เมนู

7. ทสงฺคสุตฺตํ

[113] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘ธาตุโสว, ภิกฺขเว, สตฺตา สํสนฺทนฺติ สเมนฺติฯ มิจฺฉาทิฏฺฐิกา มิจฺฉาทิฏฺฐิเกหิ สทฺธิํ สํสนฺทนฺติ สเมนฺติ; มิจฺฉาสงฺกปฺปา…เป.… มิจฺฉาวาจา… มิจฺฉากมฺมนฺตา… มิจฺฉาอาชีวา… มิจฺฉาวายามา… มิจฺฉาสติโน … มิจฺฉาสมาธิโน มิจฺฉาสมาธีหิ สทฺธิํ สํสนฺทนฺติ สเมนฺติ; มิจฺฉาญาณิโน มิจฺฉาญาณีหิ สทฺธิํ สํสนฺทนฺติ สเมนฺติ; มิจฺฉาวิมุตฺติโน มิจฺฉาวิมุตฺตีหิ สทฺธิํ สํสนฺทนฺติ สเมนฺติ’’ฯ

‘‘สมฺมาทิฏฺฐิกา สมฺมาทิฏฺฐิเกหิ สทฺธิํ สํสนฺทนฺติ สเมนฺติ; สมฺมาสงฺกปฺปา…เป.… สมฺมาวาจา… สมฺมากมฺมนฺตา… สมฺมาอาชีวา… สมฺมาวายามา… สมฺมาสติโน… สมฺมาสมาธิโน… สมฺมาญาณิโน สมฺมาญาณีหิ สทฺธิํ สํสนฺทนฺติ สเมนฺติ; สมฺมาวิมุตฺติโน สมฺมาวิมุตฺตีหิ สทฺธิํ สํสนฺทนฺติ สเมนฺตี’’ติฯ สตฺตมํฯ

สตฺตนฺนํ สุตฺตนฺตานํ อุทฺทานํ –

อสมาหิตํ ทุสฺสีลํ, ปญฺจ สิกฺขาปทานิ จ;

สตฺต กมฺมปถา วุตฺตา, ทสกมฺมปเถน จ;

ฉฏฺฐํ อฏฺฐงฺคิโก วุตฺโต, ทสงฺเคน จ สตฺตมํฯ

กมฺมปถวคฺโค ตติโยฯ

4. จตุตฺถวคฺโค

1. จตุธาตุสุตฺตํ

[114] เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม…เป.… ‘‘จตสฺโส อิมา, ภิกฺขเว, ธาตุโยฯ กตมา จตสฺโส? ปถวีธาตุ, อาโปธาตุ, เตโชธาตุ, วาโยธาตุ – อิมา โข, ภิกฺขเว, จตสฺโส ธาตุโย’’ติฯ ปฐมํฯ

2. ปุพฺเพสมฺโพธสุตฺตํ

[115] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘ปุพฺเพว เม, ภิกฺขเว, สมฺโพธา อนภิสมฺพุทฺธสฺส โพธิสตฺตสฺเสว สโต เอตทโหสิ – ‘โก นุ โข ปถวีธาตุยา อสฺสาโท, โก อาทีนโว, กิํ นิสฺสรณํ; โก อาโปธาตุยา อสฺสาโท, โก อาทีนโว, กิํ นิสฺสรณํ; โก เตโชธาตุยา อสฺสาโท, โก อาทีนโว, กิํ นิสฺสรณํ; โก วาโยธาตุยา อสฺสาโท, โก อาทีนโว, กิํ นิสฺสรณ’’’นฺติ?

‘‘ตสฺส มยฺหํ, ภิกฺขเว, เอตทโหสิ – ‘ยํ โข ปถวีธาตุํ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ สุขํ โสมนสฺสํ, อยํ ปถวีธาตุยา อสฺสาโท; ยํ [ยา (สี.)] ปถวีธาตุ อนิจฺจา ทุกฺขา วิปริณามธมฺมา, อยํ ปถวีธาตุยา อาทีนโว; โย ปถวีธาตุยา ฉนฺทราควินโย ฉนฺทราคปฺปหานํ, อิทํ ปถวีธาตุยา นิสฺสรณํฯ ยํ อาโปธาตุํ ปฏิจฺจ…เป.… ยํ เตโชธาตุํ ปฏิจฺจ…เป.… ยํ วาโยธาตุํ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ สุขํ โสมนสฺสํ, อยํ วาโยธาตุยา อสฺสาโท; ยํ วาโยธาตุ อนิจฺจา ทุกฺขา วิปริณามธมฺมา, อยํ วาโยธาตุยา อาทีนโว; โย วาโยธาตุยา ฉนฺทราควินโย ฉนฺทราคปฺปหานํ, อิทํ วาโยธาตุยา นิสฺสรณํ’’’ฯ

‘‘ยาวกีวญฺจาหํ , ภิกฺขเว, อิมาสํ จตุนฺนํ ธาตูนํ เอวํ อสฺสาทญฺจ อสฺสาทโต อาทีนวญฺจ อาทีนวโต นิสฺสรณญฺจ นิสฺสรณโต ยถาภูตํ น อพฺภญฺญาสิํ, เนว ตาวาหํ, ภิกฺขเว, สเทวเก โลเก สมารเก สพฺรหฺมเก สสฺสมณพฺราหฺมณิยา ปชาย สเทวมนุสฺสาย อนุตฺตรํ สมฺมาสมฺโพธิํ อภิสมฺพุทฺโธติ [อภิสมฺพุทฺโธ (สี. สฺยา. กํ.)] ปจฺจญฺญาสิํฯ

‘‘ยโต จ ขฺวาหํ, ภิกฺขเว, อิมาสํ จตุนฺนํ ธาตูนํ เอวํ อสฺสาทญฺจ อสฺสาทโต อาทีนวญฺจ อาทีนวโต นิสฺสรณญฺจ นิสฺสรณโต ยถาภูตํ อพฺภญฺญาสิํ, อถาหํ, ภิกฺขเว, สเทวเก โลเก สมารเก สพฺรหฺมเก สสฺสมณพฺราหฺมณิยา ปชาย สเทวมนุสฺสาย อนุตฺตรํ สมฺมาสมฺโพธิํ อภิสมฺพุทฺโธติ ปจฺจญฺญาสิํฯ ญาณญฺจ ปน เม ทสฺสนํ อุทปาทิ – ‘อกุปฺปา เม วิมุตฺติ [เจโตวิมุตฺติ (สี. ปี. ก.)], อยมนฺติมา ชาติ, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว’’’ติฯ ทุติยํฯ