คณโตปิ กิเลสโตปิ วิวิตฺตสุขนฺติ คณสงฺคณิกโต จ กิเลสสงฺคณิกโต จ วิวิตฺตสุขํฯ ราคาทิวูปสมตฺถายาติ ราคาทิวูปสมาวหํ สุขํฯ น ภายิตพฺพํ สมฺปติ อายติญฺจ เอกนฺตหิตภาวโตฯ

[156] อิญฺชิตสฺมินฺติ ปจฺจตฺเต ภุมฺมวจนนฺติ อาห ‘‘อิญฺชน’’นฺติอาทิฯ อิญฺชติ เตนาติ อิญฺชิตํ, ตสฺส ตสฺส ฌานสฺส โขภกรํ โอฬาริกํ ฌานงฺคํฯ จตุตฺถชฺฌานํ อนิญฺชนํ สนฺนิสินฺนาภาวโตฯ ตถา หิ วุตฺตํ ‘‘ฐิเต อาเนญฺชปฺปตฺเต’’ติ (ที. นิ. 1.244-245; ม. นิ. 1.384-386; ปารา. 12-13)ฯ

อลํ-สทฺโท ยุตฺตตฺโถปิ โหติ – ‘‘อลเมว นิพฺพินฺทิตุํ, อลํ วิมุจฺจิตุ’’นฺติอาทีสุ (ที. นิ. 2.272; สํ. นิ. 2.124, 128, 134, 143), ตสฺมา อนลํ อนุสงฺคํ กาตุํ อยุตฺตนฺติ อตฺโถฯ เตนาห ‘‘อกตฺตพฺพอาลยนฺติ วทามี’’ติฯ สนฺนิฏฺฐานนฺติ สมฺมาปฏิปตฺติยํ อลํ เอตฺตาวตาติ อุสฺสาหปฏิปฺปสฺสมฺภนวเสน สนฺนิฏฺฐานํ น กาตพฺพนฺติ โยชนาฯ อุทฺธมฺภาคิยสญฺญิตํ อณุํ วา โอรมฺภาคิยสญฺญิตํ ถูลํ วา, รูปราโคติ เอวรูปํ อณุํ วา กามาสโว ปฏิฆนฺติ เอวรูปํ ถูลํ วา, มุทุนา ปวตฺติอาการวิเสเสน อปฺปสาวชฺชํ, กมฺมพนฺธนฏฺเฐน วา อปฺปสาวชฺชํ, ตพฺพิปริยายโต มหาสาวชฺชํ เวทิตพฺพํฯ นาติติกฺขปญฺญสฺส วเสน เทสนาย ปวตฺตตฺตา ‘‘เนยฺยปุคฺคลสฺส วเสนา’’ติ วุตฺตํฯ สพฺพโส หิ ปริยาทินฺนนิกนฺติกสฺส อริยปุคฺคลสฺส วเสน สญฺญาเวทยิตนิโรธสฺส อาคตตฺตา ‘‘อรหตฺตนิกูเฏเนว นิฏฺฐาปิตา’’ติ วุตฺตํฯ ยํ ปเนตฺถ อตฺถโต น วิภตฺตํ, ตํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

ลฏุกิโกปมสุตฺตวณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา สมตฺตาฯ

7. จาตุมสุตฺตวณฺณนา

[157] ยถาอุปนิสฺสเยนาติ โย โย อุปนิสฺสโย ยถาอุปนิสฺสโย, เตน ยถาอุปนิสฺสเยน สมฺมาปโยเคนฯ ปติฏฺฐหิสฺสนฺติ สาสเน ปติฏฺฐํ ปฏิลภิสฺสนฺติฯ วสนฏฺฐานานีติ วสฺสคฺคาทิวเสน วสนฏฺฐานานิฯ สณฺฐาปยมานาติ สุวิภตฺตภาเวน ฐเปนฺตาฯ

อวินิพฺโภคสทฺทนฺติ วินิภุญฺชิตฺวา คเหตุํ อสกฺกุเณยฺยสทฺทํฯ