เนว สติมํ กลํ อุเปนฺติ น สหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปนฺติ สิเนรุํ ปพฺพตราชานํ อุปนิธาย สตฺต มุคฺคมตฺติโย ปาสาณสกฺขรา อุปนิกฺขิตฺตา’’ติฯ ‘‘เอวเมว โข, ภิกฺขเว, อริยสาวกสฺส ทิฏฺฐิสมฺปนฺนสฺส ปุคฺคลสฺส อธิคมํ อุปนิธาย อญฺญติตฺถิยสมณพฺราหฺมณปริพฺพาชกานํ อธิคโม เนว สติมํ กลํ อุเปติ น สหสฺสิมํ กลํ อุเปติ น สตสหสฺสิมํ กลํ อุเปติฯ เอวํ มหาธิคโม, ภิกฺขเว, ทิฏฺฐิสมฺปนฺโน ปุคฺคโล, เอวํ มหาภิญฺโญ’’ติฯ เอกาทสมํฯ
อภิสมยสํยุตฺตํ สมตฺตํฯ
ตสฺสุทฺทานํ –
นขสิขา โปกฺขรณี, สมฺเภชฺชอุทเก จ ทฺเว;
ทฺเว ปถวี ทฺเว สมุทฺทา, ตโย จ ปพฺพตูปมาติฯ
3. ธาตุสํยุตฺตํ
1. นานตฺตวคฺโค
1. ธาตุนานตฺตสุตฺตํ
[85] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘ธาตุนานตฺตํ โว, ภิกฺขเว, เทเสสฺสามิฯ ตํ สุณาถ, สาธุกํ มนสิ กโรถ; ภาสิสฺสามี’’ติฯ ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํฯ ภควา เอตทโวจ –
‘‘กตมญฺจ, ภิกฺขเว, ธาตุนานตฺตํ? จกฺขุธาตุ รูปธาตุ จกฺขุวิญฺญาณธาตุ, โสตธาตุ สทฺทธาตุ โสตวิญฺญาณธาตุ, ฆานธาตุ คนฺธธาตุ ฆานวิญฺญาณธาตุ, ชิวฺหาธาตุ รสธาตุ ชิวฺหาวิญฺญาณธาตุ, กายธาตุ โผฏฺฐพฺพธาตุ กายวิญฺญาณธาตุ, มโนธาตุ ธมฺมธาตุ มโนวิญฺญาณธาตุ – อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ธาตุนานตฺต’’นฺติฯ ปฐมํฯ
2. ผสฺสนานตฺตสุตฺตํ
[86] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘ธาตุนานตฺตํ, ภิกฺขเว, ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ ผสฺสนานตฺตํฯ กตมญฺจ, ภิกฺขเว, ธาตุนานตฺตํ? จกฺขุธาตุ โสตธาตุ ฆานธาตุ ชิวฺหาธาตุ กายธาตุ มโนธาตุ – อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ธาตุนานตฺตํ’’ฯ
‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, ธาตุนานตฺตํ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ ผสฺสนานตฺตํ? จกฺขุธาตุํ, ภิกฺขเว, ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ จกฺขุสมฺผสฺโสฯ โสตธาตุํ ปฏิจฺจ… ฆานธาตุํ ปฏิจฺจ … ชิวฺหาธาตุํ ปฏิจฺจ… กายธาตุํ ปฏิจฺจ… มโนธาตุํ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ มโนสมฺผสฺโสฯ เอวํ โข , ภิกฺขเว, ธาตุนานตฺตํ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ ผสฺสนานตฺต’’นฺติฯ ทุติยํฯ
3. โนผสฺสนานตฺตสุตฺตํ
[87] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘ธาตุนานตฺตํ, ภิกฺขเว, ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ ผสฺสนานตฺตํ, โน ผสฺสนานตฺตํ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ ธาตุนานตฺตํฯ กตมญฺจ, ภิกฺขเว, ธาตุนานตฺตํ? จกฺขุธาตุ…เป.… มโนธาตุ – อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ธาตุนานตฺตํ’’ฯ