3. ปริพฺพาชกวคฺโค

1. เตวิชฺชวจฺฉสุตฺตวณฺณนา

[185] ตตฺถาติ เอกปุณฺฑรีกสญฺญิเต ปริพฺพาชการาเมฯ อนาคตปุพฺโพ โลกิยสมุทาหารวเสน ‘‘จิรสฺสํ โข, ภนฺเต’’ติอาทินา วุจฺจติ, อยํ ปเนตฺถ อาคตปุพฺพตํ อุปาทาย ตถา วุตฺโตฯ ภควา หิ เกสญฺจิ วิมุตฺติชนนตฺถํ, เกสญฺจิ อินฺทฺริยปริปากตฺถํ, เกสญฺจิ วิเสสาธิคมตฺถํ กทาจิ ติตฺถิยารามํ อุปคจฺฉติฯ อนนุญฺญาย ฐตฺวาติ อนนุชานิตพฺเพ ฐตฺวาฯ อนุชานิตพฺพํ สิยา อนญฺญาตสฺส เญยฺยสฺส อภาวโตฯ ยาวตกญฺหิ เญยฺยํ, ตาวตกํ ภควโต ญาณํ, ยาวตกญฺจ ภควโต ญาณํ ตาวตกํ เญยฺยํฯ เตเนวาห – ‘‘น ตสฺส อทิฏฺฐมิธตฺถิ กิญฺจิ, อโถ อวิญฺญาตมชานิตพฺพ’’นฺติอาทิ (มหานิ. 156; จูฬนิ. โธตกมาณวปุจฺฉานิทฺเทส 32; ปฏิ. ม. 1.121)ฯ สพฺพญฺญุตญฺญาเณน หิ ภควา อาวชฺเชตฺวา ปชานาติฯ วุตฺตญฺเหตํ ‘‘อาวชฺชนปฏิพทฺธํ พุทฺธสฺส ภควโต ญาณ’’นฺติ (มิ. ป. 4.1.2)ฯ ยทิ เอวํ ‘‘จรํ สมาหิโต นาโค, ติฏฺฐํ นาโค สมาหิโต’’ติ (อ. นิ. 6.43) อิทํ สุตฺตปทํ กถนฺติ? วิกฺเขปาภาวทีปนปทเมตํ, น อนาวชฺชเนนปิ ญาณานํ ปวตฺติปริทีปนํฯ ยํ ปเนตฺถ วตฺตพฺพํ, ตํ เหฏฺฐา วิตฺถารโต วุตฺตเมวฯ

[186] ยาวเทวาติ อิทํ ยถารุจิ ปวตฺติ วิย อปราปรุปฺปตฺติปิ อิจฺฉิตพฺพาติ ตทภาวํ ทสฺเสนฺโต อาห – ‘‘สกิํ ขีณานํ อาสวานํ ปุน เขเปตพฺพาภาวา’’ติฯ ปจฺจุปฺปนฺนชานนคุณนฺติ อิทํ ทิพฺพจกฺขุญาณสฺส ปริภณฺฑญาณํ อนาคตํสญาณํ อนาทิยิตฺวา วุตฺตํ, ตสฺส ปน วเสน อนาคตํสญาณคุณํ ทสฺเสตีติ วตฺตพฺพํ สิยาฯ

คิหิปริกฺขาเรสูติ วตฺถาภรณาทิธนธญฺญาทิคิหิปริกฺขาเรสุฯ คิหิลิงฺคํ ปน อปฺปมาณํ, ตสฺมา คิหิพนฺธนํ ฉินฺทิตฺวา ทุกฺขสฺสนฺตกรา โหนฺติเยวฯ สติ ปน ทุกฺขสฺสนฺตกิริยาย คิหิลิงฺเค เต น ติฏฺฐนฺติเยวาติ ทสฺเสนฺโต ‘‘เยปี’’ติอาทิมาหฯ สุกฺขาเปตฺวา สมุจฺฉินฺทิตฺวาฯ อรหตฺตํ ปตฺตทิวเสเยว ปพฺพชนํ วา ปรินิพฺพานํ วาติ อยํ นโย น สพฺพสาธารโณติ อาห ‘‘ภูมเทวตา ปน ติฏฺฐนฺตี’’ติฯ