‘‘โย จ โข, ภิกฺขเว, ปถวีธาตุํ นาภินนฺทติ, ทุกฺขํ โส นาภินนฺทติฯ โย ทุกฺขํ นาภินนฺทติ, ปริมุตฺโต โส ทุกฺขสฺมาติ วทามิฯ โย อาโปธาตุํ…เป.… โย เตโชธาตุํ… โย วาโยธาตุํ นาภินนฺทติ, ทุกฺขํ โส นาภินนฺทติฯ โย ทุกฺขํ นาภินนฺทติ, ปริมุตฺโต โส ทุกฺขสฺมาติ วทามี’’ติฯ ฉฏฺฐํฯ

7. อุปฺปาทสุตฺตํ

[120] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘โย, ภิกฺขเว, ปถวีธาตุยา อุปฺปาโท ฐิติ อภินิพฺพตฺติ ปาตุภาโว, ทุกฺขสฺเสโส อุปฺปาโท โรคานํ ฐิติ ชรามรณสฺส ปาตุภาโวฯ โย อาโปธาตุยา…เป.… โย เตโชธาตุยา… โย วาโยธาตุยา อุปฺปาโท ฐิติ อภินิพฺพตฺติ ปาตุภาโว, ทุกฺขสฺเสโส อุปฺปาโท โรคานํ ฐิติ ชรามรณสฺส ปาตุภาโว’’ฯ

‘‘โย จ โข, ภิกฺขเว, ปถวีธาตุยา นิโรโธ วูปสโม อตฺถงฺคโม, ทุกฺขสฺเสโส นิโรโธ โรคานํ วูปสโม ชรามรณสฺส อตฺถงฺคโมฯ โย อาโปธาตุยา…เป.… โย เตโชธาตุยา… โย วาโยธาตุยา นิโรโธ วูปสโม อตฺถงฺคโม, ทุกฺขสฺเสโส นิโรโธ โรคานํ วูปสโม ชรามรณสฺส อตฺถงฺคโม’’ติฯ สตฺตมํฯ

8. สมณพฺราหฺมณสุตฺตํ

[121] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘จตสฺโส อิมา, ภิกฺขเว, ธาตุโยฯ กตมา จตสฺโส? ปถวีธาตุ, อาโปธาตุ, เตโชธาตุ, วาโยธาตุฯ เย หิ เกจิ, ภิกฺขเว, สมณา วา พฺราหฺมณา วา อิมาสํ จตุนฺนํ ธาตูนํ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ นปฺปชานนฺติ, น เม เต, ภิกฺขเว, สมณา วา พฺราหฺมณา วา สมเณสุ วา สมณสมฺมตา พฺราหฺมเณสุ วา พฺราหฺมณสมฺมตา; น จ ปน เต อายสฺมนฺโต สามญฺญตฺถํ วา พฺรหฺมญฺญตฺถํ วา ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรนฺติ’’ฯ

‘‘เย จ โข เกจิ, ภิกฺขเว, สมณา วา พฺราหฺมณา วา อิมาสํ จตุนฺนํ ธาตูนํ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ ปชานนฺติ , เต จ โข เม, ภิกฺขเว, สมณา วา พฺราหฺมณา วา สมเณสุ เจว สมณสมฺมตา พฺราหฺมเณสุ จ พฺราหฺมณสมฺมตา; เต จ ปนายสฺมนฺโต สามญฺญตฺถญฺจ พฺรหฺมญฺญตฺถญฺจ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรนฺตี’’ติฯ อฏฺฐมํฯ

9. ทุติยสมณพฺราหฺมณสุตฺตํ

[122] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘จตสฺโส อิมา, ภิกฺขเว, ธาตุโยฯ กตมา จตสฺโส? ปถวีธาตุ, อาโปธาตุ, เตโชธาตุ, วาโยธาตุฯ เย หิ เกจิ, ภิกฺขเว, สมณา วา พฺราหฺมณา วา อิมาสํ จตุนฺนํ ธาตูนํ สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ นปฺปชานนฺติ…เป.… ปชานนฺติ…เป.… สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรนฺตี’’ติฯ นวมํฯ

10. ตติยสมณพฺราหฺมณสุตฺตํ

[123] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘เย หิ เกจิ, ภิกฺขเว, สมณา วา พฺราหฺมณา วา ปถวีธาตุํ นปฺปชานนฺติ, ปถวีธาตุสมุทยํ นปฺปชานนฺติ, ปถวีธาตุนิโรธํ นปฺปชานนฺติ, ปถวีธาตุนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ นปฺปชานนฺติ…เป.… อาโปธาตุํ นปฺปชานนฺติ… เตโชธาตุํ นปฺปชานนฺติ… วาโยธาตุํ นปฺปชานนฺติ, วาโยธาตุสมุทยํ นปฺปชานนฺติ, วาโยธาตุนิโรธํ นปฺปชานนฺติ, วาโยธาตุนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ นปฺปชานนฺติ, น เม เต, ภิกฺขเว, สมณา วา พฺราหฺมณา วา สมเณสุ วา สมณสมฺมตา พฺราหฺมเณสุ วา พฺราหฺมณสมฺมตา; น จ ปน เต อายสฺมนฺโต สามญฺญตฺถํ วา พฺรหฺมญฺญตฺถํ วา ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรนฺติ’’ฯ