1. ติณกฏฺฐสุตฺตํ

[124] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ ตตฺร โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘ภิกฺขโว’’ติฯ ‘‘ภทนฺเต’’ติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํฯ ภควา เอตทโวจ –

‘‘อนมตคฺโคยํ [อนมตคฺคายํ (ปี. ก.)] ภิกฺขเว, สํสาโรฯ ปุพฺพา โกฏิ น ปญฺญายติ อวิชฺชานีวรณานํ สตฺตานํ ตณฺหาสํโยชนานํ สนฺธาวตํ สํสรตํฯ เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, ปุริโส ยํ อิมสฺมิํ ชมฺพุทีเป ติณกฏฺฐสาขาปลาสํ ตํ เฉตฺวา [ตจฺเฉตฺวา (พหูสุ)] เอกชฺฌํ สํหริตฺวา จตุรงฺคุลํ จตุรงฺคุลํ ฆฏิกํ กตฺวา นิกฺขิเปยฺย – ‘อยํ เม มาตา, ตสฺสา เม มาตุ อยํ มาตา’ติ, อปริยาทินฺนาว [อปริยาทิณฺณาว (สี.)] ภิกฺขเว, ตสฺส ปุริสสฺส มาตุมาตโร อสฺสุ, อถ อิมสฺมิํ ชมฺพุทีเป ติณกฏฺฐสาขาปลาสํ ปริกฺขยํ ปริยาทานํ คจฺเฉยฺยฯ ตํ กิสฺส เหตุ? อนมตคฺโคยํ, ภิกฺขเว, สํสาโรฯ ปุพฺพา โกฏิ น ปญฺญายติ อวิชฺชานีวรณานํ สตฺตานํ ตณฺหาสํโยชนานํ สนฺธาวตํ สํสรตํฯ เอวํ ทีฆรตฺตํ โว, ภิกฺขเว, ทุกฺขํ ปจฺจนุภูตํ ติพฺพํ ปจฺจนุภูตํ พฺยสนํ ปจฺจนุภูตํ, กฏสี [กฏสิ (สี. ปี. ก.) กฏา ฉวา สยนฺติ เอตฺถาติ กฏสี] วฑฺฒิตาฯ ยาวญฺจิทํ, ภิกฺขเว, อลเมว สพฺพสงฺขาเรสุ นิพฺพินฺทิตุํ อลํ วิรชฺชิตุํ อลํ วิมุจฺจิตุ’’นฺติฯ ปฐมํฯ

2. ปถวีสุตฺตํ

[125] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘อนมตคฺโคยํ, ภิกฺขเว , สํสาโรฯ ปุพฺพา โกฏิ น ปญฺญายติ อวิชฺชานีวรณานํ สตฺตานํ ตณฺหาสํโยชนานํ สนฺธาวตํ สํสรตํฯ เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, ปุริโส อิมํ มหาปถวิํ โกลฏฺฐิมตฺตํ โกลฏฺฐิมตฺตํ มตฺติกาคุฬิกํ กริตฺวา นิกฺขิเปยฺย – ‘อยํ เม ปิตา, ตสฺส เม ปิตุ อยํ ปิตา’ติ, อปริยาทินฺนาว ภิกฺขเว, ตสฺส ปุริสสฺส ปิตุปิตโร อสฺสุ, อถายํ มหาปถวี ปริกฺขยํ ปริยาทานํ คจฺเฉยฺย ฯ ตํ กิสฺส เหตุ? อนมตคฺโคยํ, ภิกฺขเว, สํสาโรฯ ปุพฺพา โกฏิ น ปญฺญายติ อวิชฺชานีวรณานํ สตฺตานํ ตณฺหาสํโยชนานํ สนฺธาวตํ สํสรตํฯ เอวํ ทีฆรตฺตํ โว, ภิกฺขเว, ทุกฺขํ ปจฺจนุภูตํ ติพฺพํ ปจฺจนุภูตํ พฺยสนํ ปจฺจนุภูตํ, กฏสี วฑฺฒิตาฯ ยาวญฺจิทํ, ภิกฺขเว, อลเมว สพฺพสงฺขาเรสุ นิพฺพินฺทิตุํ, อลํ วิรชฺชิตุํ, อลํ วิมุจฺจิตุ’’นฺติฯ ทุติยํฯ

