จกฺกรตนวณฺณนา

[256] อุโปสถํ (ที. นิ. ฏี. 2.243) วุจฺจติ อฏฺฐงฺคสมนฺนาคตํ สพฺพทิวเสสุ คหฏฺเฐหิ รกฺขิตพฺพสีลํ, สมาทานวเสน ตํ เอตสฺส อตฺถีติ อุโปสถิโก, ตสฺสฯ เตนาห ‘‘สมาทินฺนอุโปสถงฺคสฺสา’’ติฯ ตทาติ ตสฺมิํ กาเล, ยสฺมิํ ปน กาเล จกฺกวตฺติภาวสํวตฺตนิย-ทาน-สีลาทิ-ปุญฺญสมฺภารสมุทาคมสมฺปนฺโน ปูริตจกฺกวตฺติวตฺโต กาทีปเทสวิเสสปจฺจาชาติยา เจว กุลรูปโภคาธิปเตยฺยาทิคุณวิเสสสมฺปตฺติยา จ ตทนุรูเป อตฺตภาเว ฐิโต โหติ, ตสฺมิํ กาเลฯ ตาทิเส หิ กาเล จกฺกวตฺติภาวี ปุริสุตฺตโม ยถาวุตฺตคุณสมนฺนาคโต ราชา ขตฺติโย หุตฺวา มุทฺธาวสิตฺโต วิสุทฺธสีโล อนุโปสถํ สตสหสฺสวิสฺสชฺชนาทินา สมฺมาปฏิปตฺติํ ปฏิปชฺชติ, น ยทา จกฺกรตนํ อุปฺปชฺชติ, ตทา เอวฯ เตนาห – ‘‘ปาโต…เป.… ธมฺมตา’’ติฯ (ตตฺถ ทโม อินฺทฺริยสํวโร, สํยโม สีลสํวโรฯ)

วุตฺตปฺปการปุญฺญกมฺมปจฺจยนฺติ จกฺกวตฺติภาวาวหทานทมสํยมาทิปุญฺญกมฺมเหตุกํฯ นีลมณิสงฺฆาฏสทิสนฺติ อินฺทนีลมณิสญฺจยสมานํฯ ทิพฺพานุภาวยุตฺตตฺตาติ ทสฺสนียตา มนุญฺญโฆสตา อากาสคามิตา โอภาสวิสฺสชฺชนา อปฺปฏิฆาตตา รญฺโญ อิจฺฉิตตฺถนิปฺผตฺติการณตาติ เอวมาทีหิ ทิพฺพสทิเสหิ อานุภาเวหิ สมนฺนาคตตฺตาฯ สพฺเพหิ อากาเรหีติ สพฺเพหิ สุนฺทเรหิ อากาเรหิฯ ปริปูรนฺติ ปริปุณฺณํฯ สา จสฺส ปาริปูริ อิทาเนว วิตฺถารียติฯ

ปนาฬีติ ฉิทฺทํฯ สุทฺธสินิทฺธทนฺตปนฺติยา นิพฺพิวรายาติ อธิปฺปาโยฯ นาภิปนาฬิ ปริกฺเขปปฏฺเฏสูติ นาภิปริกฺเขปปฏฺเฏ เจว นาภิยา ปนาฬิปริกฺเขปปฏฺเฏ จฯ สุวิภตฺตาวาติ อญฺญมญฺญํ อสํกิณฺณตฺตา สุฏฺฐุ วิภตฺตาฯ ปริจฺเฉทเลขนฺตเรสุ มณิกา สุวิภตฺตา หุตฺวา ปญฺญายนฺตีติ วทนฺติฯ

ปริจฺเฉทเลขาทีนีติ อาทิ-สทฺเทน มาลากมฺมาทิํ สงฺคณฺหาติฯ สุรตฺตาติอาทีสุ สุรตฺตคฺคหเณน มหานามวณฺณตํ ปฏิกฺขิปติ, สุทฺธคฺคหเณน สํกิลิฏฺฐตํ, สินิทฺธคฺคหเณน ลูขตํฯ