6. สนฺทกสุตฺตวณฺณนา

[223] เทเวน วสฺเสน กโต โสพฺโภ เทวกตโสพฺโภฯ เตนาห ‘‘วสฺโส…เป.… รหโท’’ติฯ คุหาติ ปํสุคุหา ปาสาณคุหา มิสฺสกคุหาติ ติสฺโส คุหาฯ ตตฺถ ปํสุคุหา อุทกมุตฺตฏฺฐาเน อโหสิ นินฺนฏฺฐานํ ปน อุทเกน อชฺโฌตฺถตํฯ อุมงฺคํ กตฺวาติ เหฏฺฐา สุทุคฺคํ กตฺวาฯ อนมตคฺคิยํ ปจฺจเวกฺขิตฺวาติ ‘‘น โข โส สตฺตาวาโส สุลภรูโป, โย อิมินา ทีเฆน อทฺธุนา อนาวุฏฺฐปุพฺโพ’’ติอาทินา (ม. นิ. 1.160) อิทญฺจ ตฬากํ มยา วุตฺถปุพฺพํ ภวิสฺสติ, ตมฺปิ ฐานํ โส จ อตฺตภาโว อปญฺญตฺติกภาวํ คโตติ เอวํ อนมตคฺคิยํ ปจฺจเวกฺขิตฺวา ตาทิสํ ฐานํ คนฺตุํ วฏฺฏติฯ อิมินา นเยน สมุทฺทปพฺพตทสฺสนาทีสุปิ ปจฺจเวกฺขณาวิธิ เวทิตพฺโพฯ

อุจฺจํ นทมานายาติ อุจฺจํ กตฺวา สทฺทํ กโรนฺติยา กามสฺสาทภวสฺสาทาทิวตฺถุนฺติ ‘‘อยญฺจ อยญฺจ กาโม อิฏฺโฐ กนฺโต มนาโป, อสุโก ภโว อิฏฺโฐ กนฺโต มนาโป, เอวมยํ โลโก ปิเยหิ ปิยตโร’’ติ เอวํ กามสฺสาทภวสฺสาทโลกสฺสาทาทิสงฺขาตํ วตฺถุํฯ ทุคฺคติโต สํสารโต จ นิยฺยาติ เอเตนาติ นิยฺยานํ, สคฺคมคฺโค โมกฺขมคฺโค จ, ตํ นิยฺยานํ อรหติ, นิยฺยาเน วา นิยุตฺตาติ นิยฺยานิกา, นิยฺยานํ วา ผลํ เอติสฺสา อตฺถีติ นิยฺยานิกา, วจีทุจฺจริตาทิสํกิเลสโต นิยฺยาตีติ วา นิยฺยานียา, อี-การสฺส รสฺสตฺตํ ย-การสฺส จ ก-การํ กตฺวา นิยฺยานิกา, เจตนาย สทฺธิํ สมฺผปฺปลาปา เวรมณิฯ ตปฺปฏิปกฺขโต อนิยฺยานิกา, ตสฺสา ภาโว อนิยฺยานิกตฺตํ, ตสฺมา อนิยฺยานิกตฺตาฯ ติรจฺฉานภูตาติ ติโรกรณภูตาฯ เคหสฺสิตกถาติ กามปฏิสํยุตฺตกถาฯ กมฺมฏฺฐานภาเวติ อนิจฺจตาปฏิสํยุตฺตจตุสจฺจกมฺมฏฺฐานภาเวฯ สห อตฺเถนาติ สาตฺถกํ, หิตปฏิสํยุตฺตนฺติ อตฺโถฯ วิสิขาติ ฆรสนฺนิเวโส, วิสิขาคหเณน จ ตนฺนิวาสิโน คหิตา ‘‘คาโม อาคโต’’ติอาทีสุ (สารตฺถ. ฏี. 1.อาจริยปรมฺปรกถาวณฺณนา) วิยฯ เตเนวาห ‘‘สูรา สมตฺถา’’ติ ‘‘สทฺธา ปสนฺนา’’ติ จฯ กุมฺภฏฺฐานปฺปเทเสน กุมฺภทาสิโย วุตฺตาติ อาห ‘‘กุมฺภทาสิกถา วา’’ติฯ

[228] โวหาโร วิย เตสํ ตถา โวหารมตฺตํ คเหตฺวา วุตฺตํ ‘‘พฺรหฺมจริยวาเส’’ติฯ อกตาติ สเมน, วิสเมน วา เกนจิ เหตุนา น กตา น วิหิตาฯ กตวิโธ กรณวิธิ นตฺถิ เอเตสนฺติ อกฏวิธาฯ ปททฺวเยนปิ โลเก เกนจิ เหตุปจฺจเยน เนสํ อนิพฺพตฺตตํ ทสฺเสติฯ อิทฺธิยาปิ น นิมฺมิตาติ กสฺสจิ อิทฺธิมโต เจโตวสิปฺปตฺตสฺส เทวสฺส, อิสฺสราทิโน วา อิทฺธิยาปิ น นิมฺมิตาฯ อนิมฺมาตาติ กสฺสจิ อนิมฺมาปิตาฯ