เมนู

1. อาหารสุตฺตํ

[11] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม…เป.… เอตทโวจ – ‘‘จตฺตาโรเม, ภิกฺขเว, อาหารา ภูตานํ วา สตฺตานํ ฐิติยา สมฺภเวสีนํ วา อนุคฺคหายฯ กตเม จตฺตาโร? กพฬีกาโร [กพฬิํกาโร (สี. ปี.), กวฬีกาโร (สฺยา. กํ.)] อาหาโร – โอฬาริโก วา สุขุโม วา, ผสฺโส ทุติโย, มโนสญฺเจตนา ตติยา, วิญฺญาณํ จตุตฺถํฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร อาหารา ภูตานํ วา สตฺตานํ ฐิติยา สมฺภเวสีนํ วา อนุคฺคหาย’’ฯ

‘‘อิเม, ภิกฺขเว, จตฺตาโร อาหารา กิํนิทานา กิํสมุทยา กิํชาติกา กิํปภวา? อิเม จตฺตาโร อาหารา ตณฺหานิทานา ตณฺหาสมุทยา ตณฺหาชาติกา ตณฺหาปภวาฯ ตณฺหา จายํ, ภิกฺขเว, กิํนิทานา กิํสมุทยา กิํชาติกา กิํปภวา? ตณฺหา เวทนานิทานา เวทนาสมุทยา เวทนาชาติกา เวทนาปภวาฯ เวทนา จายํ, ภิกฺขเว, กิํนิทานา กิํสมุทยา กิํชาติกา กิํปภวา? เวทนา ผสฺสนิทานา ผสฺสสมุทยา ผสฺสชาติกา ผสฺสปภวาฯ ผสฺโส จายํ, ภิกฺขเว, กิํนิทาโน กิํสมุทโย กิํชาติโก กิํปภโว? ผสฺโส สฬายตนนิทาโน สฬายตนสมุทโย สฬายตนชาติโก สฬายตนปภโวฯ สฬายตนญฺจิทํ, ภิกฺขเว, กิํนิทานํ กิํสมุทยํ กิํชาติกํ กิํปภวํ? สฬายตนํ นามรูปนิทานํ นามรูปสมุทยํ นามรูปชาติกํ นามรูปปภวํฯ นามรูปญฺจิทํ, ภิกฺขเว, กิํนิทานํ กิํสมุทยํ กิํชาติกํ กิํปภวํ? นามรูปํ วิญฺญาณนิทานํ วิญฺญาณสมุทยํ วิญฺญาณชาติกํ วิญฺญาณปภวํฯ วิญฺญาณญฺจิทํ, ภิกฺขเว, กิํนิทานํ กิํสมุทยํ กิํชาติกํ กิํปภวํ? วิญฺญาณํ สงฺขารนิทานํ สงฺขารสมุทยํ สงฺขารชาติกํ สงฺขารปภวํฯ สงฺขารา จิเม, ภิกฺขเว, กิํนิทานา กิํสมุทยา กิํชาติกา กิํปภวา? สงฺขารา อวิชฺชานิทานา อวิชฺชาสมุทยา อวิชฺชาชาติกา อวิชฺชาปภวาฯ

‘‘อิติ โข, ภิกฺขเว, อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขารา; สงฺขารปจฺจยา วิญฺญาณํ…เป.… เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส สมุทโย โหติฯ

อวิชฺชาย ตฺเวว อเสสวิราคนิโรธา สงฺขารนิโรโธ; สงฺขารนิโรธา วิญฺญาณนิโรโธ …เป.… เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส นิโรโธ โหตี’’ติฯ ปฐมํฯ

2. โมฬิยผคฺคุนสุตฺตํ

[12] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘จตฺตาโรเม , ภิกฺขเว, อาหารา ภูตานํ วา สตฺตานํ ฐิติยา สมฺภเวสีนํ วา อนุคฺคหายฯ กตเม จตฺตาโร? กพฬีกาโร อาหาโร – โอฬาริโก วา สุขุโม วา, ผสฺโส ทุติโย, มโนสญฺเจตนา ตติยา, วิญฺญาณํ จตุตฺถํฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร อาหารา ภูตานํ วา สตฺตานํ ฐิติยา สมฺภเวสีนํ วา อนุคฺคหายา’’ติฯ

เอวํ วุตฺเต, อายสฺมา โมฬิยผคฺคุโน ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘โก นุ โข, ภนฺเต, วิญฺญาณาหารํ อาหาเรตี’’ติ? ‘‘โน กลฺโล ปญฺโห’’ติ ภควา อโวจ – ‘‘‘อาหาเรตี’ติ อหํ น วทามิฯ ‘อาหาเรตี’ติ จาหํ วเทยฺยํ, ตตฺรสฺส กลฺโล ปญฺโห – ‘โก นุ โข, ภนฺเต, อาหาเรตี’ติ ? เอวํ จาหํ น วทามิฯ เอวํ มํ อวทนฺตํ โย เอวํ ปุจฺเฉยฺย – ‘กิสฺส นุ โข, ภนฺเต, วิญฺญาณาหาโร’ติ, เอส กลฺโล ปญฺโหฯ ตตฺร กลฺลํ เวยฺยากรณํ – ‘วิญฺญาณาหาโร อายติํ ปุนพฺภวาภินิพฺพตฺติยา ปจฺจโย, ตสฺมิํ ภูเต สติ สฬายตนํ, สฬายตนปจฺจยา ผสฺโส’’’ติฯ

‘‘โก นุ โข, ภนฺเต, ผุสตี’’ติ? ‘‘โน กลฺโล ปญฺโห’’ติ ภควา อโวจ – ‘‘‘ผุสตี’ติ อหํ น วทามิฯ ‘ผุสตี’ติ จาหํ วเทยฺยํ, ตตฺรสฺส กลฺโล ปญฺโห – ‘โก นุ โข, ภนฺเต, ผุสตี’ติ? เอวํ จาหํ น วทามิฯ เอวํ มํ อวทนฺตํ โย เอวํ ปุจฺเฉยฺย – ‘กิํปจฺจยา นุ โข, ภนฺเต, ผสฺโส’ติ, เอส กลฺโล ปญฺโหฯ ตตฺร กลฺลํ เวยฺยากรณํ – ‘สฬายตนปจฺจยา ผสฺโส, ผสฺสปจฺจยา เวทนา’’’ติฯ

‘‘โก นุ โข, ภนฺเต, เวทยตี’’ติ [เวทิยตีติ (สี. ปี. ก.)]? ‘‘โน กลฺโล ปญฺโห’’ติ ภควา อโวจ – ‘‘‘เวทยตี’ติ อหํ น วทามิฯ ‘เวทยตี’ติ จาหํ วเทยฺยํ, ตตฺรสฺส กลฺโล ปญฺโห – ‘โก นุ โข, ภนฺเต, เวทยตี’ติ? เอวํ จาหํ น วทามิฯ เอวํ มํ อวทนฺตํ โย เอวํ ปุจฺเฉยฺย – ‘กิํปจฺจยา นุ โข, ภนฺเต, เวทนา’ติ, เอส กลฺโล ปญฺโหฯ ตตฺร กลฺลํ เวยฺยากรณํ – ‘ผสฺสปจฺจยา เวทนา, เวทนาปจฺจยา ตณฺหา’’’ติฯ