เมนู

7. ปิยชาติกสุตฺตวณฺณนา

[353] ปกตินิยาเมนาติ ยถา โสกุปฺปตฺติโต ปุพฺเพ อิติ กตฺตพฺเพสุ อสมฺโมหวเสน จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ, ตานิ จสฺส อุปฏฺฐหนฺติ, น เอวํ โสกสฺส จิตฺตสงฺโกจสภาวโตฯ เตน วุตฺตํ ‘‘ปกตินิยาเมน ปน น ปฏิภนฺตี’’ติฯ เกจิ ปน ‘‘สามนฺตา กติปเย น กุฏุมฺพํ สนฺธาเรติฯ เตนาห ‘น สพฺเพน สพฺพํ ปฏิภนฺตี’ติ’’ วทนฺติฯ เอตฺถาติ ทุติยปเทฯ อเนกตฺถตฺตา ธาตูนํ ‘‘น ปฏิภาตี’’ติ ปทสฺส ‘‘น รุจฺจตี’’ติ อตฺถมาหฯ น ปฏิภาตีติ วา ภุญฺชิตุกามตาจิตฺตํ น อุปฏฺฐิตนฺติ อตฺโถฯ ปติฏฺฐิโตกาสนฺติ อินฺทฺริยาวิฏฺฐฏฺฐานํ วทติฯ ปิยายิตพฺพโต ปิโย ชาติ อุปฺปตฺติฏฺฐานํ เอเตสนฺติ ปิยชาติกาฯ ปิโย ปภุติ เอเตสนฺติ ปิยปฺปภุติกาติ วตฺตพฺเพ, อุ-การสฺส ว-การํ, ต-การสฺส จ โลปํ กตฺวา ‘‘ปิยปฺปภาวิกา’’ติ วุตฺตํฯ เตนาห ‘‘ปิยโต ปภวนฺตี’’ติฯ

[355] ปร-สทฺเทน สมานตฺถํ อชฺฌตฺติกภาวนิเสธนตฺถํ ‘‘ปิเร’’ติ ปทนฺติ อาห ‘‘อมฺหากํ ปเร’’ติฯ ปิเรติ วา ‘‘ปรโต’’ติ อิมินา สมานตฺถํ นิปาตปทนฺติ อาห ‘‘จร ปิเรติ ปรโต คจฺฉา’’ติฯ

[356] ทฺวิธา เฉตฺวาติ เอตฺถ ยทิ อิตฺถี ตสฺส ปุริสสฺส ปิยา, กถํ ทฺวิธา ฉินฺทตีติ อาห ‘‘ยทิ หี’’ติอาทิฯ

[357] กถํ กเถยฺยนฺติ ยถา ภควา เอตสฺส พฺราหฺมณสฺส กเถสิ, โส จ เม กเถสิ, ตถา จาหํ กเถยฺยํฯ มรณวเสน วิปริณาโม อตฺตภาวสฺส ปริวตฺตตฺตาฯ ปลายิตฺวา คมนวเสน อญฺญถาภาโว มิตฺตสนฺถวสฺส สมาคมสฺส จ อญฺญถาภูตตฺตาฯ

ฉฑฺฑิตภาเวนาติ ปริวตฺติตภาเวนฯ หตฺถคมนวเสน อญฺญถาภาโว ปุพฺเพ สวเส วตฺติตานํ อิทานิ วเส อวตฺตนภาเวนฯ

อาจเมหีติ อาจมนํ มุขวิกฺขาลนํ กาเรหิฯ ยสฺมา มุขํ วิกฺขาเลนฺตา หิ หตฺถปาเท โธวิตฺวา วิกฺขาเลนฺติ, ตสฺมา ‘‘อาจมิตฺวา’’ติ วตฺวา ปจฺฉาปิ ตสฺส อตฺถํ ทสฺเสนฺโต ‘‘มุขํ วิกฺขาเลตฺวา’’ติ อาหฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

ปิยชาติกสุตฺตวณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา สมตฺตาฯ