3. อสฺสุสุตฺตํ

[126] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘อนมตคฺโคยํ, ภิกฺขเว, สํสาโรฯ ปุพฺพา โกฏิ น ปญฺญายติ อวิชฺชานีวรณานํ สตฺตานํ ตณฺหาสํโยชนานํ สนฺธาวตํ สํสรตํฯ ตํ กิํ มญฺญถ, ภิกฺขเว, กตมํ นุ โข พหุตรํ, ยํ วา โว อิมินา ทีเฆน อทฺธุนา สนฺธาวตํ สํสรตํ อมนาปสมฺปโยคา มนาปวิปฺปโยคา กนฺทนฺตานํ โรทนฺตานํ [รุทนฺตานํ (สี.)] อสฺสุ ปสฺสนฺนํ [ปสฺสนฺทํ (ก. สี.), ปสนฺทํ (สฺยา. กํ.), ปสนฺนํ (ปี. ก.)] ปคฺฆริตํ, ยํ วา จตูสุ มหาสมุทฺเทสุ อุทก’’นฺติ? ‘‘ยถา โข มยํ, ภนฺเต, ภควตา ธมฺมํ เทสิตํ อาชานาม, เอตเทว, ภนฺเต, พหุตรํ ยํ โน อิมินา ทีเฆน อทฺธุนา สนฺธาวตํ สํสรตํ อมนาปสมฺปโยคา มนาปวิปฺปโยคา กนฺทนฺตานํ โรทนฺตานํ อสฺสุ ปสฺสนฺนํ ปคฺฆริตํ, น ตฺเวว จตูสุ มหาสมุทฺเทสุ อุทก’’นฺติฯ

‘‘สาธุ สาธุ, ภิกฺขเว, สาธุ โข เม ตุมฺเห, ภิกฺขเว, เอวํ ธมฺมํ เทสิตํ อาชานาถฯ เอตเทว, ภิกฺขเว, พหุตรํ ยํ โว อิมินา ทีเฆน อทฺธุนา สนฺธาวตํ สํสรตํ อมนาปสมฺปโยคา มนาปวิปฺปโยคา กนฺทนฺตานํ โรทนฺตานํ อสฺสุ ปสฺสนฺนํ ปคฺฆริตํ, น ตฺเวว จตูสุ มหาสมุทฺเทสุ อุทกํฯ ทีฆรตฺตํ โว, ภิกฺขเว, มาตุมรณํ ปจฺจนุภูตํ; เตสํ วา มาตุมรณํ ปจฺจนุโภนฺตานํ อมนาปสมฺปโยคา มนาปวิปฺปโยคา กนฺทนฺตานํ โรทนฺตานํ อสฺสุ ปสฺสนฺนํ ปคฺฆริตํ, น ตฺเวว จตูสุ มหาสมุทฺเทสุ อุทกํฯ ทีฆรตฺตํ โว, ภิกฺขเว, ปิตุมรณํ ปจฺจนุภูตํ …เป.… ภาตุมรณํ ปจฺจนุภูตํ… ภคินิมรณํ ปจฺจนุภูตํ… ปุตฺตมรณํ ปจฺจนุภูตํ… ธีตุมรณํ ปจฺจนุภูตํ… ญาติพฺยสนํ ปจฺจนุภูตํ… โภคพฺยสนํ ปจฺจนุภูตํฯ ทีฆรตฺตํ โว, ภิกฺขเว , โรคพฺยสนํ ปจฺจนุภูตํ, เตสํ โว โรคพฺยสนํ ปจฺจนุโภนฺตานํ อมนาปสมฺปโยคา มนาปวิปฺปโยคา กนฺทนฺตานํ โรทนฺตานํ อสฺสุ ปสฺสนฺนํ ปคฺฆริตํ, น ตฺเวว จตูสุ มหาสมุทฺเทสุ อุทกํฯ