิตุํ, อลํ วิรชฺชิตุํ, อลํ วิมุจฺจิตุ’’นฺติฯ ทุติยํฯ

3. อสฺสุสุตฺตํ

[126] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘อนมตคฺโคยํ, ภิกฺขเว, สํสาโรฯ ปุพฺพา โกฏิ น ปญฺญายติ อวิชฺชานีวรณานํ สตฺตานํ ตณฺหาสํโยชนานํ สนฺธาวตํ สํสรตํฯ ตํ กิํ มญฺญถ, ภิกฺขเว, กตมํ นุ โข พหุตรํ, ยํ วา โว อิมินา ทีเฆน อทฺธุนา สนฺธาวตํ สํสรตํ อมนาปสมฺปโยคา มนาปวิปฺปโยคา กนฺทนฺตานํ โรทนฺตานํ [รุทนฺตานํ (สี.)] อสฺสุ ปสฺสนฺนํ [ปสฺสนฺทํ (ก. สี.), ปสนฺทํ (สฺยา. กํ.), ปสนฺนํ (ปี. ก.)] ปคฺฆริตํ, ยํ วา จตูสุ มหาสมุทฺเทสุ อุทก’’นฺติ? ‘‘ยถา โข มยํ, ภนฺเต, ภควตา ธมฺมํ เทสิตํ อาชานาม, เอตเทว, ภนฺเต, พหุตรํ ยํ โน อิมินา ทีเฆน อทฺธุนา สนฺธาวตํ สํสรตํ อมนาปสมฺปโยคา มนาปวิปฺปโยคา กนฺทนฺตานํ โรทนฺตานํ อสฺสุ ปสฺสนฺนํ ปคฺฆริตํ, น ตฺเวว จตูสุ มหาสมุทฺเทสุ อุทก’’นฺติฯ

‘‘สาธุ สาธุ, ภิกฺขเว, สาธุ โข เม ตุมฺเห, ภิกฺขเว, เอวํ ธมฺมํ เทสิตํ อาชานาถฯ เอตเทว, ภิกฺขเว, พหุตรํ ยํ โว อิมินา ทีเฆน อทฺธุนา สนฺธาวตํ สํสรตํ อมนาปสมฺปโยคา มนาปวิปฺปโยคา กนฺทนฺตานํ โรทนฺตานํ อสฺสุ ปสฺสนฺนํ ปคฺฆริตํ, น ตฺเวว จตูสุ มหาสมุทฺเทสุ อุทกํฯ ทีฆรตฺตํ โว, ภิกฺขเว, มาตุมรณํ ปจฺจนุภูตํ; เตสํ วา มาตุมรณํ ปจฺจนุโภนฺตานํ อมนาปสมฺปโยคา มนาปวิปฺปโยคา กนฺทนฺตานํ โรทนฺตานํ อสฺสุ ปสฺสนฺนํ ปคฺฆริตํ, น ตฺเวว จตูสุ มหาสมุทฺเทสุ อุทกํฯ ทีฆรตฺตํ โว, ภิกฺขเว, ปิตุมรณํ ปจฺจนุภูตํ …เป.… ภาตุมรณํ ปจฺจนุภูตํ… ภคินิมรณํ ปจฺจนุภูตํ… ปุตฺตมรณํ ปจฺจนุภูตํ… ธีตุมรณํ ปจฺจนุภูตํ… ญาติพฺยสนํ ปจฺจนุภูตํ… โภคพฺยสนํ ปจฺจนุภูตํฯ ทีฆรตฺตํ โว, ภิกฺขเว , โรคพฺยสนํ ปจฺจนุภูตํ, เตสํ โว โรคพฺยสนํ ปจฺจนุโภนฺตานํ อมนาปสมฺปโยคา มนาปวิปฺปโยคา กนฺทนฺตานํ โรทนฺตานํ อสฺสุ ปสฺสนฺนํ ปคฺฆริตํ, น ตฺเวว จตูสุ มหาสมุทฺเทสุ อุทกํฯ

ตํ กิสฺส เหตุ? อนมตคฺโคยํ, ภิกฺขเว, สํสาโร …เป.… ยาวญฺจิทํ, ภิกฺขเว, อลเมว สพฺพสงฺขาเรสุ นิพฺพินฺทิตุํ, อลํ วิรชฺชิตุํ, อลํ วิมุจฺจิตุ’’นฺติฯ ตติยํฯ

4. ขีรสุตฺตํ

[127] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘อนมตคฺโคยํ, ภิกฺขเว, สํสาโรฯ ปุพฺพา โกฏิ น ปญฺญายติ อวิชฺชานีวรณานํ สตฺตานํ ตณฺหาสํโยชนานํ สนฺธาวตํ สํสรตํฯ ตํ กิํ มญฺญถ, ภิกฺขเว, กตมํ นุ โข พหุตรํ, ยํ วา โว อิมินา ทีเฆน อทฺธุนา สนฺธาวตํ สํสรตํ มาตุถญฺญํ ปีตํ, ยํ วา จตูสุ มหาสมุทฺเทสุ อุทก’’นฺติ? ‘‘ยถา โข มยํ , ภนฺเต, ภควตา ธมฺมํ เทสิตํ อาชานาม, เอตเทว, ภนฺเต, พหุตรํ ยํ โน อิมินา ทีเฆน อทฺธุนา สนฺธาวตํ สํสรตํ มาตุถญฺญํ ปีตํ, น ตฺเวว จตูสุ มหาสมุทฺเทสุ อุทก’’นฺติฯ

‘‘สาธุ สาธุ, ภิกฺขเว, สาธุ โข เม ตุมฺเห, ภิกฺขเว, เอวํ ธมฺมํ เทสิตํ อาชานาถฯ เอตเทว, ภิกฺขเว, พหุตรํ ยํ โว อิมินา ทีเฆน อทฺธุนา สนฺธาวตํ สํสรตํ มาตุถญฺญํ ปีตํ, น ตฺเวว จตูสุ มหาสมุทฺเทสุ อุทกํฯ ตํ กิสฺส เหตุ? อนมตคฺโคยํ, ภิกฺขเว, สํสาโร…เป.… อลํ วิมุจฺจิตุ’’นฺติฯ จตุตฺถํฯ

5. ปพฺพตสุตฺตํ

[128] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… อาราเมฯ อถ โข อญฺญตโร ภิกฺขุ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข โส ภิกฺขุ ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘กีวทีโฆ นุ โข, ภนฺเต, กปฺโป’’ติ? ‘‘ทีโฆ โข, ภิกฺขุ, กปฺโปฯ โส น สุกโร สงฺขาตุํ เอตฺตกานิ วสฺสานิ อิติ วา, เอตฺตกานิ วสฺสสตานิ อิติ วา, เอตฺตกานิ วสฺสสหสฺสานิ อิติ วา, เอตฺตกานิ วสฺสสตสหสฺสานิ อิติ วา’’ติฯ

‘‘สกฺกา ปน, ภนฺเต, อุปมํ กาตุ’’นฺติ? ‘‘สกฺกา, ภิกฺขู’’ติ ภควา อโวจฯ ‘‘เสยฺยถาปิ , ภิกฺขุ, มหาเสโล ปพฺพโต โยชนํ อายาเมน โยชนํ วิตฺถาเรน โยชนํ อุพฺเพเธน อจฺฉินฺโน อสุสิโร เอกคฺฆโนฯ