2. ฉนฺโนวาทสุตฺตวณฺณนา

[389] ฉนฺโนติ อิทํ ตสฺส นามนฺติ อาห ‘‘เอวํนามโก เถโร’’ติฯ ยสฺส ปน สตฺถารา ปรินิพฺพานกาเล พฺรหฺมทณฺโฑ อาณตฺโต, อยํ โส น โหตีติ ทสฺเสนฺโต อาห – ‘‘น อภินิกฺขมนํ นิกฺขนฺตตฺเถโร’’ติ, โลกนาถสฺส อภินิกฺขมนกาเล กปิลปุรโต นิกฺขนฺโตติ อตฺโถฯ คิลานปุจฺฉกาติ คิลานสฺส ปุจฺฉนกา, คิลานภาวสฺส อวตฺถํ โสตุกามาติ อตฺโถฯ สสนโต หิํสนโต สตฺถนฺติ อาห ‘‘ชีวิตหารกสตฺถ’’นฺติฯ

[390] อุปวชฺชํ เอตสฺส นตฺถีติ อนุปวชฺชํ, กรชกายํ กตฺวา อายติํ อุปฺปตฺติรหิตนฺติ อตฺโถฯ เตนาห ‘‘อนุปฺปตฺติก’’นฺติฯ

[391] ขยวยํ ญตฺวาติ สงฺขารคตํ ขณภงฺคํ เนตฺวา ญาเณน ยาถาวโต ญตฺวาฯ เนตํ มมาติ ทุกฺขโต สมนุปสฺสนา สงฺขาเรสุ ทิฏฺเฐสุ มมํการาภาวโตฯ เนโสหมสฺมีติ อนิจฺจโต สมนุปสฺสนา อนิจฺจโต เตสุ ทิฏฺเฐสุ อหํการาภาวโตฯ น เมโส อตฺตาติ อนตฺตโต สมนุปสฺสนา อนตฺตโต เตสุ ทิฏฺเฐสุ อตฺตคฺคาหาภาวโตติ อาห – ‘‘เนตํ มม…เป.… อตฺตาติ สมนุปสฺสามี’’ติฯ

[393] ตสฺมา ปุถุชฺชโนติ ยสฺมา อริโย สพฺพโส ปริญฺญาตวตฺถุโก ทุกฺขเวทนํ อธิวาเสตุํ อสกฺโกนฺโต นาม นตฺถิ, ตสฺมา ปุถุชฺชโน, เกวลํ ปน อธิมาเนเนว – ‘‘นาภิกงฺขามิ ชีวิตํ, ปริจิณฺโณ เม สตฺถา, นิโรธํ ทิสฺวา’’ติ วทตีติ อธิปฺปาโยฯ อิทมฺปีติ อิทมฺปิ, ‘‘นิสฺสิตสฺส จลิต’’นฺติอาทิฯ ตณฺหานิสฺสิตภาเวน หิ อายสฺมา ฉนฺโน มารณนฺติกํ เวทนํ อธิวาเสตุํ อสกฺโกนฺโต อิโต จิโต ปริวตฺตนฺโต จลติ วิปฺผนฺทติ, ตสฺมา ‘‘นิสฺสิตสฺส จลิต’’นฺติอาทิ มนสิกาตพฺพํ, เตน อิทํ สพฺพํ ตํ วิปฺผนฺทิตํ น ภวิสฺสตีติ อธิปฺปาโยฯ กปฺปสทฺโท กาลปริยาโยปิ โหติ, น กาลวิเสสวาจโก เอวาติ อาห – ‘‘นิจฺจกปฺปนฺติ นิจฺจกาล’’นฺติฯ ยถา อปฺปหีนตณฺหาทิฏฺฐิโก ปุคฺคโล ตํนิสฺสิโต อลฺลิโน, เอวํ ตาหิปิ นิสฺสิโต อมุตฺตภาวโตติ อาห – ‘‘ตณฺหาทิฏฺฐีหิ นิสฺสิตสฺสา’’ติฯ จลิตนฺติ ยถา ยถา อสมารทฺธาย สมฺมาปฏิปตฺติยา อาทีนววเสน จลนฺตํ ปน ยสฺมา อริยสฺส วินเย วิรูปํ จลิตํ นาม โหติ, ตสฺมา อาห – ‘‘วิปฺผนฺทิตํ โหตี’’ติฯ