4. มหามาลุกฺยสุตฺตวณฺณนา

[129] โอรํ วุจฺจติ กามธาตุ, ตตฺถ ปวตฺติยา สํวตฺตนโต โอรํ ภชนฺตีติ โอรมฺภาคิยานิ, เหฏฺฐิมมคฺควชฺฌตาย โอรมฺภาเค เหฏฺฐาโกฏฺฐาเส ภชนฺตีติ โอรมฺภาคิยานิ ก-การสฺส ย-การํ กตฺวาฯ เตนาห ‘‘เหฏฺฐาโกฏฺฐาสิกานี’’ติอาทิฯ กมฺมุนา หิ วฏฺเฏน จ ทุกฺขํ สํโยเชนฺตีติ สํโยชนานิ, โอรมฺภาคิยสญฺญิตานิ สํโยชนานิ ยสฺส อปฺปหีนานิ, ตสฺเสว วฏฺฏทุกฺขํฯ ยสฺส ปน ตานิ ปหีนานิ, ตสฺส ตํ นตฺถีติฯ อปฺปหีนตาย อนุเสตีติ อริยมคฺเคน อสมุจฺฉินฺนตาย การณลาเภ สติ อุปฺปชฺชติ, อปฺปหีนภาเวน อนุเสติฯ อนุสยมาโน สํโยชนํ นาม โหตีติ อนุสยตฺตํ ผริตฺวา ปวตฺตมาโน ปาปธมฺโม ยถาวุตฺเตนตฺเถน สํโยชนํ นาม โหติฯ เอเตน ยทิ ปน อนุสยโต สํโยชนํ ปวตฺตํ, ตถาปิ เย เต กามราคาทโย ‘‘อนุสยา’’ติ วุจฺจนฺติ, เตเยว พนฺธนฏฺเฐน สํโยชนานีติ ทสฺเสติฯ

เอวํ สนฺเตปีติ ยเทว โอรมฺภาคิยสํโยชนํ ภควตา ปุจฺฉิตํ, ตเทว เถเรนปิ วิสฺสชฺชิตํ, ตถาปิ อยํ ลทฺธิ สนฺนิสฺสยาฯ ตตฺถ โทสาโรปนาติ ทสฺเสตุํ ‘‘ตสฺส วาเท’’ติอาทิ วุตฺตํฯ สมุทาจารกฺขเณเยวาติ ปวตฺติกฺขเณ เอวฯ น หิ สพฺเพ วตฺตมานา กิเลสา สํโยชนตฺถํ ผรนฺตีติ อธิปฺปาโยฯ เตนาติ เตน การเณน, ตถาลทฺธิกตฺตาติ อตฺโถฯ จินฺเตสิ ‘‘ธมฺมํ เทเสสฺสามี’’ติ โยชนาฯ อตฺตโน ธมฺมตาเยวาติ อชฺฌตฺตาสเยเนวฯ วิสํวาทิตาติ สตฺถุ จิตฺตสฺส อนาราธเนน วิเวจิตาฯ เอวมกาสิ เอวํ ธมฺมํ เทสาเปสิฯ

[130] สกฺกายทิฏฺฐิปริยุฏฺฐิเตนาติ ปริยุฏฺฐานสมตฺถสกฺกายทิฏฺฐิเกนฯ ตถาภูตญฺจ จิตฺตํ ตาย ทิฏฺฐิยา วิคยฺหิตํ อชฺโฌตฺถฏญฺจ นาม โหตีติ อาห ‘‘คหิเตน อภิภูเตนา’’ติฯ ทิฏฺฐินิสฺสรณํ นาม ทสฺสนมคฺโค เตน สมุจฺฉินฺทิตพฺพโต, โส ปน นิพฺพานํ อาคมฺม ตํ สมุจฺฉินฺทติ, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘ทิฏฺฐินิสฺสรณํ นิพฺพาน’’นฺติฯ อวิโนทิตา อนีหฏาติ ปททฺวเยนปิ สมุจฺเฉทวเสน อปฺปหีนตฺตํเยว วทติฯ อญฺญํ สํโยชนํ อญฺโญ อนุสโยติ วทนฺติ, สหภาโว นาม อญฺเญน โหติฯ น หิ ตเทว เตน สหาติ วุจฺจตีติ เตสํ อธิปฺปาโยฯ อญฺเญนาติ อตฺถโต อญฺเญนฯ อวตฺถามตฺตโต ยทิปิ อวยววินิมุตฺโต สมุทาโย นตฺถิ, อวยโว ปน สมุทาโย น โหตีติ โส สมุทายโต อญฺโญ เอวาติ สกฺกา วตฺตุนฺติ ยถาวุตฺตสฺส ปริหารสฺส อปฺปาฏิหีรกตํ อาสงฺกิตฺวา ปกฺขนฺตรํ อาสลฺลิตํ ‘‘อถาปิ สิยา’’ติอาทินาฯ ปกฺขนฺตเรหิ ปริหารา โหนฺตีติ ยถาวุตฺตญาเยนปิ อญฺโญ ปุริโส อถาปิ สิยา, อยํ ปเนตฺถ อญฺโญ โทโสติ อาห ‘‘ยทิ ตเทวา’’ติอาทิฯ อถาปิ สิยา ตุยฺหํ ยทิ ปริวิตกฺโก อีทิโส ยทิ ตเทว สํโยชนนฺติอาทิฯ